محسن بهره دار کارشناس حمل و نقل: اوایل تابستان امسال یک قطار باری چین- اروپا با صدای سوت بلند، به آرامی، ایستگاه ووجیاشان در ووهان، مرکز استان هوبی در مرکز چین را ترک کرد. مقصد این قطار که با 55 کانتینر منسوجات، لوازم و تجهیزات پزشکی، محصولات الکترونیکی و سایر کالاها پر شده بود، هزاران مایل دورتر در غرب و مشخصاً شهر دویسبورگ آلمان بود. با حرکت این قطار، سفرهای ریلی باری چین- اروپا در سال جاری 19 روز زودتر از سال قبل از 10 هزار سفر عبور کرد. به گفته شرکت راه آهن دولتی چین، شبکه خدمات قطارهای باری مذکور در حال حاضر به 224 شهر در 25 کشور اروپایی می‌رسد و بیش از 100 شهر را در 11 کشور آسیایی به هم متصل می‌کند. این بدان معنی است که این خط ریلی تقریباً کل منطقه اوراسیا را پوشش می‌دهد. علاوه بر این، قطارهای مورد اشاره در سال جاری بیش از 08/1 میلیون کانتینر (TEU) کالا جابه جا کرده‌اند که 11 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.
قطار چین- اروپا در خدمت ابتکار کمربند و جاده
راه آهن باری چین- اروپا در سال 2011 راه اندازی شد و حمل و نقل زمینی بین اژدهای زرد آسیا و کشورهای اروپایی را متحول کرد. اولین قطار باری، 11000 کیلومتر از چونگ کینگ چین تا دویسبورگ آلمان را تنها در 16 روز پیمود. این موفقیت باعث گسترش مسیرها شد و شهرهای چین مانند چنگدو، ووهان، ژنگژو و ییوو را به مقاصد اروپایی مانند ورشو، مادرید، لندن و مسکو متصل شدند. کشور چین در سال 2013 با معرفی ابتکار کمربند و جاده (BRI) خدمات قطار باری چین- اروپا را تقویت کرد. این ابتکار، به دنبال تقویت تجارت و ارتباط بین چین و کشورهای مسیر جاده ابریشم باستانی از جمله کشورهای اروپایی است. در نتیجه، خدمات قطار باری چین و اروپا به بخش مهمی از BRI تبدیل شده است که تجارت را تسهیل و روابط اقتصادی بین دو منطقه را تقویت می‌کند. پیش از این، شهرهای ساحلی به دلیل نزدیکی به بنادر و اتکای فعالیت‌های بازرگانی به حمل و نقل دریایی، بر تجارت بین شرق دور و اروپا غالب بودند. با این حال، با ظهور خدمات قطار باری چین- اروپا، شهرهای داخلی چین و اروپا نیز به عنوان مراکز لجستیک ضروری و دروازه‌های تجاری مهم ظهور کرده‌اند. این اتصال فرصت‌های تجاری جدیدی را در این شهرها ایجاد کرده است که باعث جذب سرمایه گذاری خارجی، ترویج تجارت بین المللی و توسعه اقتصادی می‌شود.
تبدیل شهرهای حاشیه‌ای به مراکز مهم تجاری با خط آهن
یکی از شهرهایی که از این مسیر ریلی به شدت سود برده، شیان، مرکز استان شانشی در شمال غربی چین است که به یک مرکز کلیدی برای ابتکار کمربند و جاده و خدمات قطار باری چین- اروپا تبدیل شده است. شیان به عنوان نقطه شروع جاده ابریشم باستانی، به نقطه‌ای حیاتی تبدیل شده است که آسیا و اروپا را به هم پیوند می‌دهد. با وجود آنکه موقعیت جغرافیایی شیان در قلب چین قرار دارد، این شهر به یک خوشه صنعتی مهم تبدیل شده است. ظرف مدت 10 سال از اتصال ریلی شیان به اروپا در سال 2013، تعداد قطارهای شهر به طور قابل توجهی افزایش یافته و از 46 قطار در سال افتتاح به بیش از 5300 قطار در سال 2023 رسیده است. امروزه ایستگاه بین المللی راه آهن شیان، 18 مسیر حمل و نقل ریلی بین المللی منظم به مقاصدی همچون آلماتی در قزاقستان، تاشکند در ازبکستان و هامبورگ در آلمان اجرا می‌کند. این مسیرها کل قاره اوراسیا را پوشش می‌دهند و شیان را به مراکز تجاری بین المللی بزرگ متصل می‌کنند. این رشد پایدار نمونه‌ای از شکوفایی اقتصادی است که توسط «دالان طلایی» اوراسیا ایجاد شده و شهرهای داخلی چین مانند شیان را به خط مقدم توسعه چین ارتقا می‌دهد. داده‌های گمرک چین نشان می‌دهد که در سال 2023، استان‌های شانچی، ژجیانگ و جیانگسو سه استان برتر با صادرات با استفاده از قطارهای باری شیان چین- اروپا بودند در حالی که استان‌های لیائونیگ و فوجیان بیشترین واردات را با این قطارها انجام دادند.
کاهش ریسک عملیات تجاری با اتصال ریلی
در سال‌های اخیر، افزایش قابل توجهی در اتصال مراکز بار به قطارهای باری چین و اروپا به وجود آمده و در پاسخ به تقاضای فزاینده برای حمل و نقل ریلی بین چین و اروپا، سرویس قطار باری چین-اروپا نیز شاهد گسترش شبکه و ارتقای خدمات بوده است. در بهار امسال، شهر چونگ چینگ، یکی از چهار شهر بزرگ چین که در غرب این کشور واقع است، خدمات قطار باری چین- اروپا را به استانبول ترکیه آغاز کرد. کارشناسان صنعت حمل و نقل، این تحول را به عنوان یک پیشرفت قابل توجه برای کریدور ارتباطی غرب چین با اروپا می‌دانند. باوجود درگیری‌های مداوم منطقه‌ای، این قطار نقشی اساسی در کاهش ریسک و افزایش پتانسیل توسعه شبکه قطار باری چین- اروپا ایفا کرده است. ژانگ رونگ، معاون مدیر کل شرکت لجستیک یوکینو در چونگ چینگ، که اپراتور قطار باری چین-اروپا، به شمار می‌رود درباره این قطار می‌گوید: خدمات این قطار تضمینی برای رسیدن به موقع کالاهای ما به اروپاست و به طور مؤثری ریسک عملیاتی ما را کاهش می‌دهد. خدمات قطار باری چین- اروپا صرفاً به گسترش کمی توجه نداشته و علاوه بر گسترش شبکه خود، شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در ظرفیت حمل و نقل، کارایی و کیفیت خدمات بوده است. این پیشرفت‌ها به موفقیت و رقابت پذیری این سرویس نیز کمک شایان توجهی کرده است.
رشد محصولات صادراتی چین به کمک قطارهای باری
نکته شایان توجه دیگر اینکه خدمات پیشرفته ارائه شده توسط قطارهای باری چین- اروپا، محصولات قابل حمل و نقل در این مسیر ریلی را متنوع کرده است. به این معنی که در ابتدا، قطارها عمدتاً محصولاتی مانند لپ تاپ و چاپگر را حمل می‌کردند اما اکنون دامنه کالاها به بیش از 50 هزار نوع کالا از جمله پوشاک، خودرو و قطعات خودرو، کالای اساسی، غذا، چوب، مبلمان، مواد شیمیایی و ماشین آلات گسترش یافته است. این قطارها در تسهیل حمل و نقل بین المللی محصولات «ساخت چین» نقش اساسی دارند. از سال 2023، تقاضای فزاینده‌ای برای محصولات «سه گانه سبز با فناوری فشرده» ساخت چین، یعنی باتری‌های لیتیوم یون، محصولات فتوولتائیک و وسایل نقلیه با سوخت سبز که اکنون از طریق قطارهای باری چین- اروپا حمل می‌شوند، وجود داشته است. هورگوس، یک شهر مرزی واقع در شمال غربی منطقه خودمختار سین کیانگ اویغور چین، با راه اندازی قطارهای باری چین- اروپا، روابط نزدیک‌تری با جهان ایجاد کرده است. در حالی که مزایای قطار باری چین- اروپا همچنان در حال ظهور است، کشورهای آسیای مرکزی نیز فعالانه به دنبال پیوستن به آن هستند. پایانه حمل و نقل و لجستیک تجاری چین و قزاقستان در راستای تسهیل ایجاد یک کریدور لجستیکی کارآمد «هاب به هاب» به طور مشترک توسط KTZ Express یکی از شرکت‌های تابعه شرکت ملی راه آهن قزاقستان احداث شده و بهره برداری از آن در اوایل سال جاری میلادی آغاز شده است.
بازی برد-برد آلمانی‌ها و چینی‌ها روی ریل آهنی
سادوکاو سیدجانف، مدیر کل شعبه چینی KTZ Express با اشاره به اینکه با احداث پایانه مورد اشاره، زمان ترانزیت از شیان به تاشکند در ازبکستان از 13 روز به 9 روز کاهش یافته در این باره می‌گوید: هدف این ترمینال تبدیل شدن به مرکز انتقال و انبار است تا کالاها بین چین، قزاقستان، آسیای مرکزی و حتی اروپا و سایر نقاط به طور موثرتر منتقل شوند. ما برنامه‌های حمل و نقل را براساس تقاضای بازار تنظیم می‌کنیم، اطلاعات مربوط به خدمات باربری قطارها را به اشتراک می‌گذاریم. تجارت پررونق در سال‌های اخیر به ما اعتماد به نفس لازم برای گسترش تجارت با چین را بخشیده است. در منطقه روهر آلمان، شهر دویسبورگ یک مرکز حیاتی برای قطارهای باری چین- اروپا به شمار می‌رود. این شهر که قبلاً به صادرات زغال سنگ و فولاد به کشورهای اروپایی متکی بود، اکنون به یک دروازه تجاری مهم بین اروپا و آسیا تبدیل شده است. به بیان دیگر، خط ریلی شرق دور به اروپا، تبادلات و همکاری چین و آلمان را احیا و دویسبورگ را به یک مرکز تجاری برجسته اروپایی تبدیل کرده است. مارکوس توبر، کمیسر امور چین در شهر دویسبورگ نیز با اشاره به اینکه راه اندازی این مسیر ریلی موجب شده که بسیاری از شرکت‌های چینی در دویسبورگ مستقر و مشاغل جدید ایجاد شده، معتقد است: اتصال ریلی بین چین و آلمان قطعاً به یک وضعیت برد-برد برای هر دو طرف منجر شده است. این پروژه لجستیکی تأثیر مثبتی بر مبادله کالا بین آلمان و چین داشته زیرا استفاده از این قطار دارای مزایای زیست محیطی و اقتصادی برای شرکت‌های چینی و آلمانی است.
