مجید قاسم کردی، حقوقدان و فعال مدنی: در روزهایی که مرزهای جنوب لبنان بار دیگر آماج حملات هوایی اسرائیل قرار گرفتهاند، وجدان حقوقی جامعه جهانی با پرسشی بنیادی روبهروست: آیا نظم حقوقی بینالملل توان ایستادگی در برابر چرخه بیپایان خشونت را دارد؟
حملات اخیر رژیم اسرائیل به خاک لبنان، نهتنها یک اقدام نظامی صرف، بلکه نقض آشکار و مکرر اصول بنیادین حقوق بینالملل، کنوانسیونهای ژنو و قواعد حاکم بر مخاصمات مسلحانه است که سالها در پرتو تجربههای تلخ بشری شکل گرفتهاند.
۱. نقض صریح اصل منع توسل به زور و حاکمیت سرزمینی
مطابق ماده ۲ منشور ملل متحد، تمامی اعضا متعهد به احترام به تمامیت ارضی و استقلال سیاسی سایر کشورها هستند. همچنین، قطعنامه ۴۲۵ شورای امنیت صراحتاً خواستار خروج فوری نیروهای اسرائیلی از خاک لبنان شده و بر حاکمیت بیقید و شرط لبنان تأکید دارد.
در این چارچوب، هرگونه اقدام نظامی یکجانبه توسط اسرائیل علیه لبنان، بدون مصوبه شورای امنیت یا شرایط دفاع مشروع فوری، مصداق بارز تجاوز و نقض حقوق بینالملل است.
۲. تخطی خطرناک از حقوق بینالملل بشردوستانه
بر پایه پروتکلهای الحاقی ۱۹۷۷ به کنوانسیونهای ژنو ۱۹۴۹، طرفهای درگیر موظفند میان اهداف نظامی و غیرنظامی تمایز قائل شوند. حملات هوایی اسرائیل که منجر به تخریب خانهها، مدارس، بیمارستانها و زیرساختهای غیرنظامی در جنوب لبنان شده، بهوضوح مصداق جنایت جنگی است.
این اقدامات، ناقض اصل تناسب و ضرورت در عملیات نظامی و از مصادیق آشکار نقض اصول بنیادین حقوق بشردوستانه به شمار میرود.
۳. بیاعتنایی به تعهدات بینالمللی و ضرورت پاسخگویی
اسرائیل علیرغم امضای توافقنامه آتشبس ۱۹۴۹ و پذیرش قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت (۲۰۰۶)، همچنان به اقدامات تحریکآمیز نظامی ادامه میدهد.
اکنون وقت آن رسیده است که دیوان کیفری بینالمللی (ICC) با استفاده از مکانیسمهای موجود، این تخلفات را مستندسازی، بررسی و وارد چرخه پیگرد کیفری نماید. همچنین شورای حقوق بشر سازمان ملل باید از موضع انفعالی خارج شود و اقدام عاجل انجام دهد.
۴. مسئولیت رسانهها در بازتاب حقیقت و افکار عمومی جهانی
در جهانی که رسانهها نیروی محرکه آگاهیبخشی و افکار عمومی هستند، سکوت یا بیتفاوتی نسبت به این نقضها، شریک شدن در تداوم جنایتهاست. رسانههای آزاد و مسئول باید بر آلام انسانی غیرنظامیان لبنانی و نقضهای مکرر اسرائیل تأکید کنند تا بستری برای فشار جهانی به نهادهای بینالمللی فراهم شود.
عدالت، تنها راه جلوگیری از تکرار جنایت
آنچه امروز در لبنان رخ میدهد، تکرار تراژدیهای خاموش در سایه بیعملی ساختارهای بینالمللی است. جنایاتی که اگر بیپاسخ بمانند، بهزودی مرزهای جغرافیا را در مینوردند و نظم جهانی را از درون میفرسایند.