آلبرت بغزیان-اقتصاددان: تنشهای خارجی، وضعیت «نه جنگ و نه صلح» در کشور، پیامهای متناقض دولت درباره بنزین و بودجه و کاهش اعتماد عمومی به سیاستگذار باعث شده بازارسازها از شرایط سوءاستفاده کنند و نرخ ارز در مسیر افزایشی قرار گیرد.
چند دلیل دائماً تکرار میشود؛ هر زمان اوضاع آرام یا قابل پیشبینی میشود، رشد ارز متوقف و بازار وارد فاز نوسانی میشود و دوباره شرایط از نو تکرار میشود. مسلم است که وخامت اوضاع میان ونزوئلا و آمریکا باعث میشود احتمال مداخلات نظامی و نیز گسترش جنگ ایران و اسرائیل بیشتر شود؛ یعنی نشان میدهد ترامپ و آمریکا ممکن است به سمت اقدام نظامی هم بروند.
مسئله بعدی، موضعگیریهای داخلی در کشور است. وضعیت «نه جنگ و نه صلح» باعث میشود بسیاری از تصمیمات بلندمدت برای سرمایهگذاری، توسط سرمایهگذارها گرفته نشوند. از سوی دیگر، پس از صحبتهای اسرائیل و مشخص شدن موضع ایران، احتمال مذاکرات دورتر شده که این موضوع نیز مزید بر علت برای افزایش قیمت ارز است.
خریدهای نظامی عربستان از آمریکا نیز نشان میدهد که اوضاع صلح و امنیت در خاورمیانه بهبود نخواهد یافت. موضوع غزه و حمله اسرائیل همچنان فعال است و با توجه به مواضع تند اخیر، هر لحظه امکان حمله دوم اسرائیل نیز وجود دارد.
باید دید بانک مرکزی عرضه ارز و تخصیص را متوقف کرده یا نه. علاوه بر آن، موضوع بنزین از سطح جامعه قابل مشاهده است. خودِ بنزین مسئله اصلی نیست اما چند پیام غلط را منتقل میکند. مثلاً این تصور را ایجاد میکند که وضعیت ارزی دولت وخیم است. در شرایط فعلی و با این ناترازی، اصلاً نباید بحث بنزین مطرح میشد. حالا که تورم مردم را اذیت میکند، مطرح شدن موضوع بنزین این پیام را میدهد که دولت نتوانسته جلوی قاچاق را بگیرد یا وضعیت ارزی مناسب نیست.
همچنین میتواند این پیام باشد که دولت نتوانسته با رانتهایی که موجب تورم میشوند مقابله کند. در بحث ناترازی بانکها نیز با بانک آینده برخورد شد، اما نتیجه چه شد؟ بنابراین ناترازی به این سادگی حل نمیشود و دولت باید تصمیم بهتری در چنین شرایط حساسی میگرفت.
در بحث بودجه هم میبینیم که میخواهند نرخ ارز را مشخص کنند، اما هر کسی نظری متفاوت میدهد، در حالی که تنها سخنگوی دولت باید درباره ارز صحبت کند. کنار هم قرار گرفتن این مسائل باعث میشود بازارسازها از شرایط سوءاستفاده کنند و نرخ ارز را بالا ببرند. طلای جهانی نیز از عوامل تشدیدکننده است. همه این موارد افزایش نرخ ارز را تقویت میکند.
اعتماد عمومی به سیاستگذار آسیب جدی دیده است، اعتماد به دولت چنان تخریب شده که حتی اگر اعلام کنند برای کالاهای اساسی افزایش قیمت نداریم، مردم قانع نمیشوند؛ چون پشت این حرف، اقدامی دیده نمیشود. بانک مرکزی میتواند با تأمین بهموقع ارز کالاهای اساسی و تصمیمات قابل اتکا، خیال مردم را راحتتر کند. نباید گفت افزایش قیمت نداریم و بعد ناگهان قیمتها را بالا برد. این تصمیمات یعنی از بین رفتن اعتماد به آینده.
مردم نگران کیفیت و قدرت خرید ریالی خود هستند و اولین جایی که برای حفظ دارایی به آن پناه میبرند ارز و طلا است. چون حفظ قدرت خرید برایشان مهم است، به سمت این بازارها میروند و همین رفتار جمعی قیمتها را بالاتر میبرد. همه به دنبال حفظ دارایی ریالی خود هستند. بورس و سهامداری فعلاً بهصرفه نیست و بیشتر نوسانگیری جواب میدهد. من نمیگویم مردم بخرند یا نخرند، اما اگر اقدامی میکنند فقط برای حفظ قدرت خریدشان است.
مردم نگراناند و حتی ممکن است خانههای خود را تبدیل کنند و بهجای آن ارز و طلا بخرند تا ارزش داراییشان حفظ شود. مردم باید سعی کنند برای حفظ قدرت پولی خود اقدامی کنند، اما متأسفانه به نظر میرسد که دولت برنامهای جدی برای کنترل قیمت ندارد. اینکه در کل مصاحبهها بگوییم قیمت بنزین افزایش نمییابد اما ناگهان قیمت را افزایش دهیم، این اقدام اعتماد عمومی مردم را از بین میبرد و تصمیم درستی نبود.
