علی‌اکبر الوندیان – صنعت سیمان ایران که سال‌ها به عنوان یکی از پایه‌های توسعه زیرساخت‌های کشور شناخته می‌شود، اخیراً با بحران ناترازی انرژی مواجه شده است. این بحران نه تنها تولید را مختل کرد بلکه هزینه‌ها را نیز به شدت افزایش داده است. این وضعیت ضمن افزایش هزینه تمام‌شده، قدرت رقابتی صنعت سیمان ایران در بازارهای صادراتی را نیز تضعیف کرده است. همچنین نوسان قیمت سوخت‌های جایگزین، امکان برنامه‌ریزی پایدار را از فعالان این صنعت سلب کرده است.ناپایداری در تأمین انرژی و افزایش هزینه‌های تولید، مستقیماً به بازار مصرف نیز سرایت کرده است. این افزایش ناگهانی، بازار ساخت‌وساز را تحت فشار قرار داده و هزینه‌های پروژه‌های عمرانی دولتی و خصوصی را بالا برده است. قیمت سیمان همچون هر کالای دیگری، تابع عرضه و تقاضاست. در صورت استمرار تولید و توزیع منظم، بازار به تعادل می‌رسد اما در حال حاضر ناترازی انرژی، تولید را با چالش جدی روبه‌رو کرده است. سال گذشته محدودیت‌های برق از نیمه خردادماه شروع شد اما امسال از نیمه دوم فروردین، کارخانه‌ها با قطعی برق و از اوایل اردیبهشت با قطع گاز مواجه شدند. این مسئله، کارخانه‌ها را وادار به استفاده از مازوت کرد که خود با مشکلات حمل و هزینه‌های بالا همراه بود.در حال حاضر ظرفیت اسمی تولید سیمان، حدود 30 درصد بیش از نیاز داخلی است؛ اما به‌دلیل نبود برنامه‌ریزی دقیق و انتقال ناترازی انرژی به بخش صنعت، امکان پاسخ‌گویی به تقاضای واقعی بازار وجود ندارد. از سوی دیگر نمی‌توان رقم دقیقی برای سهم برق در قیمت تمام‌شده سیمان عنوان کرد، زیرا تعرفه‌ها بسیار متنوع و پیچیده شده‌اند. برخی کارخانه‌ها برق را از بازار سبز تهیه می‌کنند، برخی از برق اضطراری استفاده می‌کنند و شرایط هر واحد متفاوت است. مسئله اصلی، قیمت برق نیست بلکه کمبود گاز و برق برای ادامه تولید است.بازار آزاد سیمان دچار تنش شده و تقاضا از عرضه پیشی گرفته است. قیمت فروش کارخانه‌ها در بورس کالا تعیین می‌شود و نوسانات قیمتی بسته به منطقه و عرضه، متفاوت است. افزایش قیمت در بازار آزاد ناشی از کمبود عرضه و به‌هم‌خوردن تعادل بازار است، نه گران‌فروشی کارخانه‌ها. صنعت سیمان ایران خواهان دریافت یارانه نیست بلکه مطالبه‌اش واقعی‌سازی تدریجی قیمت انرژی و همگام‌سازی نرخ سیمان با افزایش بهای انرژی است. یارانه فعلی نه به تولیدکننده کمکی می‌کند و نه به مصرف‌کننده نهایی بلکه مانعی در مسیر رقابت‌پذیری و توسعه صنایع انرژی‌بر مانند سیمان، برق و گاز است.از سوی دیگر هیچ‌گونه حمایت جبرانی از سوی دولت برای خسارات کارخانه‌ها در نظر گرفته نشده و هزینه‌های سوخت دو برابر شده است. این وضعیت، فشار مالی قابل توجهی به تولیدکنندگان وارد کرده است. با اینکه ظرفیت اسمی تولید سیمان در کشور سودآور است اما به دلیل محدودیت در تأمین برق و گاز، کارخانه‌ها فقط بخشی از توان تولید خود را فعال کرده‌اند. در نتیجه میزان تولید کاهش یافته و زنجیره تأمین با اختلال مواجه شده است.
اگر روند قطعی برق تکرار شود، باید منتظر اختلال‌های بیشتر در تولید و افزایش تنش قیمتی در بازار باشیم. فروش محدود با قیمت بالا نه‌تنها برای کارخانه‌ها سودآور نیست بلکه منجر به تولید با راندمان پایین و تضعیف کلی صنعت خواهد شد. در حال حاضر، کارخانه‌ها بر اساس میزان برق تخصیص‌یافته، تولید خود را تنظیم کرده‌اند و امیدواریم با پیگیری وزارت صمت و همراهی انجمن، کاهش محدودیت‌ها تداوم یافته و با افزایش عرضه، التهاب بازار فروکش کند.
دبیر انجمن صنفی صنعت سیمان
