چند نکتهٔ مهم دربارهٔ گرد و غبار

شهریور ماه جاری مصادف با اجلاس بین المللی «مقابله با توفان‌های ماسه و گرد و غبار» در راستای دیپلماسی محیط زیست جمهوری اسلامی ایران و در چارچوب بند 15 سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری است.
بر اساس این بند ضروری است که دیپلماسی محیط زیست با تلاش برای ایجاد و تقویت نهادهای منطقه‌ای برای مقابله با گرد و غبار و آلودگی‌های آبی تقویت شود. همچنین با توسعه مناسبات و جلب مشارکت و همکاری‌های هدفمند و تأثیرگذار دوجانبه، چندجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه محیط زیست گسترش یابد.پدیده گرد و غبار موضوعی فرامرزی است که ناشی از توسعه صنعتی و کشاورزی نابسامان، خشکی زمین ناشی از استفاده بی رویه از منابع آب و نیز تغییر اقلیم، بیابان زایی ناشی از توسعه ناپایدار، جنگ و دیگر مداخلات بشری است. با توجه به ماهیت فرامرزی این پدیده، راه حل آن نیز نیازمند همکارهای کشورهای درگیر اعم از منشاء و متأثر است. موضوع با اهمیتی که در اجلاس جاری با حضور نمایندگانی از 50 کشور و 15 نهاد بین‌المللی امکان تحقق دارد و میزبانی ایران برای این مهم می‌تواند نشان از پذیرش مرجعیت و توان ایران در مقابله با این پدیده و اجماع سازی چندجانبه باشدبررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 330 میلیون هکتار منبع گرد و غبار در غرب آسیا و آسیای میانه وجود دارد که بخشی از آن مربوط به کانون‌هایی با شدت کم و برخی مربوط به کانون‌هایی با شدت بالا است. در این میان، حدود 270 میلیون هکتار از این کانون‌ها، کانون گرد و غبار با شدت بالا است و سالانه حدود 147 میلیون تن غبار ایجاد می‌کند که دارای ذرات کمتر 10 میکرون هستند و در به خطر انداختن بهداشت و سلامت مردم منطقه بسیار تاثیرگذارند علاوه بر آن معضلات زیست محیطی بزرگ مقیاس با متراکم کردن شکافهای اجتماعی زمینه ساز چالشهای امنیتی داخلی و خارجی می‌گردد.از جمله دستاورهای مورد انتظار از دیپلماسی محیط زیست همانگونه که در سیاستهای ابلاغی محیط زیست تصریح شده است بهره‌گیری مؤثر از فرصت‌ها و مشوق‌های بین‌المللی و تسهیل انتقال و توسعه فناوری‌ها و نوآوری‌های مرتبط است که اجلاس مورد اشاره امکان انتقال دانش و تجربیات کشورهای مختلف در جهت مقابله با پدیده گرد و غبار و مدیریت را فراهم نموده و می‌تواند زمینه ایجاد صندوق بین المللی یا منطقه‌ای مرتبط را فراهم نماید.با توجه به آنکه این اجلاس در ادامه اجلاس منطقه‌ای گرد و غبار در سال گذشته و به درخواست و رأی گیری نزدیک به اجماع مجمع عمومی به میزبانی ایران برگزار شده است؛ انتظار می‌رود تصمیمات ان به عنوان اسناد پشتیبان قطعنامه‌های آتی سازمان ملل متحد تلقی گردد.همچنین انتظار می‌رود با توجه به آنکه 330 میلیون نفر در جهان تحت تأثیر توفانهای گرد و غبار قرار گرفته‌اند و سلامت و امنیت محیط زیستی در بخش‌های بزرگی از جهان تهدید می‌شود، خروجی این نشست در چارچوب «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت» سبب افزایش مشارکت مالی و فنی کشورهای غنی و در حال توسعه در حمایت و سرمایه گذاری برای بهبود سیستمهای هشدار، حمایت از کشاورزان در جهت کشاورزی پایدار با استفاده بهینه و پایدار از منابع آب و خاک و احیای زیست بوم‌ها و هم پیمانی جهانی جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و گرمایش کره زمین گردد.در پایان این نکته حائز اهمیت است که با وجود ارزشمند بودن فرامرزی دیدن منشاء و تأثیر پدیده گرده و غبار و تاکید بر لزوم استفاده از ظرفیتهای دیپلماتیک در مدیریت و کاهش آسیب ناشی از آن همواره باید مراقب بود کشورها از ترک فعل و یا اقدامات ناشی از قصور و تقصیر کارگزاران داخلی در حوزه تصمیم گیری‌های ملی غافل نشوند. همانگونه که مقام معظم رهبری در موارد متعدد هشدار داده‌اند نقش سوء مدیریتهای داخلی در ایجاد و استمرار برخی از پدیده‌ها از جمله عدم مدیریت صحیح منابع حیاتی و ایجاد منبع‌های داخلی گرد و غبار حائز اهمیت و مورد تاکید مؤکد است و نباید در سایه فرامرزی دیدن موضوع مغفول واقع شود. این انتظار با توجه به سیاست برنامه هفتم که تاکید بر آبخیزداری و آبخوانداری و اصلاح الگوی کشت و رعایت آمایش سرزمین دارد قابل اجراست. امید آنکه نمایندگان مجلس به این مهم توجه و بر پایداری توسعه و رفاه اجتماعی تاکید ورزند.