محمد جواد خلیلی روزنامه نگار: در خبرها خواندیم که طی روزهای اخیر و در تحول مهمی در معادلات انرژی منطقه، دولت قطر تأمین گاز نیروگاه‌های سوریه را بر عهده گرفت. این اقدام که از طریق همکاری با اردن اجرایی می‌شود، نشان‌دهنده تغییر در الگوی تأمین انرژی این کشور جنگ‌زده و پیامدهای ژرف آن بر روابط اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه است. به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» این تغییر نه‌تنها به کاهش وابستگی سوریه به تأمین‌کنندگان سنتی همچون ایران منجر می‌شود بلکه راه را برای نفوذ گسترده‌تر قطر در مسائل انرژی و اقتصادی منطقه هموار می‌سازد. از سوی دیگر، این تغییر می‌تواند موازنه قدرت را در منطقه تغییر داده و نقش کشورهای دیگر را در سیاست‌های انرژی تحت تأثیر قرار دهد.
معاهده تأمین گاز، راهبردی جدید در همکاری‌های منطقه‌ای
بر اساس گزارش رویترز، توافقی میان صندوق توسعه قطر و وزارت انرژی اردن به امضا رسیده که به موجب آن، گاز قطر از طریق خاک اردن به سوریه منتقل خواهد شد. این توافق که به‌طور کامل از سوی صندوق توسعه قطر تأمین مالی می‌شود، از نظر اقتصادی و سیاسی اهمیتی راهبردی دارد و می‌تواند مدل جدیدی از همکاری‌های انرژی‌محور را در منطقه تثبیت کند. با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی سوریه و نقش آن در محورهای انرژی منطقه، این توافق می‌تواند موجب تحولات گسترده‌تری در نظام تأمین انرژی خاورمیانه شود. این معاهده بیانگر تغییر رویکرد قطر در افزایش نقش خود در معادلات انرژی خاورمیانه است. این کشور با استفاده از توان مالی و زیرساختی خود، در حال شکل‌دهی به شبکه‌ای از تأمین انرژی است که وابستگی کشورهای منطقه به تولیدکنندگان سنتی را کاهش میدهد. چنین تغییری نه‌تنها بر بازار انرژی منطقه تأثیر خواهد گذاشت، بلکه پیامدهایی برای نفوذ سیاسی و اقتصادی کشورهای مختلف از جمله ایران خواهد داشت. در عین حال، این تغییر می‌تواند زمینه‌ساز همکاری‌های جدیدی در عرصه انرژی میان کشورهای عربی شود و نقش بازیگران دیگر، نظیر روسیه و ترکیه، را نیز به چالش بکشد.
مسیری جدید برای انتقال گاز: از دریای سرخ تا نیروگاه دیرعلی
به گزارش نقش اقتصاد، بر اساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، گاز قطر ابتدا در بندر عقبه اردن در دریای سرخ دریافت می‌شود و سپس از طریق خط لوله گاز عرب که از شمال آکوابا می‌گذرد، به داخل خاک سوریه پمپاژ خواهد شد. این خط لوله که پیش‌تر برای انتقال گاز به سایر کشورهای منطقه به کار گرفته می‌شد، اکنون به مسیر اصلی تأمین انرژی سوریه تبدیل خواهد شد. این تغییر به معنی افزایش بهره‌برداری از ظرفیت‌های انتقال گاز در منطقه و تقویت زیرساخت‌های انتقال انرژی است. نیروگاه دیرعلی، که با ظرفیت 400 مگاوات یکی از مراکز اصلی تولید برق سوریه محسوب می‌شود، مقصد نهایی این خط لوله خواهد بود. ورود گاز قطر به این نیروگاه می‌تواند نقش کلیدی در کاهش بحران شدید انرژی سوریه ایفا کند. با این حال، مسائل امنیتی، مدیریت زیرساخت‌ها و امکان‌پذیری فنی انتقال گاز همچنان از چالش‌های اساسی این پروژه محسوب می‌شود. از سوی دیگر، احتمال ایجاد تنش میان بازیگران منطقه‌ای، به‌ویژه ایران و روسیه، در پی این تغییر نیز وجود دارد، چرا که هر دو کشور منافع راهبردی خود را در سوریه دنبال می‌کنند.
کاهش نقش ایران در تأمین انرژی سوریه
در سال‌های اخیر، ایران تأمین‌کننده اصلی سوخت مایع نیروگاه‌های سوریه بوده است. اما در پی تحولات جدید و کاهش نفوذ ایران در معادلات انرژی سوریه، جایگزینی گاز قطر به‌عنوان منبع اصلی تأمین نیروگاه‌ها مطرح شده است. این تغییر نه‌تنها پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای خواهد داشت، بلکه از نظر ژئوپلیتیکی نیز نشان‌دهنده کاهش نقش ایران در زیرساخت‌های انرژی سوریه است. با توجه به نقش استراتژیک ایران در سوریه، این تغییر ممکن است موجب تنش‌های جدیدی در روابط تهران و دمشق شود. قطر با این اقدام، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از بازیگران کلیدی بازار انرژی منطقه تقویت می‌کند. در مقابل، ایران که سال‌ها از طریق تأمین انرژی نفوذ خود را در سوریه حفظ کرده بود، اکنون با چالشی جدید در حوزه رقابت‌های انرژی مواجه است. این تغییر همچنین می‌تواند بر معادلات سیاست خارجی سوریه و روابط آن با کشورهای منطقه تأثیرگذار باشد. به‌ویژه، این تحول می‌تواند زمینه را برای نزدیک‌تر شدن سوریه به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فراهم کند، امری که می‌تواند سیاست‌های ایران را در قبال سوریه تحت تأثیر قرار دهد.
پیامدهای جایگزینی تأمین‌کننده انرژی سوریه
تغییر در تأمین‌کننده انرژی سوریه از سوخت مایع ایران به گاز قطر، پیامدهای سیاسی گسترده‌ای به همراه دارد. قطر با اجرای این پروژه، جایگاه خود را در معادلات سیاسی سوریه تقویت می‌کند، در حالی که این تغییر نشانگر کاهش وابستگی دمشق به حمایت‌های اقتصادی و انرژی‌محور ایران است. این تحولات می‌تواند به تقویت روابط سوریه با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، به‌ویژه پس از تلاش‌های اخیر برای بهبود روابط دمشق با جهان عرب، منجر شود. در مقابل، این تغییر ممکن است واکنش‌هایی از سوی ایران را به همراه داشته باشد. تهران که سال‌ها در حمایت از دولت سوریه سرمایه‌گذاری کرده و تأمین انرژی را به‌عنوان یکی از ابزارهای نفوذ خود مورد استفاده قرار داده، اکنون با چالشی راهبردی روبه‌رو است. جایگزینی گاز قطر می‌تواند سیاست‌های منطقه‌ای ایران را تحت تأثیر قرار دهد و به تغییراتی در موازنه قدرت در خاورمیانه منجر شود. علاوه بر این، روسیه نیز ممکن است در این معادلات نقش فعالتری ایفا کند، چرا که مسکو منافع مهمی در ساختار انرژی سوریه دارد و ممکن است برای حفظ نفوذ خود وارد تعاملات جدیدی با طرفین شود.
چشم انداز آینده تأمین انرژی سوریه
با توجه به آسیب‌های گسترده زیرساخت‌های انرژی در سوریه، ورود گاز قطر می‌تواند گامی مؤثر در راستای بهبود وضعیت برق این کشور باشد. تأمین پایدار و بلندمدت گاز می‌تواند به کاهش بحران‌های مکرر انرژی کمک کرده و شرایط زندگی مردم را بهبود بخشد. با این حال، تحقق این هدف مستلزم هماهنگی بین دولت‌های قطر، اردن و سوریه، سرمایه‌گذاری در نوسازی زیرساخت‌های انتقال انرژی و تأمین امنیت مسیرهای انتقال است. اگر این پروژه به‌طور موفقیت‌آمیز اجرا شود، می‌تواند الگویی برای سایر کشورهای منطقه باشد که در پی تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود هستند. افزون بر این، جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش انرژی سوریه می‌تواند به‌عنوان گامی در مسیر بازسازی اقتصادی این کشور جنگ‌زده محسوب شود. با این وجود، تحقق این چشم‌انداز، نیازمند مدیریت دقیق سیاسی و اقتصادی و رفع موانع ژئوپلیتیکی خواهد بود. در نهایت، این تحول ممکن است سرآغازی برای تغییرات عمده در ساختارهای انرژی و موازنه قدرت در خاورمیانه باشد.
