«نقش اقتصاد» از دود شدن سرمایه‌های مردم در طرح نهضت ملی مسکن گزارش می‌دهد: کلاه گشاد نهضت ملی مسکن بر سر مردم

درخواست آورده 240 میلیونی پس از چهار سال به یک میلیارد و 200 رسید

نسیم ستوده- روزنامه نگار: نهضت ملی مسکن، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی و اجتماعی دولت در دهه اخیر است که با هدف تأمین سالانه یک میلیون واحد مسکونی، برای اقشار متوسط و کم‌درآمد، کلید خورد. در میان شهرهای منتخب اجرای این طرح، پرند به‌دلیل موقعیت جغرافیایی نزدیک به پایتخت، زمین‌های گسترده دولتی و زیرساخت‌های نسبی پیشین، به یکی از قطب‌های اصلی ساخت و ساز نهضت ملی تبدیل شد. با این حال، آنچه در ابتدا به عنوان رؤیای خانه‌دار شدن برای هزاران نفر آغاز شد، امروز به مسیری پر از ابهام و نارضایتی تبدیل شده است.

پرند دراولویت پروژه نهضت ملی مسکن قرار داشت

تأخیرهای طولانی، افزایش چندبرابری آورده متقاضیان، کمبود تسهیلات بانکی، اختلاف بین نهادهای مجری و نبود زیرساخت‌های خدماتی، چهره پرند را از شهری نوین و پویا به کارگاه ساختمانی نیمه تعطیل، تغییر داده است. مشکلاتی که حکایت از بی‌توجهی مسئولان نسبت به تسریع روند چنین، پروژه‌هایی دارد. شهری که از دهه 70 به عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های توسعه شهری کشور تعریف و با طرح مسکن مهر در دولت‌های گذشته، توسعه یافت. تجربه ساخت ده‌ها هزار واحد در این شهر سبب شد وزارت راه و شهرسازی در اجرای طرح نهضت ملی مسکن نیز دوباره پرند را در اولویت قرار دهد وقابل تأمل آنکه درکنار این وزارتخانه، پای نهادهایی هم چون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ستاد اجرایی فرمان امام، سپاه پاسداران و ستاد کل نیروهای مسلح به پروژه، بازشد. طبق آمار رسمی شرکت عمران شهر جدید پرند، بیش از 32 هزار واحد نهضت ملی مسکن در این شهر، برنامه‌ریزی شد که درابتدای مسیر با سرعت اما به تدریج از شتاب پروژه‌ها کاسته شد. چه بسا این شهر که قرار بود الگویی برای توسعه متوازن و مقرون‌به‌صرفه باشد، اکنون با همان مشکلات قدیمی مسکن مهر، به صحنه‌ای از کشمکش‌های اداری، تأخیرهای اجرایی و امیدهای نیمه‌کاره، تبدیل وگویا تا تحقق اهداف تعیین‌شده فاصله زیادی دارد.

ازافزایش آورده تا نبود تسهیلات

جریان ازاین قرار است با کلید خوردن طرح نهضت ملی مسکن به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور، شهر جدید پرند با بیش از 70 هزار درخواست ثبت‌شده، در صدر فهرست متقاضیان قرار گرفت. این حجم عظیم تقاضا، نیازمند الحاق اراضی جدید به محدوده شهری بود؛ اقدامی که با مصوبات متعدد شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به انجام رسید. در زمان ثبت‌نام طرح، بسیاری از متقاضیان با پرداخت مبالغی بین 40 تا 80 میلیون تومان به امید تحویل واحد ظرف دو تا سه سال، وارد فرآیند شدند. اما هرچه گذشت درخواست برای آورده متقاضیان، افزایشی وحالا هم به یک میلیارد وحتی برطبق برخی ازاظهارات به بیشتر از یک میلیارد تومان رسیده است. این در حالیست که مردم اگر در چهار سال گذشته مبلغ 40 میلیون تومان در بازارهایی مثل طلا سرمایه گذاری کرده بودند الان سرمایه هاشان به دومیلیارد تومان رسیده بود و می‌توانستند در تهران واحدهایی با متراژ کمتری خریداری کنند اما در حال حاضر نه تنها ارزش پولی مردم از بین رفته بلکه نه سقفی را بالای سر خودشان می‌بینند و در حال حاضر باید آورده خود را بیشتر کنند! افزایش قیمتی که بر طبق اعلام دولت، ناشی از رشد هزینه‌های ساخت و مصالح است، حال آنکه تأمین چنین مبلغی هم درفرصتی کوتاه وبا اقساط سنگین، برای بسیاری ازخانواده ها ناممکن است. این در حالیست که بنا بر گزارش‌های رسیده به مردم گفته‌اند که اگر این مبلغ را واریز نکنند به پروژه‌های دیگر که پیشرفت فیزیکی کمتری دارند منتقل خواهند شد. دراین میان یکی از وعده‌های اصلی دولت، برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن، پرداخت وام‌های بلندمدت با نرخ سود ترجیحی بود. در پرند قرار بود تسهیلاتی بین 450 تا 550 میلیون تومان برای هر واحد پرداخت شود. اما براساس گزارش‌های موجود، تنها بخشی از این تسهیلات عملیاتی شده و بسیاری از بانک‌ها از پرداخت وام به متقاضیان خودداری می‌کنند. برخی بانک‌ها نیز شرط کرده‌اند که متقاضی ابتدا آورده خود را تکمیل کند تا وام پرداخت شود، درصورتی که بسیاری ازمشمولان، توان پرداخت ندارند. یک چرخه معیوب که باعث نیمه کاره ماندن پروژه‌ها و مواجه پیمانکاران با کمبود نقدینگی شده است. به نظر می‌رسد، ناتوانی مردم در تأمین آورده و عدم همکاری بانک‌ها در پرداخت تسهیلات دولت، عمده‌ترین دلیل، بی تحرکی این پروژه باشد. شایان ذکر است در کنار مشکلات مالی، بخش دیگری از بحران پرند به نبود زیرساخت‌های شهری بازمی‌گردد. درحالی که تعدادی ازواحد مسکونی آماده یا در شُرف تکمیل هستند هنوز از امکانات اولیه‌ای مانند آب، برق و گاز بی‌بهره‌اند. مسئله‌ای که نه فقط تحویل را عقب انداخته بلکه موجب اعتراض‌های متعدد در محله‌های جدید شده است.

مسئولان چه می گویند؟

برخی متقاضیان می‌گویند افزون بر دو سال است آورده پرداخت کرده‌اند اما هنوز حتی زمین پروژه مشخص نشده است. اعتراض‌های پراکنده در مقابل شرکت عمران پرند و ارسال نامه‌های سرگشاده به وزارت راه و شهرسازی، بیانگر نارضایتی گسترده مردم از عملکرد دستگاه‌های اجرایی است. با این وجود، متولیان اعلام می‌کنند برخی پروژه‌ها در پرند به مرحله تحویل رسیده‌اند. وزارت راه و شهرسازی در پاسخ به انتقادات، وعده داده است با افزایش تسهیلات بانکی و جذب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، سرعت پروژه در پرند را بیشتر کند. رضا رجب‌زاده، مدیرعامل شرکت عمران شهر جدید پرند، نیز وعده تحویل 2300 واحد نهضت ملی مسکن پرند را همزمان با دهه فجر می‌دهد. وی با اشاره به پایش جدی آورده متقاضیان و تأکید بر عدالت مالی میان خریداران پروژه‌ها می‌افزاید: در برخی پروژه‌ها شاهد ناهماهنگی میان آورده متقاضیان بودیم؛ برخی تعهدات خود را کامل انجام داده‌اند اما عده‌ای کمتر پرداخت کرده‌اند. برای رفع این نابرابری، پیامک‌هایی به متقاضیان ارسال شده و فرصت محدودی برای تسویه داده شده است تا روند تکمیل پروژه‌ها تسریع یابد.

دوباره اعتماد مردم، خدشه دار شد

شهر جدید پرند، که دربرهه ای قرار بود با اجرای پروژه‌هایی بمانند مهرو نهضت ملی مسکن، نماد عدالت اجتماعی و محرک رونق اقتصادی باشد، اما امروز زیر سایهٔ ناهماهنگی نهادی، کمبود منابع، ضعف برنامه‌ریزی و فشار مالی بر متقاضیان، قرار گرفته است. در شرایطی که هزاران خانواده چشم‌انتظار تحویل واحدهایشان هستند، اما پروژه‌های نیمه‌کاره، پیامک‌های مکرر برای پرداخت آورده‌های جدید و نبود آب و برق در برخی بلوک‌های آماده، بار دیگر، اعتماد مردم، به طرح‌های دولتی را خدشه دار کرده است. حتی افزایش قیمت زمین و مصالح، باعث شده اجاره‌نشینی در این شهر گران‌تر شود. از سوی دیگر، بسیاری از متقاضیان که با وام یا فروش دارایی خود، آورده اولیه را پرداخت کرده‌اند، اکنون در وضعیت مالی دشواری قرار گرفته درصورتی که مجبور به پرداخت مبلغ بیشتری هم هستند وهنوز مشخص نیست درچه زمانی واحدهای خود را تحویل خواهند گرفت. روالی که اگر ادامه دار شود پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای را به دنبال دارد. قطعاً فرجام خوشایند این طرح، درشهر پرمتقاضی چون پرند، تنها با بازتعریف نقش دولت، شفاف‌سازی مالی و تسریع در تحویل پروژه‌های نیمه‌تمام، امکانپذیر، درغیر این صورت نهضت ملی مسکن نیز مانند بسیاری از طرح‌های بزرگ گذشته، در حد یک شعار باقی خواهد ماند. شعاری که قرار بود امید بسازد، اما اکنون در میان ستون‌های نیمه‌کاره و بلوک‌های خاموش پرند، صدای ناامیدی را به گوش می‌رساند.