سامان سفالگر روزنامه نگار: نشریه «اکونومیست» در گزارشی با اشاره به رونق گرفتن تدریجی صنعت گردشگری در لبنان، به طور خاص سعی کرده به این سؤال اساسی پاسخ دهد که آیا این صنعت می‌تواند ناجی اقتصاد بحران‌زده لبنان شود؟ اکونومیست جهت پاسخ به این پرسش به طور خاص به این مساله اشاره می‌کند که رونق صنعت گردشگری لبنان در شرایط کنونی، نکته‌ای مثبت برای اقتصاد ملی این کشور است با این حال، چالش اساسی این است که این صنعت و رونق آن با واقعیت‌های زندگی اقتصادی روزمره مردم لبنان پیوند چندانی را ندارد. موضوعی که خود وضعیتی شبیه به تجربه کردن لذتی عمیق اما زودگذر را تداعی می‌کند.
به گزارش «نقش اقتصاد»، نشریه اکونومیست در گزارش خود می‌نویسد: «از هر نظر که بنگریم، لبنان می‌تواند یک مرکز لوکس در بسیاری از حوزه‌ها در جوار دریای مدیترانه باشد. این کشور چهار ساعت پرواز هوایی تا دوبی فاصله دارد. شهری که (دوبی) به عنوان مرکز مالی منطقه غرب آسیا شناخته می‌شود. تردد هوایی در مسیر لبنان-امارات می‌تواند درآمد خوبی را نصیب لبنانی‌ها کند. در عین حال، لبنان مقصدی جذاب برای توریست‌ها است و آن‌ها به طور میانگین 450 دلار برای رزرو اتاقِ هتل‌های لبنانی هزینه می‌کنند. به طور خاص ماهی کبابی لبنان نیز شهرت زیادی دارد و 100 دلار نیز برای هر بشقاب از آن از سوی توریست‌های خارجی هزینه می‌شود. رستوران‌ها و باشگاه‌های تفریحی مختلف نیز درآمد قابل توجهی را در پی حضور ترویست های خارجی در لبنان دارند. مکان‌هایی که اغلب هم شلوغ هستند. جالب است که ظرفیت‌های گردشگری در برخی مناطق توریستی لبنان تا سال 2024 پُر هستند! بله، این‌ها همگی واقعیت‌های لبنان هستند. کشوری که در سال‌های گذشته با یک بحران اقتصادی فراگیر رو به رو شده است. بحرانی که بانک جهانی و صندوق بین المللی پول آن را یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی در تاریخ مدرنِ بشر توصیف کرده‌اند. از سال 2019، پول ملی لبنان تا بیش از 98 درصد از ارزش خود را از دست داده و تولید ناخالص داخلی لبنان نیز تا 40 درصد کاهش یافته است. نرخ تورم سالانه در لبنان هم از ماه جولای سال 2020، بالای 100 درصد بوده است. در این شرایط، لبنان قویاً به دنبال دریافت کمک 3 میلیارد دلاری صندوق بین المللی پول نیز است. نکته قابل تأمل این است که دولت لبنان اکنون به دلیل چالش‌های گسترده‌ای که با آن‌ها رو به رو است، حتی نمی‌تواند برق را در مکان‌های عمومی، به درستی و به حد نیاز، تأمین کند. «ولید نصار» وزیر گردشگری لبنان گفته که انتظار دارد تا پایان تابستان سال جاری میلادی، چیزی در حدود 2 میلیون گردشگر از لبنان بازدید کنند. جمعیتی که خود چیزی معادل با 40 درصد از کل جمعیت لبنان است. اغلب این توریست‌ها نیز شهروندان لبنانی هستند که سال‌هاست خارج از کشور خود زندگی می‌کنند و سفر به لبنان در فصل تابستان و بازدیدِ اعضا خانواده‌شان، یک سنت قدیمی و گرامی برای آن‌ها است. جالب است که سفر این افراد به کشورشان، هم نکته مثبتی برای لبنان و مخصوصاً اقتصاد آن است و هم یک نکته منفی برای این کشور از حیث شمار قابل توجهی از لبنانی‌هایی است که به دلیل مساعد نبودن شرایط کشورشان، به خارج از آن مهاجرت کرده‌اند، محسوب می‌شود. بحران اقتصادی جاری در لبنان تا حد زیادی نتیجه سیاست‌های بانک مرکزی این کشور است که اقدام به قرض گرفتن دلاری از دیگر بانک‌ها و کشورها با نرخ بهره بالا کرده است. وام‌هایی که جهت رفع کسری بودجه‌های سنگین لبنان و همچنین ایجاد ثبات در نرخ پول ملی لبنان اخذ شده‌اند. در نهایت کار به جایی رسید که بانک مرکزی لبنان توانایی بازپرداخت بدهی‌های خود را نداشت و البته که بانک‌های لبنانی نیز رویه‌های خودسرانه‌ای را در پیش گرفتند و موجی از آشفتگی در اقتصاد لبنان حاکم شد. لبنان سال‌هاست که با نوعی جنونِ پولی و مالی رو به رو است. سال‌ها نرخ ارز در لبنان ثابت بود با این حال خیلی زود با آشکار شدنِ جلوه‌های ناترازی مالی در لبنان، این معادله تغییر کرد. در این راستا، نرخ ارز در بازار سیاه مدام کاهش یافت و از سقوط ارزش پول ملی لبنان خبر می‌داد. جالب است که در برهه‌ای از زمان، برخی به شوخی در لبنان می‌گفتند که این کشور 18 نرخ ارزِ متفاوت دارد! کاهش ارزش پولی ملی لبنان، عملاً آن را به مقصدی ارزان برای توریست‌های خارجی تبدیل کرده است. در عین حال، قیمت‌ها در لبنان خود را با واقعیت‌های اقتصادی این کشور هماهنگ می‌کنند. دولت لبنان عملاً ارائه هرگونه یارانه را در این کشور متوقف کرده است. دلیل این موضوع نیز روشن است زیرا توانِ پرداخت آن را ندارد. جالب اینکه بخش‌هایی از اقتصاد لبنان اکنون کاملاً دلاری شده‌اند و مثلاً قمیت غذاها در رستوران‌ها به صورت دلاری فهرست شده‌اند. نرخ تورم بالا در لبنان کار را برای شهروندان این کشور جهت تأمین نیازهای خود بسیار سخت کرده است. از سال 2019 تاکنون، هزینه سبد غذایی اصلی مردم لبنان تا 1700 درصد رشد یافته است. نیمی از خانواده‌های لبنانی از امنیت غذایی کافی برخوردار نیستند چه برسد به اینکه بخواهند مثلاً به تعطیلات و تفریح خود برسند. نرخ بیکاری در لبنانِ کنونی 30 درصد است. در این شرایط، بخش گردشگری در لبنان تنها بخشی است که می‌تواند در اقتصاد لبنان ایجاد شغل کند. وزیر گردشگری لبنان تخمین زده که گردشگران در لبنان در سال جاری چیزی در حدود 9 میلیارد دلار را خرج خواهند کرد. عددی که معادل با 41 درصد از تولید ناخالص داخلی لبنان است. سال‌هاست که پول‌های ارسالی از سوی مهاجران لبنانی که در خارج از این کشور حضور دارند (برای نزدیکانشان در داخل لبنان)، به اقتصاد این کشور اجازه داده تا در شرایطی که از کسری بودجه سنگین رنج می‌برد، همچنان به حیات خود ادامه دهد. اقتصاد لبنان مدت‌هاست که ماهیتی غیرمولد به خود گرفته با این حال، پول‌های ارسالی از خارج به داخل این کشور سبب می‌شد تا مردم لبنان حس کنند که در یک کشور با میانگین درآمدی متوسط زندگی می‌کنند. در این راستا، آن‌ها برندهای وارداتی و یا تورهای خارجی برای سفر را خریداری می‌کردند. با این همه، این وضعیت به هیچ عنوان پایدار نبوده است. در شرایط کنونی، حواله‌هایی که از خارج لبنان به داخل این کشور ارسال می‌شود، معادل با 38 درصد از تولید ناخالص داخلی لبنان هستند. این میزان کافی است تا لبنان همچنان روی آب بماند و غرق نشود. با این همه، باید توجه داشت که این منابع مالی خیلی کم در حوزه سرمایه گذاری هزینه می‌شوند و عمدتاً درمسیر تأمین نیازهای وارداتی لبنان هزینه می‌شوند. فراموش نکنیم که اقتصادِ لبنان به شدت به واردات از خارج نیازمند است. از این رو، منابع مالی ارسالی از خارج به داخلی لبنان، همچون یک فنجان چای هستند که با نوشیدن آن لذت را تحربه می‌کنیم، با این حال، نکته اصلی این است که این نوع از لذت، کاملاً موقتی و زودگذر است!»
منبع: نشریه اکونومیست
