افزايش ارزش دلاري واردات در بهار 1402
معماي ريزش عايدات صادرات پتروشيمي ها
بهاره نظری روزنامه نگار: ميزان تغييرات قيمت کالاهاي صادراتي در بهار ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته مثبت برآورد مي‌شود اما بر اساس داده‌هاي مرکز آمار، شدت افزايش آنها کمتر شده است. با توجه به اينکه ايران نقش تعيين کننده‌اي در تعيين قيمت‌هاي جهاني ندارد، تورم کالاهاي وارداتي مي‌تواند تا حد زيادي نشان‌دهنده تغييرات قيمت‌هاي جهاني […]
بهاره نظری روزنامه نگار: ميزان تغييرات قيمت کالاهاي صادراتي در بهار ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته مثبت برآورد مي‌شود اما بر اساس داده‌هاي مرکز آمار، شدت افزايش آنها کمتر شده است.
با توجه به اينکه ايران نقش تعيين کننده‌اي در تعيين قيمت‌هاي جهاني ندارد، تورم کالاهاي وارداتي مي‌تواند تا حد زيادي نشان‌دهنده تغييرات قيمت‌هاي جهاني نيز باشد. به همين ترتيب مشاهده مي‌شود برخي از کالاها در سطح جهاني احتمالاً با افزايش قيمت مواجه بوده‌اند اما ايران قيمت کالاهاي صادراتي مربوط به اين گروه را با قيمت‌هاي جهاني تعديل نکرده و ظاهراً با قيمت پايين‌تري فروخته است.
تغييرات شاخص قيمت واردات بر اساس قيمت‌هاي دلاري، نشان‌دهنده اين است که کالاهاي وارداتي به‌طور ميانگين دچار چند درصد افزايش يا کاهش قيمت در بازه زماني مشخص شده‌اند.
عوامل مختلفي مانند عرضه و تقاضا در بازار جهاني، شرايط جنگ يا مخاطرات پيشبيني نشده مانند زلزله و آتش‌سوزي مي‌توانند قيمت خريد و فروش را در بازارهاي جهاني با تغيير مواجه کنند. همچنين دولت‌ها ممکن است با اعمال سياست‌هاي تجاري و کنترل بر ميزان صادرات و واردات، اعطاي يارانه يا گرفتن عوارضي مانند عوارض گمرکي، موجب تغيير قيمت‌هاي نهايي کالاهاي صادراتي يا وارداتي شوند.
تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهاي وارداتي در بهار ۱۴۰۲
در داده‌هاي مرکز آمار ايران مشاهده مي‌شود تورم نقطه‌به‌نقطه محصولات وارداتي در بهار سال جاري حدود ۲ درصد به ثبت رسيده است. به عبارت ديگربه‌طور ميانگين اگر قيمت تمام شده يک کالاي وارداتي در بهار ۱۴۰۱ حدود ۱۰۰ دلار بود، در پايان بهار سال جاري به ۱۰۲ دلار افزايش پيدا کرده است.
اين ميزان تورم نقطه‌اي در کالاهاي وارداتي در مقايسه با بهارهاي سال‌هاي گذشته، معادل پايين‌ترين رقم تورم نقطه‌اي از ۱۳۹۶ تاکنون است.
افزايش ارزش دلاري واردات
طبق داده‌هاي گمرک در سه ماه نخست سال نسبت به بازه مشابه در ۱۴۰۱، وزن کالاهاي وارداتي غيرنفتي ۱٫۱ درصد رشد داشته درحاليکه ارزش دلاري واردات غيرنفتي حدود ۴٫۳ درصد رشد کرده‌اند. اين رخداد به معناي افزايش ميانگين قيمت هر يک از کالاهاي وارداتي غيرنفتي در بازه مشخص شده است.
باتوجه به اينکه ارزش کل واردات غيرنفتي حدود ۴٫۳ درصد افزايش يافته درحاليکه تورم کالاهاي وارداتي ۲ درصد بيشتر شده است، ممکن است ميزان واقعي واردات در سه ماهه بهار سال جاري نسبت به سال قبل افزايش يافته باشد. دليل اين عدم قطعيت، مربوط به محدوديت‌هاي آماري موجود است.
در داده‌هاي گمرک ارزش صادرات و واردات غيرنفتي منتشر مي‌شود اما در گزارش‌هاي مرکز آمار، تغييرات شاخص قيمت کل کالاهاي صادراتي و وارداتي محاسبه شده است. همچنين بانک مرکزي به عنوان سازمان ديگري که آمارهاي مربوط به صادرات و واردات را عرضه مي‌کند، هنوز آماري در رابطه با حجم صادرات نفتي و غير نفتي در بهار ۱۴۰۲ منتشر نکرده است.
ميزان تورم دلاري کالاهاي وارداتي به تفکيک گروه‌هاي عمده
بر اساس گزارش مرکز آمار، شاخص قيمت کالاهاي وارداتي به بيست گروه عمده تقسيم مي‌شوند، مي‌توان مشاهده کرد شش گروه از کالايي وارداتي – «محصولات نباتي»، «روغن و چربي»، «محصولات معدني»، «پوست و چرم» و «خمير چوب و اشيا چوبي» – دچار تورم منفي يا همان کاهش قيمت در بهار ۱۴۰۲ نسبت به بهار پارسال بوده‌اند.باتوجه به اينکه تورم کالاهاي وارداتي عموماً بر اساس شرايط جهاني يا عوارض گمرکي دچار تغيير مي‌شود، مي‌توان اظهار کرد يا قيمت جهاني اين محصولات کاهش يافته يا ميزان عوارض واردات آنها با تخفيفاتي همراه شده است.بقيه گروه‌هاي کالايي وارداتي در بازه زماني مورد بررسي با تورم مثبت و بين ۰٫۲ تا ۵ درصد مواجه شده‌اند. بيشترين افزايش شاخص قيمت محصولات وارداتي در مقايسه با بهار ۱۴۰۲ در گروه‌هاي «دستگاه‌هاي اپتيک و عکاسي» با نرخ ۴٫۹ درصد، «مواد نساجي» با تورم ۴٫۴ درصد و «ماشين‌آلات، وسايل مکانيکي و ادوات برقي» با نرخ ۴٫۳ درصد به ثبت رسيده است.
کاهش قيمت‌ها يا ارزان‌فروشي در بازار جهاني؟
نکته شايان توجهي ديگري در داده‌هاي مربوط به تورم کالاهاي صادراتي و وارداتي منتشر شده از مرکز آمار وجود دارد که عبارت از تفاوت چشمگير تغيير قيمت دلاري صادراتي و وارداتي کالاهاي مربوط به گروه «صنايع پتروشيمي» و «مواد پلاستيکي و لاستيکي» است.
بر اين اساس مشاهده مي‌شود اين دو گروه به همراه گروه «فلزات معمولي و مصنوعات آنها» به قدري در تعيين شاخص قيمت کل کالاهاي صادراتي اثرگذار بوده‌اند که علي‌رغم مثبت بودن تورم ديگر گروه‌هاي صادراتي، شاخص کل قيمت کالاهاي صادراتي منفي شده است؛ در صورتيکه بررسي تورم کالاهاي وارداتي که تا حدي نشان‌دهنده تغييرات قيمت‌هاي جهاني کالاها نيز هست، نشان مي‌دهد دو گروه «صنايع پتروشيمي» و «مواد پلاستيکي و لاستيکي» به ترتيب تورم‌هايي با نرخ‌هاي ۳٫۵ و ۱٫۵ درصد تجربه کرده‌اند.
بنابراين اين احتمال وجود دارد که تفاوت ذکر شده به دليل ارزان‌تر فروختن اين گروه‌هاي کالايي از سوي ايران در بازارهاي جهاني باشد. برخي از کارشناسان معتقدند زماني که نرخ ارز دچار جهش مي‌شود، توليدکنندگان به دلايل مختلفي به سرعت قيمت‌هاي دلاري کالاهايشان را تعديل نمي‌کنند تا بتوانند به فروش بيشتري دست يابند. البته ميزان موفقيت اين سياست بايد با آمارهاي جزئي‌تر و دقيق‌تري همراه شود.
