سایه سنگین جنگ بر امیدهای نفتی لبنان

نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: در حالی که تشدید تنش در مرزهای لبنان با اسراییل، مردم و مقامات این کشور را به شدت نگران کرده است پایگاه خبری «انرژی اینتلیجنس» گزارش داده است که به نظر نمی‌رسد جنگ غزه و زد و خوردهای مرزی در لبنان تاکنون برای روند سرمایه‌گذاری در ذخایر دریایی نفت و گاز لبنان پیامدهای نامطلوب و منفی پدید آورده باشد. وقوع جنگ با اسراییل می‌تواند پیامدهای ویران‌کننده‌ای برای اقتصاد متزلزل لبنان داشته باشد. در حال حاضر این کشور گرفتار یک بحران شدید اقتصادی شده است که از زمان کسب استقلال تا امروز سابقه نداشته است.

تنها یک هفته پیش از آغاز جنگ در غزه، دولت لبنان در اوایل ماه اکتبر دور دوم از اعطای مجوزهای اکتشافات نفتی را برگزار کرد. طبق اعلام دولت لبنان همان کنسرسیومی که قبلاً بلوک دریایی نهم این را مورد بهره‌برداری قرار داده بود در مناقصه بهره‌برداری از بلوک‌های هشتم و دهم این کشور نیز شرکت کرده است. تمام بلوک‌های هشتم، نهم و دهم لبنان در امتداد مرزهای دریایی این کشور با اسراییل واقع شده‌اند. رژیم اشغالگر قدس پیش‌تر از این، تولید گاز از میادین مجاور در مرزهای دریایی خود شامل میادین لویاتان، تمر و کاریش را آغاز کرده است.

شرکای کنسرسیوم حاضر در بلوک نهم شامل توتال فرانسه با سهم 35 درصدی، انی ایتالیا با سهم 35 درصدی و قطر انرژی با سهم 30 درصدی می‌شود. سال گذشته امضای توافق مرزی میان لبنان و اسراییل مسیر ورود شرکت توتال فرانسه به پروژه اکتشاف و حفاری نفت در میدان قانا از بلوک نهم را از اوایل سال جاری هموار کرد. همچنین بیروت امکان پیدا کرد تا دور دوم از مناقصات بهره‌برداری از میادین یادشده را برگزار کند.

درآمد حاصل از اکتشافات نفتی و گازی در دریای مدیترانه می‌تواند عاملی برای شکوفایی اقتصاد لبنان باشد. این کشور در سال 2020 از بازپرداخت بدهی خارجی 31 میلیارد دلاری خود بازماند و بانک‌های آن در ورطه ورشکستگی فروافتادند. پول ملی لبنان 98 درصد از ارزش خود را از دست داده و تورم سالانه 2022 از 171 درصد تجاوز کرده است. بانک جهانی برآورد کرده است که اقتصاد لبنان از سال 2018 به بعد 39.9 درصد کوچک‌تر شده است. در پایان ماه اوت سال جاری نیز بدهی عمومی این کشور به 104 میلیارد دلار رسید.وقوع جنگ میان اسراییل و فلسطینیان نیز بر ترس از گسترش جنگ به دیگر نقاط منطقه افزوده است. همچنین اکنون این نگرانی مطرح است که ممکن است به خاطر شرایط جنگی موجود، شرکت‌های سرمایه‌گذار از مناقصات پروژه‌های نفتی لبنان عقب‌نشینی کنند. باوجود شرایط اضطراری ژئوپلیتیک در منطقه، شرکت‌های توتال، انی و قطرانرژی فعلاً به تعهدات خود پس از برنده شدن در مناقصات یادشده پایبند مانده‌اند. البته بیروت هنوز چند هفته فرصت دارد تا برنده نهایی مناقصه دوم را تأیید کند.یک منبع آگاه نزدیک به دولت لبنان در این خصوص گفته است که ما هنوز در حال مذاکره روی پیشنهاد مالی بلوک‌های هشتم و دهم هستیم. هنوز به مذاکرات بیشتر درباره جوانب فنی و مالی پروژه نیاز داریم تا تصمیم نهایی را در پایان سال جاری میلادی اعلام کنیم. یکی از عواملی که ممکن است اثر منفی روی اشتهای کنسرسیوم یادشده داشته باشد ناکامی توتال در پروژه اکتشافی بلوک نهم می‌باشد. لبنان نتایج مقدماتی عملیات اکتشاف در بلوک نهم را ماه گذشته منتشر کرد. در این گزارش ذکر شده است که نخستین چاه حفرشده برای تولید بصرفه نتیجه‌بخش نبوده اما اطلاعاتی از آن به دست آمده که امیدبخش است.منبع ذکرشده در این باره می‌گوید شرکت توتال تا ماه می 2025 وقت دارد که داده‌های گردآوری شده از چاه حفرشده را ارزیابی کرده، گزراش نهایی را به اداره نفت لبنان ارسال کند و تصمیم بگیرد که آیا به حفاری‌های اکتشافی بیشتر در بلوک نهم نیاز دارد یا پروژه را ترک خواهد کرد. کنسرسیوم مزبور به رهبری توتال فرانسه در جریان برگزاری دور نخست از مناقصات نفتی که در سال 2018 برگزار شده بود، امتیاز عملیات اکتشافی در بلوک نهم و بلوک چهارم در سواحل شمالی لبنان را به دست آورده بود. نخستین چاه اکتشافی سال 2020 در بلوک چهارم لبنان حفر شده بود که آن نیز در نیل به ذخایر قابل برداشت اقتصادی ناکام مانده بود.ماه گذشته با منقضی شدن مهلت امتیاز اعطایی، این کنسرسیوم از تمدید قرارداد بلوک چهارم خودداری کرد اما نزدیک بودن بلوک نهم به ذخایر یک تریلیون فوت مکعبی گاز در میدان کاریش اسراییل باعث شده است که همچنان موفقیت بلوک نهم محتمل باشد. انتظار می‌رود دور سوم مناقصات اعطای مجوز بهره‌برداری برای سایر بلوک‌های نفتی و گازی لبنان پس از اعلام نتایج دور دوم برگزار شود. لبنان نیاز دارد که تب و تاب تحولات نفتی خود را برای شرکت‌های خارجی بالا ببرد. هرچند نتایج حفاری‌ها در بلوک نهم و احتمال گسترده شدن جنگ غزه می‌تواند روی اشتیاق سرمایه‌گذاران خارجی در بخش نفت و گاز لبنان آثار نامطلوبی داشته باشد اما از آنجا که اسراییل موفق شده است حتی در دوران جنگ امتیازهای نفتی دیگری را اعطا کند، لبنانی‌ها نیز امیدوارند که جنگ مانع پیشرفت صنعت نفت آنها نشود.