علی بمان اقبالی زارچ روزنامه نگار: گروه سیاسی: در حالی که حملات وحشیانه به غزه ادامه دارد؛ در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک دو ماه گذشته کشورمان برای توقف نسل کشی در غزه؛ پرزیدنت رئیسی به مسکو سفر رسمی دارد تا رایزنی فشرده در عالی‌ترین سطح صورت پذیرد. دو کشور به عنوان مهمترین کشورهای منطقه اوراسیا و واقع شده در مناطق پیرامونی دریای خزر، حوزه بسیار مهم و استراتژیک آسیای مرکزی قفقاز؛ خلیج فارس و دریای سیاه همواره نقش مهمی در تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی داشته‌اند.
از اواخر هزاره دوم پس از فروپاشی شوروی سابق روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی شده و کمتر طرفین توانستند از ظرفیت‌های بالقوه دو کشور برای ارتقا و گسترش روابط دوجانبه در ابعاد مختلف سیاسی اقتصادی امنیتی و نظامی بهره بگیرند واقعیت این است که روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف از جمله روسیه تابع مؤلفه‌های مهمی بوده و خواهد بود یکی از مهمترین مؤلفه‌های مورد نظر وضعیت حاکم بر روابط بین الملل نوع تنظیم تعاملات قدرت‌های بزرگ در عرصه بین المللی می‌باشد شاید این موضوع در دو دهه گذشته نقش مهمی در روند و وضعیت روابط تهران و مسکو داشته است. بر کسی پوشیده نیست که روسیه از دهه دوم هزاره سوم رویکرد جدید بین المللی آغاز کرده و گویی به زیاده خواهی های هژمون غرب را مورد تجدید نظر قرار داده است. مسکو بعد از اشغال عراق و افغانستان و لیبی توسط نیروهای آمریکایی متوجه شد که دوره تعامل و گفت وگو با غرب به ویژه امریکا به سر رسیده و نیازمند تغییر اساسی است.
واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به گسترش همه جانبه روابط با همسایگان معطوف کرده است. سیاستی که مبنای آن توازن و ثبات منطقه‌ای مبتنی بر مؤلفه‌های تأثیر گذار سیاسی اقتصادی فرهنگی و امنیتی است و ما شاهد هستیم که در یک سال گذشته روابط جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلف به ویژه در بخش‌های سیاسی و اقتصادی با همسایگان روند رو به رشدی را طی کرده که یکی از مؤلفه‌های مهم آن دیدار سران جمهوری اسلامی ایران و بسیاری از کشورهای منطقه از جمله روسیه ترکیه تاجیکستان ترکمنستان و غیره است که در نتیجه این تعاملات سیاسی فرایند همگرایی و عضویت جمهوری اسلامی ایران در تعدادی از از سازمان‌های مهم منطقه‌ای نظیر شانگهای، اقتصادی اوراسیا و بریکس در وضعیت رو به جلو قرار گرفته؛ همچنین روابط اقتصادی با این کشورها در چند گذشته رشد قابل توجهی را داشته است به عنوان مثال اگر در سنوات قبل مبادلات اقتصادی کشورمان با فدراسیون روسیه همواره بین 1 تا دو میلیارد دلار را به ثبت می‌رساند در سال جاری ما شاهد رشد قابل توجه مبادلات بوده پش‌بینی می‌شود که این روابط تا 6 میلیارد دلار در سال جاری و شاید تا ده میلیارد دلار در سنوات آینده برسد.
همچنین در دو سال اخیر ما شاهد هستیم هیئت‌های زیادی بین دو کشور مبادله شده و دیدارهای سیاسی قابل توجهی بین سران دو کشور؛ وزرای امور خارجه و دیگر مقامات ایران و روسیه در تهران مسکو و و دیگر پایتخت‌های منطقه صورت پذیرفته که نتایج قابل توجهی را برای دو کشور در بر داشته است در حال حاضر دو کشور در چند محور مهم بر همکاری‌های تأثیر گذار تاکید دارند که به موارد ذیل می‌توان اشاره کرد:
الف: همکاری‌های سیاسی، نظامی و امنیتی که در این بخش می‌توان به مذاکرات سران دو کشور و وزرای امور خارجه در موضوعات مهم منطقه‌ای و بین المللی مذاکرات وین تحولات در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز شمالی و مهمتر از این‌ها رایزنی تهران و مسکو برای پایان دادن به جنایات صهیونیست‌ها در غزه اشاره کرد. همچنین یکی از مؤلفه‌های مهم همکاری نزدیک دو کشور در مقابله با هژمون غرب و نظام لیبرال دموکراسی آمریکایی است چرا که به استنباط و ارزیابی مقامات و نهادهای رسمی روسیه همکاری و همگرایی بین مسکو و محور یورآتلانتیک نتیجه نتیجه ملموسی را نداشته و رویکرد غرب با هدف محدود و محصور نمودن روسیه با گسترش ساختارهای یور آتلانتیک ای به سمت شرق به ویژه پیمان نظامی ناتو همچنان ادامه یافته است.
همچنین وضعیت به گونه‌ای است که همکاری‌های نظامی دو کشور و تأمین برخی از نیازهای دفاعی با دانش فنی بالا قابل توجه و ارزشمند است و نباید فراموش کنیم که در سنوات گذشته اجرای تعدادی از قراردادهای نظامی نظیر اس 300 و غیره با فشارهای غرب با مشکلات چشمگیر همراه بود.
ب: در این بخش می‌توان به همکاری‌های اقتصادی بازرگانی و فنی دو کشور اشاره کرد. واقعیت این است که روسیه با بیش از 600 میلیارد دلار مبادلات خارجی بستر و ظرفیت خوبی برای تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران و صادرات خدمات فنی و مهندسی است. همچنین این کشور از توانمندی‌های صنعتی و فنی خوبی برای تأمین نیازهای ایران برخوردار است، همچنین فدراسیون روسیه به عنوان بزرگترین کشور جهان از قابلیتهای مهمی برای تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز ایران نظیر غلات، مواد پروتئینی و غیره برخوردار است. همچنین بازار این کشور استقبال خوبی از کالاهای انحصاری ایران نظیر خشکبار فرش خرما و حتی تولیدات صنعتی ایران دارد که یکی از نمونه‌های مهم آن در بخش صنعت را اخیراً در حوزه تولید اتومبیل و تأمین قطعات یدکی اتومبیل بین دو کشور ما شاهد بودیم بدون شک فراهم کردن بسترهای لازم برای تسهیل مبادلات با ایجاد مکانیسم آسان مبادلات بانکی تسهیلات تعرفه‌ای واردات کالا و همکاری‌های گمرکی می‌تواند بیش از پیش گسترش روابط دوجانبه را موجب شود.
ج: همچنین در حوزه اقتصادی می‌توان به بحث کریدورها به عنوان یکی از محورهای مهم همکاری‌ها اشاره کرد که در این بخش ما شاهد اراده جدی روسیه برای عملیاتی کردن کریدور شمال و جنوب هستیم. بدون شک دو کشور قابلیتهای دیگری هم در بخش تولید برق، استخراج و تولید فرآورده‌های نفتی و گاز، همکاری در صنایع پایه و فناوری‌های پیشرفته دارند.
د: موضوع سوم در همکاری‌ها به بخش فرهنگ علم فناوری و به نوعی دیپلماسی عمومی برمی گردد در این بخش نیز ظرفیت‌های مکمل خوبی بین دو کشور وجود دارد در حوزه دانشگاهی با وجود ظرفیت‌های قابل توجه در دو کشور امکان تعاملات گسترده‌تر در مبادله استاد و دانشجو انجام پروژه‌های پژوهشی تحقیقاتی مشترک و در واقع همکاری در برنامه‌های علمی سطح بالا وجود دارد.
یکی از محورهای مهم دیگر در این بخش نوع ارتباطات انسانی و اجتماعی بین دو کشور است که ضرورت تقویت و بسط گسترده آن بسیار ملموس و محسوس است که در این بخش فراهم کردن مقدمات مبادله بیش از پیش گردشگر اهمیت قابل توجهی دارد. در بخش گردشگری همچنین می‌توان به ظرفیت بسیار گسترده روسیه در اعزام گردشگر به کشورهای مختلف نظیر ترکیه کشورهای حاشیه خلیج فارس و غیره اشاره کرد.در یک جمع بندی کلی باید اذعان کرد که شرایط فوق‌العاده‌ای برای گسترش روابط بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه فراهم شده است و شکی نیست که فرصت‌ها برای همیشه پایدار نبوده و میزان کنشگری در بهره گیری از فرصت‌ها و گریز از تهدیدهای احتمالی اهمیت ویژه‌ای دارد لذا ضرورت دارد تلاش‌ها بر فراهم کردن چارچوب‌های قانونی، اسناد و مدارک قابل توجه با پیش‌بینی دوره زمانی حداقل سه تا دهه‌ای و عملیاتی کردن ظرفیت‌های بالقوه بیش از پیش افزایش یابد.
کلام آخر این که سفر دکتر رئیسی به مسکو ضمن کمک به روند رو به رشد روابط دوجانبه؛ نقش مهمی در نزدیکی دیدگاه‌های منطقه‌ای و بین المللی دو کشور و به ویژه مساعدت به توقف حملات رژیم صهیونیستی و قطع فجایع انسانی در غزه خواهد داشت.
