مذاکرات صلح ارمنستان و آذربایجان به وضعیتی رسیده است که آذربایجان از ارمنستان ضمانت‌هایی می‌خواهد که در آینده از این کشور انتقام نخواهد گرفت.
اما منظور آذربایجان از کلمه “انتقام“ چیست؟
اول از همه، هدف دولت علیف به دست آوردن تضمین‌هایی است که بر اساس آن طرف ارمنی نتواند به طور عملیاتی (چه در حال حاضر و چه در میان مدت) توان و ادعای بازگرداندن اجزای از دست رفته نظامی و دولتی جمهوری ارمنستان را داشته باشد.
باکو می‌داند که ارامنه هرگز با از دست رفتن سرزمین‌های مستقل ارمنستان، پاکسازی قومی ارمنی‌ها، مهاجرت اجباری ساکنان آرتساخ و تصرف آن توسط باکو کنار نمی‌آیند.
برای رفع این نگرانی باکو می‌خواهد موارد زیر را به عنوان تضمین عدم امکان “انتقام” از طرف ارمنستان بدست آورد و در سند احتمالی صلح بگنجاند:
- موافقت مکتوب و اسنادی با تصرف تمام آرتساخ و انتقال اراضی تحت حاکمیت فعلی جمهوری ارمنستان به قلمروی دولت باکو.
- کنترل حاکمیت جاده‌های بین ایالتی لجستیکی کلیدی که ارمنستان را به گرجستان و ایران متصل می‌کند. بدین منظور اشغال روستاهای تیگراناشن در نزدیکی نخجوان و روستاهای منطقه تاووش در نزدیکی گرجستان در دستور کار است.
- کاهش شدید تعداد کارکنان نیروهای مسلح ارمنستان و تضمین حق باکو برای کنترل نامگذاری و کمیت تسلیحات و تعداد نیروهای مسلح ارمنستان.
- اسکان اتباع باکو در مناطق و شهرهای کلیدی ارمنستان توسط دولت علیف به تعداد صدها هزار نفر و بیشتر.
- تسهیل کنترل دوجانبه ترکیه و باکو بر جنوب ارمنستان با به رسمیت شناختن اسمی تمامیت ارضی ارمنستان یا به اصطلاح «کریدور زنگزور». اما در عین حال دولت ارمنستان حق اعمال حاکمیت بر این کریدور را نخواهد داشت تا در نهایت جنوب ارمنستان از این کشور جدا شود.
- تغییر قانون اساسی و اعلامیه استقلال ارمنستان با حذف متون مربوط به جمهوری آرتساخ، نسل کشی ارامنه در سال 1915 در امپراتوری عثمانی، اصطلاح ارمنستان غربی، تغییر نشان ارمنستان با حذف نماد هویت ارمنی یعنی کوه آرارات.
این در واقع بهای صلحی است که باکو از ارمنستان می‌خواهد.ممکن است در «پیمان صلح» فرضی بین ارمنستان و آذربایجان، موارد فوق در قالب پروتکل‌های محرمانه ارائه شود و مبهم‌ترین نسخه توافق به صورت عمومی ارائه شود، بدون اشاره به اینکه مقامات ارمنستان در واقع چه چیزی را با باکو امضا کرده‌اند.از همین رو جمهوری اسلامی ایران باید هشیاری خود در قبال این مذاکرات صلح را به حداکثر برساند و مفاد توافق احتمالی را دریافت و بررسی کند تا از تحمیل مفاد نامناسب به خصوص بند 2 و 5 به ایروان جلوگیری شود.
