واکاوی پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات آمریکا
رضا غبیشاوی روزنامه نگار: بهترین راه برای دفع شر بزرگ احتمالی ترامپ علیه مردم ایران، اغاز مذاکرات غیررسمی – غیرعلنی با ترامپ و جو بایدن قبل از انتخابات آینده امریکاست.
دونالد ترامپ با عبور موفق از رقابت درون حزبی جمهوری خواهان، به تنها گزینه حزب برای انتخابات آینده ریاست ایالات متحده امریکا تبدیل شد. اگر اتفاق استثنایی رخ ندهد دوباره شاهد رقابت بایدن – ترامپ خواهیم بود.
اگر بایدن دوباره پیروز شود ریاست اش ادامه می‌یابد و 8 ساله خواهد شد. اگر ترامپ موفق شود بعد از جدایی 4 ساله به کاخ سفید باز می‌گردد تا مسیر نیمه کاره را ادامه دهد و جهان را دوباره با تصمیمات عجیب و جنجالی‌اش شگفت زده کند.
ترامپ گام به گام به کاخ سفید نزدیک می‌شود و حالا بازگشت او یک گزینه جدی است به ویژه آنکه جو بایدن با مشکلات جسمی – روانی روبه رو است و هر روز به بهانه اشتباه حرکتی – گفتاری مردم جهان را می‌خنداند و ازحجم رأی اش می‌کاهد.
اما سؤال اساسی این است:
اگر ترامپ دوباره رئیس جمهور امریکا شود چه تاثیری بر ایران و ایرانیان خواهد داشت؟ سیاست او در برابر ایران چه خواهد بود؟ سیاست دولت تهران در مقابل ترامپ چگونه خواهد بود؟
احتمال کاندیداتوری نهایی ترامپ در انتخابات آینده تقریباً قطعی است. این یعنی شانس او برای بازگشت به کاخ سفید حداقل 50 درصد است اگر بیش از 50 درصد نباشد که بسیاری می گویند هست.
سیاست ترامپ در برابر ایران چه خواهد بود؟
پیش بینی می‌شود ترامپ در صورت بازگشت به قدرت، این موارد را دنبال کند:
– لغو روند احیای برجام از سوی امریکا
– تلاش برای ایجاد توافق جدید با ایران
– لغو توافق غیررسمی – شفاهی میان دولت‌های رئیسی – بایدن با موضوع آزادی محدود صادرات نفت ایران در مقابل پذیرش عدم پیشروی بخش‌های حساس برنامه هسته‌ای ایران
– ازسرگیری سیاست فشار حداکثری علیه ایران که در سال 2021 متوقف شده بود.
– ازسرگیری فشار بر ایران در آژانس، سازمان ملل از جمله شورای امنیت و دیگر سازمان‌های
بین المللی
– اعلام تحریم‌های جدید و شدید علیه تهران
– اجرای دوباره سیاست به صفر رساندن صادرات نفت ایران
– اعلام ائتلاف با کشورهای هم پیمان علیه ایران
– فشار برای مذاکره مستقیم با ایران
در نتیجه این دو اتفاق، پیش بینی می‌شود تولید و صادرات نفت ایران دوباره سیر نزولی به خود بگیرد؛ تحریم‌های امریکا علیه ایران دوباره به شکل سختگیرانه ای اجرا شود. فشارها بر چین، امارات و ترکیه برای اجرای سختگیرانه تحریم ایران افزایش خواهد یافت.
پیش بینی می‌شود در صورت بازگشت ترامپ، به مانند دوره قبل حضورش در کاخ سفید، ضربات شدید و آسیب جدی را به اقتصاد ایران وارد خواهد کرد.
سیاست ایران در برابر ترامپ چه می‌تواند باشد؟
پیش بینی می‌شود دولت ایران در برابر بازگشت ترامپ سه سناریو را در پیش بگیرد:
اول – هیچ: براساس این سیاست از هم اکنون تا انتخابات امریکا در آبان ماه 1403 یعنی 8 ماه آینده هیچ اقدامی خاصی از سوی تهران انجام نمی‌شود. اگر ترامپ رأی آورد در آن زمان به آن فکر می‌کنیم.
دوم – تلاش برای توافق با بایدن: مسوولان ایرانی تلاش می‌کنند با دولت جو بایدن تا قبل از پایان دولت او در 10 ماه آینده به توافق جدیدی درباره هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و سایر موضوعات مهم دست یابند. دولت بایدن برای تقویت موقعیت خود به این توافق نیازمند است و احتمالاً در مذاکرات انعطاف پذیری خواهد داشت و حاضر به اعطای امتیازات بیشتری است.
مهم‌ترین چالش این رویه این است که در صورت پیروزی ترامپ، او احتمالاً ترامپ این توافق را کنار خواهد گذاشت وخواهان مذاکرات جدید و توافق جدید خواهد شد.
در نتیجه توافق با بایدن باید به گونه‌ای باشد که شکست آن از سوی ترامپ، سخت و هزینه بالایی داشته باشد اما قطعاً نمی‌توان تضمین کرد.
یکی دیگر از چالش‌های این سیاست، تنش بالای موجود میان تهران – واشنگتن بر سر موضوعات مختلف از جمله جنگ اسرائیل علیه غزه، درگیری فعلی اسرائیل – حزب الله لبنان، حملات امریکا علیه حوثی‌های یمن و حملات امریکا و گروه‌های نزدیک به ایران علیه یکدیگر در عراق و سوریه است.
گرچه طرف ایرانی می‌تواند از همین تنش‌ها به عنوان ابزاری برای همکاری و امتیازگیری از امریکا استفاده کند.
سوم – چون احتمال پیروزی ترامپ وجود دارد پس مسوولان ایرانی با دولت بایدن توافق نمی‌کنند تا نتیجه انتخابات مشخص شود. اگر ترامپ یا بایدن هر کدام پیروز شود با او مذاکره و شاید توافق کنند.
چهارم – ایران هیچ نیازی به مذاکره و توافق با دولت امریکا ندارد چه بایدن در رأس این دولت باشد چه ترامپ. وضعیت فعلی تا سال 2028 ادامه می‌یابد. یعنی ممکن است مسوولان ایرانی به این نتیجه برسند در هر صورت و در هر شرایط و با پیروزی هر گزینه‌ای در انتخابات امریکا، هیچ نیازی به مذاکره با هیچ دولتی در امریکا نخواهد شد و شرایط فعلی را با وجود تحریم‌ها و فشارها ادامه می‌دهند.
پیشنهادات؟
– براساس واقع گرایی، با کنار گذاشتن احساسات و حساسیت‌ها و برای حفاظت از منافع کشور و مردم ایران، طرف ایرانی تلاش می‌کند هم اکنون و تا قبل از انتخابات آینده امریکا، با دولت جو بایدن به توافق جامع درباره هسته‌ای و غیرهسته‌ای به ویژه رفع تحریم‌های اساسی (مالی، بانکی، نفتی، حمل و نقل و …) دست یابد.
بهتر است این مذاکرات در قالب مذاکرات گذشته ایران و امریکا در عمان یعنی به صورت غیررسمی – غیرعلنی انجام شود.
بایدن برای رقابت با ترامپ، به این توافق نیاز دارد در نتیجه احتمال انعطاف و امکان امتیازگیری از او بیشتر می‌شود. همزمان مسوولان ایرانی خود را برای دولت ترامپ هم آماده می‌کنند. اگر جو بایدن پیروز شد توافق با او به صورت طبیعی ادامه می‌یابد.اما اگر ترامپ به قدرت بازگشت و وی خواهان لغو توافقات قبلی، مذاکرات مستقیم و توافق جدید شد با او نیز مذاکرات جدید و توافق جدید دنبال می‌شود.
ویژگی توافق جدید با ترامپ این خواهد بود که به صورت برد – برد، توافق بزرگتر از توافق با جو بایدن با تمرکز بر بخش اقتصادی و سرمایه گذاری، جلب سرمایه‌ها و شرکت‌های امریکایی به بازار اقتصادی ایران دنبال شود و دو کشور از منافع اقتصادی توافق جدید بهره مند شوند.
این توافق هم به کارنامه اقتصادی ترامپ و هم به کارنامه اقتصادی دولت ایران خواهد افزود. علاوه بر این، در بخش سیاسی – امنیتی نیز می‌توان تمرکز را بر تأمین امنیت خاورمیانه از سوی ایران و کشورهای منطقه در برابر خروج تدریجی ارتش امریکا از منطقه قرار داد.
همزمان، از هم اکنون و در حالی که 10 ماه به انتخابات امریکا باقی مانده به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با ترامپ تماس گرفته شود وبا او و مشاورانش رایزنی شود تا به پیش نویسی از متن توافق احتمالی رسید تا در صورت پیروزی‌اش در انتخابات، چارچوب توافق جدید مشخص باشد.
به همان اندازه که ترامپ قدرت آسیب رسانی بیشتری به منافع ایران دارد مذاکره با او بیش از هر رئیس جمهور دیگری در امریکا، راحت‌تر و برای ایران می‌تواند پرثمرتر باشد. متاسفانه مسوولان ایرانی فرصت حضور ترامپ در قدرت در سال‌های قبل را برای مذاکرات و امتیازگیری حداکثری از امریکا از دست دادند.
و اما چند نکته:
– مذاکره کردن یا نکردن به خودی خود هدف نیست بلکه تنها یک ابزار است برای کسب و حفاظت حداکثری از منافع طرف خود.
– در جهان، تنها یک کشور با شرایط امریکا وجود دارد و نیازی به تکرار مدل مذاکرات و توافق با امریکا با دیگر کشورهای جهان نیست. امریکا هم تنها یک ترامپ دارد.
– ایران و عراق صدامی، 8 سال جنگیدند اما در نهایت از طریق مذاکره مستقیم به توافقی برای پایان دادن به جنگ، برقراری آتش بس و صلح دست یافتند.
