مریم فکری روزنامه نگار: گروه اقصادی: در حالی اقتصاد ایران دوازدهمین روز از سال 1403 را هم گذراند که تحلیل‌های متعددی از قیمت دلار احتمالی دلار شنیده می‌شود. اغلب تحلیلگران اقتصادی با استناد با شاخص تورم، معتقدند که دلار در سال جدید احتمالاً همپای تورم حرکت خواهد کرد و برخی نیز، از تأثیر سیاست داخلی و خارجی و به خصوص انتخابات آمریکا در نیمه دوم سال می‌گویند.
در کنار این‌ها اما برخی از کارشناسان با استناد به اینکه سال پایانی دولت در پیش است و دولت در سال 1404 باید انتخابات برگزار کند، بر این عقیده‌اند که نرخ دلار در این شرایط امکان جهش بالا را نخواهد داشت. اگرچه اگر نرخ دلار در روندی بطئی دستخوش افزایش شود، تأثیر رشد آن بر سایر بازارها نیز به همین صورت خواهد بود.
با این حال، گزارش‌ها از میزان بازدهی بازارها در سال گذشته نشان می‌دهد که میزان بازدهی دلار در سال 1402 در حدود 23.5 درصد بوده است.
قیمت دلار احتمالاً به این عدد می‌رسد
در همین خصوص وحید شقاقی، اقتصاددان در پاسخ به این پرسش که نرخ دلار در سال 1403 در چه محدوده‌ای خواهد بود؟ عنوان کرد: در اواخر سال، یعنی اسفندماه 1402، قیمت دلار حدود 20 درصد افزایش یافت و به مرز 60 هزار تومان رسید.
وی افزود: دو اقدام بانک مرکزی در اسفندماه 1402 یعنی انتشار گواهی 30 درصدی و توزیع سکه نیز سیاست‌های غلط بوده و ضمن تحمیل هزینه‌های سنگین به سیستم بانکی و اقتصاد، با شکست مواجه شدند.این اقتصاددان متذکر شد: با توجه به افق تورمی 40 درصدی در سناریوی میانه برای سال بعد، برپایه نظریه قدرت برابری خرید و احتساب قدرت دلاری نقدینگی، در سناریوی واقع بینانه سال 1403 قیمت دلار در محدوده 70 تا 75 هزار تومان خواهد بود.
فروضی که قیمت دلار را تعیین می‌کند
اصغر سمیعی، رئیس اسبق کانون صرافان متذکر شد: پیش‌بینی من درمورد نرخ ارز در سال گذشته این بود که بر اساس نرخ تورم و نرخ بهره در کشور سال 1402 را با دلار 45 هزار تومان آغاز کنیم که البته با حدود 50 هزار تومان شروع شد ولی مطابق با نرخ تورم، با شیب مناسب و منطقی افزایش نیافت، تا اینکه در بهمن‌ماه طاقتش تمام شد و قدری تعدیل شده و افزایش یافته به حدود 60 هزار تومان رسید.
او خاطرنشان کرد: اگر فرض کنیم که قیمت برای شروع سال جدید حدود 60 هزار تومان صحیح باشد، و اگر فرض کنیم نرخ تورم در سال 1403 به طور متوسط حدود 40 درصد باشد، و اگر فرض کنیم دولت تصمیم بگیرد که به طور منطقی با نرخ ارز برخورد کند، نرخ‌های غیرواقعی و مصنوعی و رانتی را کنار بگذارد، برای اول تابستان نرخ 67 هزار تومان، و برای اول پائیز 75 هزار تومان منطقی به نظر می‌رسد و در ادامه البته تا آخر سال آینده دلار 95 هزار تومانی هم دور از ذهن نیست. این البته به شرطی است که فروض ما محقق شود.
سمیعی گفت: یادآوری می‌کنم، اگر به هر بهانه‌ای مقادیری از ارز کشور به قیمت‌های دستوری و مصنوعی و ارزان‌تر از قیمت واقعی به هر مصرف‌کننده‌ای، مسافر باشد یا واردکننده و یا غیره داده شود، بارش بر دوش قیمت در بازار آزاد قرار می‌گیرد، و تأثیر مخرب خود را بر کلیت نظام اقتصادی نشان خواهد داد.
پیمان مولوی، اقتصاددان با بررسی سه سناریو درباره قیمت دلار در سال 1403، می‌گوید: ما وقتی در خصوص قیمت دلار صحبت می‌کنیم، باید سناریوهای تورمی را بررسی کنیم.
وی می‌افزاید: براساس سناریو خوشبینانه بانک مرکزی، رشد نقدینگی در حدود 25 درصد و رشد اقتصادی در حدود 4 تا 5 درصد در سال آینده خواهد بود. بر این اساس، تورم در کانال 30 تا 35 درصد خواهد بود.این اقتصاددان تصریح می‌کند: با توجه به این شاخص‌ها، قیمت دلار تعادلی روی 65 هزار تومان با 10 درصد بالاتر و یا پایین‌تر می‌تواند باشد.
مولوی متذکر می‌شود: این سناریو خوشبینانه است، زیرا رشد بالای 4 درصد نیازمند سرمایه‌گذاری خیلی زیادتری در اقتصاد است و این در حالی است که آنچه که امروز اتفاق می‌افتد، کمتر است.
وی در ادامه عنوان می‌کند: بر همین اساس، سناریو میانه، تداوم تورم موجود یا تورم بین 35 تا 40 درصد است. در این حالت نقطه تعادلی دلار، بالاتر می‌آید و نزدیک به 62 هزار تومان خواهد بود.
این اقتصاددان می‌گوید: در سناریو بدبینانه هم اگر نقدینگی رشد پیدا کند و به میانگین 5 ساله اخیر خود، یعنی بالای 35 درصد برسد، متاسفانه حرکت تورم به سمت بالای 40 درصد می‌رود. بر این اساس نقطه تعادلی نرخ دلار باز هم جابه‌جا می‌شود و بالاتر می‌رود.مولوی عنوان می‌کند: آنچه که مهم است، رابطه بین تورم و دلار است که نکته اساسی در این رابطه که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که در کوتاه‌مدت دولت‌ها همیشه سوار بر نرخ دلار هستند و در میان‌مدت و بلندمدت، تورم است که افسار دلار را به دست می‌گیرد و باعث افزایش قدرت دلار نسبت به ریال و افت محتمل ریال در آینده خواهد بود.
محاسبه جالب درباره نرخ ارز در پایان سال 1403 را ببینید
سیامک قاسمی، اقتصاددان در تازه‌ترین یادداشت در فضای مجازی نوشت: قیمت دلار در محدوده 61 هزار تومان سال را آغاز کرد و اگر امسال بخواهد فقط به اندازه سال 1402 که سال بسیار آرامی بود، رشد کند -25 درصد- در پایان سال در محدوده 77 هزار تومان قرار دارد.
وی عنوان کرد: حالا شما مختارید که کلی ریسک سیاست داخلی و خارجی و احتمال بازگشت ترامپ و کاهش حجم صادرات نفتی و… را هم به آن اضافه کنید.
نرخ تورم و ارز چه تغییری می‌کند؟
سعید مسگری، اقتصاددان در یادداشتی در فضای مجازی به دو سناریو درباره اقتصاد 1403 اشاره کرد و نوشت: سرنوشت اقتصاد ایران در سال 1403 در دست انتظارات تورمی است.
وی افزود: اگر شوکی (انتخاب ترامپ، تغییر نرخ‌ها و قیمت‌های اساسی و…) رخ ندهد، انتظارات تورمی تغییر چندانی نخواهد کرد و در کل شرایط اقتصادی نسبتاً مشابه سال 1402 خواهد شد.
این اقتصاددان تصریح کرد: اما اگر شوکی رخ دهد، انتظارات تورمی شعله‌ور و جهش ارزی و بی‌ثباتی بازارها آغاز می‌شود و نیمه‌دوم سال شرایط اقتصادی بسیار دشوار خواهد شد.
مسگری در ادامه متذکر شد: فکر می‌کنم مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده شرایط اقتصاد ایران در سال پیش رو، انتظارات تورمی است. این عامل می‌تواند دو حالت کاملاً مختلف برای وضعیت اقتصاد ایران در سال 1403 رقم بزند.وی عنوان کرد: پیش‌بینی شرایط کلی اقتصاد ایران هم بسیار سخت و هم بسیار آسان است. احتمال رخ دادن حالتی متفاوت از دو حالت مذکور بسیار اندک است و از این حیث پیش‌بینی سناریوهای پیش رو چندان دشوار نیست، اما هیچ‌کس نمی‌تواند با قطعیت نسبتاً بالا پیش‌بینی کند که کدام‌یک رخ خواهد داد.مسگری تاکید کرد: راهکار منطقی و کم‌ریسک این است که برای حالت بدبینامه خود را آماده کنیم.
هشدارِ بازی با نرخ ارز داده شد
فرشاد مؤمنی، رئیس موسسه دین و اقتصاد نسبت به بازی افزایش سود بانکی هشدار داد و گفت: دارندگان سپرده‌های خیلی بزرگ از این نرخ سود بالای غیررسمی بهره‌مند می‌شوند و اغلب ناظر بر اشخاص حقوقی و سپرده‌گذاران بانکی هستند که با نرخ سود بالاتر ارتزاق می‌کنند و درهم تنیدگی این سیاست‌ها با سیاست‌های مربوط به افزایش نرخ ارز کاملاً چشمگیر است و در این چند هفته اخیر حداقل ده‌ها مقاله از سوی کارشناسان با شرافت و با حریت منتشر شد که نسبت به بازی جدید با نرخ ارز هشدار و اعلام کردند که این سیاست اسم رمز افزایش نرخ ارز هم خواهد بود! بنابراین با این تمهید مشکوک، هدف اعلام شده نه تنها محقق نشد بلکه آنچه که اتفاق افتاد، عکس آن هدف اولیه بود!
وی در ادامه افزود: تکان‌دهنده‌تر این است که افزایش سود بانکی، به شوک نرخ ارز و رونق بازار رباخواری منجر شد و انبوهی از پیامدهای مخرب را به دنبال افزایش خطر ورشکستگی بانک‌ها و به هم ریختگی بازار سرمایه و بحران شدید از نظر تعمیق فساد و تشدید نابرابری ناموجه را به همراه داشته است.
ارزش ذاتی دلار چقدر است؟
سجاد بوربور، کارشناس بازار ارز، اما نظری متفاوت از سمیعی دارد. او درخصوص سرنوشت قیمت دلار در سال 1403، گفت: واقعیت این است که ارزش دلار روی کاغذ 53 هزار تومان است نه بیشتر! البته بازار می‌تواند با هیجان به 60 هزار تومان هم برسد، اما ارزش ذاتی همان 53 هزار تومان است. اگر بازار هیجان زده نمی‌شد قیمت در همان حدود باید ثابت می‌ماند، چون نقدینگی که سوخت حرکت دلار است تکان نخورده پس قرار نیست که نرخ دلار افزایش یابد.
وی ادامه داد: ما یکسری سیاست‌های انقباضی همانند فروش اوراق از سوی بانک مرکزی و عرضه سکه‌های بدون تاریخ از سوی دولت داشتیم که باعث شده بود قیمت دلار را ثابت نگه دارد. به همین دلیل احتمال افت قیمت دلار تا یک ماه آینده بیشتر از رشد آن خواهد بود.بوربور در بخش دیگری از اظهارات خود به نوع عملکرد دولت در بازار ارز در سال 1402 اشاره کرد و گفت: اوایل سال 1402 دست دولت در بازار ارز آنچنان باز نبوده و فقط با خبردرمانی بازار را مدیریت می‌کرد. خبرهایی همچون توافق میان ایران و عربستان، خبرهای خوبی درخصوص برجام، بهبود روند فروش نفت و … منتشر شد و هدف کنترل تورم بود. در آن شرایط انتظارات تورمی به سرعت کاهش پیدا کرد و به دنبال آن شاهد جلوگیری از قیمت ارز بودیم. دولت در سال جاری با فشار حداکثری مانع رشد نقدینگی شد، اما باید توجه داشته باشیم ثابت نگه داشتن نقدینگی به شکل دستوری به معنای نابودی بخش خصوصی و تولید خواهد بود.
