فرشید شکرخدایی عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی: تکمیل داپ توسط کشور ترکیه سهم ایران از منابع آبی در حوضه آبریز ارس را بین 25 تا 30 درصد کاهش میدهد. قطع یا کاهش آورد رودخانه مرزی ارس توسط ترکیه منجر به مشکلات جدی برای تأمین آب شرب و کشاورزی مناطق پاییندست میشود.
چالش آبهای فرامرزی مشترک از جمله رایجترین انواع چالشهای بینالمللی است. از آنجا که این مناقشات دارای جنبههای متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است و با موضوع حاکمیت ملی کشورها مرتبط هستند، حل و فصل آنها پیچیدگیهای فراوانی داشته و عمدتاً به دشواری قابل حل و فصل هستند.بر اساس گزارشهای موجود در سطح جهان 286 حوضه آبریز مشترک بین 151 کشور جهان وجود دارد و بیش از 40 درصد جمعیت زمین در این مناطق زندگی میکنند این حوضههای مشترک بسترساز توسعه اقتصادی، اجتماعی و رفاه بشری را فراهم کرده و دارای مقیاس وسیعی از تنوع زیستی جهان هستند، مرز این حوضههای مشترک از مرزهای سیاسی بین کشورها فراتر رفته و از این منابع مشترک آب کشورها را در زمینههای زیست محیطی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی به همدیگر پیوند داده است. یکی از چالشهای اصلی پیش رو، مدیریت منابع آبهای مشترک مرزی است که نیازمند هماهنگی مجموعهای از قوانین و مقررات و ضوابط سیاسی کشورهای مختلف است.بر این اساس کشورهایی که سرانه منابع آب تجدید پذیر بیش از 1700 متر مکعب داشته باشند، مشکل بحران آبی ندارند و کشورهایی که دارای سرانه آب تجدید پذیر بین 100 تا 1700 متر مکعب داشته باشند در زمره کشورهای دارای تنش آبی محسوب میشوند و کشورهای دارای سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از 1000 متر مکعب در سال در زمره کشورهای با کمبود آب طبقهبندی میشوند. کشورهایی که سرانه آب تجدیدپذیر آنها کمتر از 500 متر مکعب در سال باشد نیز در زمره کشورهای با کمیابی مطلق آب طبقهبندی میشوند. بر اساس این شاخص، دو کشور ایران و پاکستان در وضعیت تنش آبی قرار دارند و بقیه همسایگان زمینی ایران به لحاظ منابع آبی و ضعیت مناسبتری دارند.با توجه به مشترک بودن بخشی از منابع آب ایران با کشورهای همسایه درحوضههای آبریز مشترک، اهمیت دیپلماسی آب در سیاست خارجی ایران در قبال کشورهای همسایه و با توجه به مرزهای طولای ایران با همسایگان در حوضههای آبریز فرامرزی فرات-دجله با عراق و ترکیه، کورا-ارس با ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان، اترک با ترکمنستان، قرهقوم با ترکمنستان و افغانستان، پترگان-خواف با افغانستان، هامون هیرمند با افغانستان و پاکستان و هامون مشکیل و رابچ-باهوکالت با پاکستان بیش از پیش باید در کانون توجه قرار گیرد. شایان ذکر است، بسیاری از این حوضههای آبریز با طیف گستردهای از مشکلات در زمینههای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مواجه هستند و بعضاً نیز در برخی ازحوضههای مشترک تعارضات و تنشهایی بین کشورهای واقع در این حوضههای آبریز مشاهده میشود.