گنجینه‌ای به نام تاریخ مصور

وحید حاج سعیدی روزنامه نگار: جایگاه عکس در تاریخ نگاری بسیار ارزشمند و اصیل است و تاریخ نگاران آن را در زمره یکی از منابع مهم و ارزشمند تاریخ‌نگاری عنوان می‌کنند. عکس‌ها همیشه در شناخت و درک عمیق دوره‌های تاریخی و مقایسه دوران حال با گذشته و همچنین نگاه به سیر تحولی در تاریخ اثرات چشمگیری داشته و دارند.امروزه در دنیا از تاریخ مصور نظیر عکس‌ها، اسناد، نامه‌ها، مبایعه نامه‌ها، قراردادها، نقاشی‌ها، اجاره نامه‌ها، وقف نامه و … به عنوان یکی از ارزشمندترین و اصیل‌ترین منابع تاریخی یاد می‌شود. این منابع تاریخی زبان گویای وقایعی هستند که در بسیاری موارد برای تفسیر و تأویل شرح آنچه گذشت نیاز به هیچ مورخ و مفسر نیست و به اصطلاح اصل جنس هستند.این منابع تاریخی به ویژه عکس به ما این امکان را می‌دهند که به تاریخ از زاویه دید گذشتگان نگاه کنیم و بفهمیم که تمدن ما در طول قرن‌ها چگونه تکامل یافته است و راه برای شناخت بهتر همنوعانمان هموار می‌سازند. به همین اعتبار گردآوری اسناد و تصاویر مربوط به پیشینیان از اهمیت خاصی برخوردار است و در اکثر کشورهای دنیا، سازمان‌های مرتبط با گردآوری آثار تاریخی تأسیس شده و به منظور حفظ تاریخ و میراث معنوی‌شان نسبت به گردآوری اسناد قدیمی، تصاویر، نقاشی‌ها، اسناد کاغذی و … اقدام می‌کنند. در بین این منابع تاریخی، عکس به دلیل ساختار ویژه و موادی که در ایجاد آن به کار رفته به عنوان یکی از شکننده‌ترین منابع محسوب می‌شود و به همین دلیل نگهداری از عکس دارای شرایط خاصی است. هر چند امروزه با اسکن عکس‌های قدیمی تهیه نسخه پشتیبان از آنها آسان شده است ولی باید به خاطر داشت نگهداری عکس یک کار تخصصی است و نیاز به دانش ویژه‌ای دارد.در ضمن علت‌های مختلفی برای خراب شدن عکس‌ها وجود دارد اما عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و نور را می‌توان اصلی‌ترین عامل خرابی عکسی‌های قدیمی دانست. گرد و غبار و چربی نیز از دیگر عواملی هستند که می‌توانند به عکس‌های قدیمی آسیب وارد کنند.تغییرات متناوب دما و رطوبت در محیط باعث می‌شود که امولسیون‌ها (تصاویر) از روی کاغذ پایه خود جدا شوند و در نتیجه عکس آسیب دیده و از بین می‌رود. افرادی که عکس‌های خود را در انبار یا کمدها نگهداری می‌کنند اغلب با این مشکل مواجه می‌شوند.گردآوری این اسناد به ویژه عکس‌های ورزشی، تاریخی، سیاسی، اجتماعی، طبیعی، آموزشی و … که بخش اعظمی از آنها در دست مردم است، می‌تواند در غنای تاریخی کشور و ثبت و ضبط شرح حال آنچه به وقوع پیوسته است، مؤثر باشد. پیشنهاد می‌شود به منظور پیشگیری از این خسران تاریخی، در هر شهرستان یک اداره مثل فرمانداری یا شهرداری یا ثبت احوال متولی گردآوری اسناد و عکس‌های قدیمی شده و با اعلام فراخوان نسبت به دریافت عکس‌های قدیمی و اسکن آنها اقدام کند و عکس‌ها را نیز پس از ضبط مشخصات عکس تحویل صاحبان آنها داده و شرایط تخصصی نگهداری عکس نیز به آنها آموزش داده شود.حفظ آثار تاریخی به لحاظ طیف وسیعی از مزایای فرهنگی و اجتماعی دارای اهمیت بسیاری است. امید با سعی در حفظ این منابع با ارزش ضمن ایجاد غرور مدنی در جامعه نسبت به غنای تاریخ نگاری کشور بکوشیم.