سارینا سیف روزنامه نگار: اختلافات کویت و عربستان با ایران بر سر میدان گازی آرش، همواره از موضوعات بحث‌برانگیز بوده است. به دنبال کم‌توجهی دولت‌های ایران و زیاده‌خواهی‌های کویت و عربستان سعودی بر سر این میدان گازی، قرارگاه خاتم به این میدان ورود کرده است. عبدالرضا عابد، فرمانده قرارگاه خاتم‌النبیا، اعلام کرد: با توجه به اینکه 40 درصد از میدان گازی آرش سهم ایران است، این قرارگاه به این مسئله ورود کرده است.
میدان گازی آرش ازجمله میدان‌های گازی مشترک در شمال خلیج فارس به حساب می‌آید که از ایتدا محل مناقشه ایران با کویت و عربستان بود.
در سال 2001 پس از آن‌که ایران اقدامات اکتشافی را در این منطقه شروع کرد، کویت بحث شکایت از ایران را در مجامع عمومی پیش کشید و از آن زمان تا کنون، کویت و عربستان بارها ادعای مالکیت این میدان گازی را مطرح کرده‌اند. به نظر می‌رسد به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، کشورهای همسایه بارها به جهت افزایش سود دست به کارهای مشابه زده‌اند.
به‌رغم اینکه وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران بارها با بی‌اعتنایی از کنار این مسئله عبور کرده‌اند، این بار به نظر می‌رسد که ایران از طریق قرارگاه خاتم‌الانبیا قصد ورود جدی‌تر به آرش را دارد.
در همین زمینه فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا به ایلنا اعلام کرده است که بهره‌برداری از سهم ایران در میدان آرش از نان شب برای کشور واجب‌تر است. نبود عزم و اراده برای استفاده ایران از منابع گازی میدان آرش باعث شد که کشورهای همسایه مانند کویت و عربستان شروع به برداشت از این میدان کنند. این در حالی است که این میدان بین تعدادی از کشورها ازجمله ایران مشترک بوده و اقدام مشخصی تا کنون توسط ایران انجام نشده است.
طبق اظهارات عبدالرضا عابد، صندوق توسعه ملی برای تامین مالی حضور قرارگاه خاتم‌الانبیا در میدان آرش اعلام آمادگی کرده است. شکل ورود قرارگاه در میدان آرش نیز در قالب قرارداد EPC (پیمان‌کاری) خواهد بود.
شرکت ملی نفت؛ کارفرمای اصلی این طرح
در رابطه با اظهارات فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا، هدایت‌الله خادمی، نماینده ادوار مجلس، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، عنوان کرد که پس از سال‌ها پیگیری در رابطه با میدان مشترک آرش این اتفاق را می‌توان مثبت تلقی کرد.
او ادامه داد: این میدان گازی بین ایران و کویت مشترک است. در سال‌های قبل یک حلقه چاه در آن منطقه حفاری شده، اما اقدامی در این راستا انجام نشده و از آن استفاده‌ای نشده است. استفاده نکردن از این سهم منجر شد تا کویت، عربستان سعودی را هم وارد موضوع کند و نقشه‌های جعلی از این میدان گازی ایجاد کردند. این اقدامات منجر به اظهاراتی از سوی این دو کشور مبنی بر اینکه ایران سهمی از این میدان گازی ندارد و این میدان تنها متعلق به کویت و عربستان سعودی است، شد.
وی یکی از علل مهم اقدام دو کشور کویت و عربستان را پیگیری نکردن‌های ایران دانست و تشریح کرد: اظهارات فرمانده خاتم‌الانبیا را می‌توان نتیجه فشار رسانه‌ای و پیگیری‌های متخصصان مختلف در این عرصه دانست.
این فعال حوزه انرژی عنوان کرد که اظهارات فرمانده خاتم‌الانبیا شروع خوبی به جهت بهره‌برداری از این میدان مشترک گازی است؛ چراکه این میدان بین ایران و کویت مشترک است و ایران باید هرچه زودتر برداشت خود از این میدان گازی را شروع کند. از سوی دیگر دولت‌مردان نیز باید هرچه سریع‌تر اقدامات عملی در این زمینه را آغاز کنند.
خادمی توضیح داد که مطالعات بسیاری در این زمینه در سال‌های گذشته انجام شده و شرکت ملی نفت باید به این میدان ورود کند. سال‌های گذشته یک حلقه چاه در آن منطقه حفاری شده و شرکت‌هایی مانند فلات قاره اطلاعات مورد نیاز را کسب کرده‌اند. ایران باید هرچه سریع‌تر کار خود را در آن منطقه شروع کند. برای شروع کار، دستگاه حفاری دریایی و امکانات و تجهیزات باید آماده شود تا ایران سراغ این میدان گازی نرود، کشورهای دیگر توهم مالکیت مطلق این میدان را در سر می‌پرورانند.
وی در ادامه تصریح کرد که ایران هم دستگاه حفاری دریایی بلا استفاده و هم امکانات و تجهیزات موردنیاز را دارد و انتظار می‌رود که شرکت ملی نفت زودتر کار را در این منطقه شروع کند.
خادنی در نهایت یادآور شد که کارفرمای اصلی این اقدام، شرکت ملی نفت است؛ اما در راستای منافع ملی، حضور قرارگاه خاتم‌الانبیا در این میدان گازی اقدام مثبتی است. فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا عنوان کرده که صندوق توسعه ملی، مسئولیت تامین مالی حضور قرارگاه خاتم‌الانبیا در میدان گازی آرش را دارد. اما نکته مهم این است که قرارگاه خاتم‌الانبیا مسئول اصلی این طرح نیست و هر شرکتی که به این میدان ورود می‌کند باید زیر نظر شرکت ملی نفت باشد و بر آن نظارت کند.گفتنی است تا کنون قرارگاه خاتم‌الانبیا با منابع مالی خود با همکاری دیگر شرکت‌ها در دریا، میادین مشترک، پارس جنوبی به عنوان پیمان‌کار کار کرده است. اما نکته مهم این است که در نهایت مالکیت این میدان گازی مربوط به شرکت ملی نفت ایران است و هر شرکتی که به عنوان سرمایه‌گذار در آن منطقه کار کند، پیمان‌کار مجموعه شرکت ملی نفت محسوب خواهد شد.
نکته مورد توجه در مورد اظهارات خادمی این است که هر شرکتی که در میدان گازی آرش کار کند را نمی‌تواند پیمان‌کار شرکت ملی نفت ایران دانست. ورود ارگان‌های فرادولتی به عرصه انرژی نمی‌تواند ذیل شرکت‌هایی مانند شرکت ملی نفت که زیرمجموعه دولت است، دیده شود.
ورود ارگان‌های فرادولتی به این عرصه می‌تواند مالکیت این میدان را از حالت دولتی، خارج کند. قرارگاه خاتم را می‌توان بنگاهی اقتصادی دانست که تا کنون بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور را اجرا کرده است. اما این پروژه‌ها را دیگر نمی‌توان ذیل سازمان‌های دولتی عنوان کرد و در بودجه کشور نیز ردیف بودجه متفاوتی برای این قرارگاه در نظر گرفته شده است.
تا کنون قرارگاه خاتم‌الانبیا یکی از بزرگ‌ترین پیمان‌کاران پروژه‌های دولتی بوده و گفته می‌شود تا کنون نقش بزرگی در آنچه خنثی کردن تحریم‌ها نامیده می‌شود، داشته است.
با این که اظهار نظر در مورد شروع بهره‌برداری از این میدان گازی اتفاق خوبی به نظر می‌رسد اما ورود قرارگاه خاتم‌الانبیا به عنوان پیمان‌کار این پروژه پیامدهای متفاوتی در عرصه بین‌المللی می‌تواند داشته باشد. این میدان گازی یک میدان مشترک بین کشورهاست و ورود ارگان‌های فرادولتی به آن می‌تواند شرایط موجود در مناقشاتی که تا کنون وجود داشته است را به نحوی دیگر تغییر داده و مناقشات دیگری را به همراه داشته باشد.
