روزهای سخت تنش آبی

فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب: ایران دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و بیش از 80 درصد کشور در محدوده اقلیم خشک قرار دارد. مجموع بارندگی در سطح اقلیم خشک کشور از تنوع جدی برخوردار است، برای مثال در مناطقی مانند فلات مرکزی شاهد بارندگی 45 میلی‌متر هستیم، این در حالی است که در برخی دیگر از مناطق 1400 میلی‌متر بارندگی دریافت می‌شود.

جبهه‌های بارشی مختلف و تأثیر فعالیت آن بر وضع منابع آبی کشور تأثیر بسزایی دارد و فعالیت جبهه‌های بارشی مدیترانه، دریای سرخ و موسمی هند، وضع منابع آبی کشور را در طول یک سال آبی مشخص می‌کند.

میزان بارش‌ها در کل پهنای کشور در سال آبی جاری 3 درصد بیش از شرایط نرمال به ثبت رسیده است، این در حالی است که بارندگی در نقاط مختلف کشور متفاوت بوده به طوری‌که میزان بارندگی در تهران نسبت به شرایط نرمال 55 سال گذشته 19 درصد کاهش یافته و در مقابل شاهد افزایش 50 درصدی بارش‌ها در استان‌های یزد و سیستان و بلوچستان بودیم.

هم‌اکنون 6 استان کشور با تنش آبی روبرو هستند که به ترتیب شامل تهران، بوشهر، قزوین، فارس، سمنان و چهارمحال و بختیاری می‌شود. کشور در سه سال آبی متوالی اخیر با کاهش جدی بارندگی روبرو شده است، آورد بخش عمده‌ای از رودخانه‌ها تا چند ماه اخیر صفر یا نزدیک به صفر بوده و همین مساله موجب شد تا وضع مخازن آب تعداد قابل توجهی از سدهای کشور در شرایط نامناسب قرار گیرد.

اثرات منفی سه سال آبی کم بارش فقط در صورتی جبران می‌شود که طی چندین سال میزان بارش‌های کشور افزایش قابل توجهی یابد. خشکسالی هیدرولوژیکی همچنان در کشور برقرار است، این شرایط زمانی بهبود می‌یابد که چشمه‌ها پرآب و دبی پایه رودخانه‌ها تأمین شود.

بارش‌های سیل‌آسا و رگباری در نقطه مقابل بارش‌های متداوم و موثراست و در سال‌های اخیر بارندگی‌ها عمدتاً رگباری و سیل‌آسا بوده است این در حالی است بارندگی، زمانی مؤثر است که ملایم و متداوم در طول زمستان رخ دهد. امسال نیز شاهد بارندگی نامتوازن به صورت رگباری در استان‌های کشور بودیم.

زمانی که بارندگی رگباری باشد سیل رخ می‌دهد و در مکان‌هایی که سازه‌هایی مانند سد وجود نداشته باشد این منابع آبی از دسترس خارج می‌شود. هم اکنون میزان ذخایر آبی در بیش از 20 سد کشور به 100 رسیده است نکته حائز توجه در این زمینه این است که وزارت نیرو در مکان‌هایی که آب مطمئن وجود داشته باشد برای تأمین آب منطقه در بخش‌های مختلف از جمله شرب، کشاورزی و صنعت اقدام به احداث سد می‌کند.