مجتبی خسروجردی روزنامه نگار: شیرخشک یکی از محصولات پرمصرف در بین کودکان با مصرف سالیانه 61 میلیون قوطی در کشور است که بخشی از این نیاز از محل واردات و بخشی نیز با تولید کارخانجات داخلی تأمین می‌شود؛ به دلیل آنکه شیرخشک جزو محصولات راهبردی در تغذیه کودکان به شمار می‌رود، در سال‌های گذشته مشمول ارز یارانه‌ای (4200 تومانی) بوده و دولت با هدف تضمین تغذیه کودکان محروم از شیرمادر، آن را در سبد محصولات مورد حمایت خود قرار داده است.با این وجود در ماههای گذشته کمبود شیرخشک در بازار آنچنان محسوس بود که در کلانشهرها نیز این کمبود در داروخانه‌ها احساس می‌شد و حتی خریداران برخی نشان‌های تجاری که همواره در بازار مصرف وجود داشتند، با دست خالی باز می‌گشتند.اگرچه در موضوع کمبود شیرخشک در دو ماه گذشته هر یک از سازمان‌های متولی قصد داشتند با ارائه آماری، این تقصیر را به گردن دیگری بیندازند اما نگاهی دوباره به اظهارات مسئولان در این زمینه نشان می‌دهد که ناهماهنگی بین دستگاهها فرصت را برای تنظیم بازار شیرخشک ربود و سبب شد تا خانواده‌های برای خرید شیرخشک مورد نیاز فرزندان خود با مشکلات عدیده روبرو شوند.از برآیند سخنان مسئولان چنین بر می‌آید که سه عامل اصلی «تولید پایین‌تر از نیاز بازار»، «تأخیر در واردات» و «قاچاق» دست به دست هم داد تا شیرخشک در بازار کمیاب و حتی نایاب شود.ظرفیت اسمی شرکت‌های تولیدکننده شیرخشک در کشور بالغ بر 100 میلیون قوطی در سال است اما مصرف سالانه شیرخشک 60 تا 70 میلیون قوطی برآورد می‌شود؛ تا اینجای کار یعنی اینکه در تولید شیرخشک در کشور نه تنها می‌توانیم خودکفا باشیم بلکه توان تبدیل شدن صادرکننده این محصول هم هستیم اما نکته اینجاست که مواد اولیه مورد نیاز این کارخانجات از محل واردات تأمین می‌شود؛ یعنی از آنجا که دامپروری در ایران توسعه نیافته، صنایع تبدیلی لبنیات برای تولید این محصول کفاف کارخانجات داخلی را نمی‌دهد به همین خاطر بخشی از این مواد وارداتی است.
بر این اساس، واردات مواد اولیه شیرخشک به تأمین ارز وابسته است و با توجه به اینکه ارز مورد نیاز شیرخشک می‌بایست از محل ارز دولتی تأمین شود، دستگاه‌های دیگر چون بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در کنار وزارت بهداشت در امر واردات مواداولیه شیرخشک دخیل هستند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد در نیمه نخست سال گذشته واردات شیرخشک نوزاد نسبت به مدت مشابه سال قبل با افزایش 50 درصدی به لحاظ ارزشی و 35 درصدی به لحاظ وزنی روبه‌رو بوده است؛ اتریش، امارات متحده عربی، ایرلند، ایتالیا، آلمان، بلژیک، ترکیه، لهستان و هلند کشورهای بودند که طی این بازه زمانی واردات از آنها صورت گرفته اما بیشترین میزان واردات از کشور ترکیه بوده و خبرها حاکی از آن است که علاوه بر واردات در 6 ماهه نخست سال 1402، بیش از 6 میلیون قوطی شیرخشک نیز برای ایجاد توازن در بازار اواخر سال گذشته در داروخانه‌های سراسر کشور توزیع شده است.
با این وجود در تازه‌ترین اقدامات صورت گرفته در خصوص تأمین شیر خشک بازار نشان می‌دهد که قاچاق شیر خشک بحثی جدی است که مشتریان پرو پا قرصی نیز در کشورهای همسایه دارد به گونه‌ای که روز گذشته مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران، گفت: در حالی که باید در سبد کالایی مردم به اندازه نیاز محصولات لبنی استفاده شود اما بخش عمده‌ای از ارز کشور را به نهاده‌های دامی اختصاص می‌دهند و در مقابل شیر را به شیرخشک تبدیل کرده و به پاکستان و افغانستان قاچاق می‌کنند و مردم را از شیر بی‌بهره می‌کنند.
احسان ظفری، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران در گفتگو با خبرنگار ایلنا، با بیان اینکه در هر واحد لبنی بین 300 تا 500 نوع ماده اولیه مورد نیاز است، گفت: به دلیل ناپایداری در قیمت مواد اولیه نرخ محصول نهایی نیز دچار نوسان شده است.
وی افزود: از طرفی سیاست‌های دولت از قبیل افزایش مالیاتها، افزایش ناچیز حقوق، دستمزد و قیمت حمل و نقل کالاها نیز در تغییر قیمتها نقش داشته و در نتیجه قدرت خرید مردم را کاهش داده است.
مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران، گفت: این مشکلات باعث تعطیلی واحدها، عدم تولید و کاهش قدرت خرید مردم شده است.ظفری افزود: در حالی که باید در سبد کالایی مردم به اندازه نیاز محصولات لبنی استفاده شود اما بخش عمده‌ای از ارز کشور را هم به نهاده‌های دامی اختصاص می‌دهند و در مقابل/ شیر را به شیرخشک تبدیل کرده و به پاکستان و افغانستان قاچاق می‌کنند و مردم را از شیر بی‌بهره می‌کنند.وی تاکید کرد: با صادرات بسیاری از ماشین‌آلات به کشور عراق، عملاً این کشور در زمره تولیدکنندگان قرار گرفته است و صادرات به این کشور را هم از دست داده‌ایم.مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران با بیان اینکه در اثر سیاست‌های اشتباه دستگاه‌های اجرایی و برخی از وزارتخانه‌ها، رقبای ما مانند ترکیه، عربستان و کشورهای دیگر با قیمت تمام شده پایین‌تری کالا را در اختیار کشور عراق قرار می‌دهند، گفت: این موضوع باعث شده ما نتوانیم بازاری که خودمان ایجاد کرده‌ایم و سال‌ها است که برای آن زحمت کشیده‌ایم را حفظ کنیم.ظفری گفت: در بخش صادرات لبنیات به بازار عراق و افغانستان عملاً این دو کشور را از دست داده‌ایم و بازار پاکستان گرچه در اختیار ما است، اما بازار آزاد و قانونی‌ای نیست.
او اضافه کرد: صادرات کالا به دلیل هزینه‌های بالای تولید، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های کشورهای همسایه و در پاره‌ای مواقع بخشنامه‌های کشورخودمان، کمتر از گذشته شده و دلیل این موضوع هم به عدم توجه به بحث‌های کارشناسی و تصمیم‌های سیاست‌مداران، دولتی‌ها و مجلس و قانون‌گذاران برمی گردد.
مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران با اشاره به اینکه بازگشت ارز، باید برای صنایعی باشد که دولت مواد اولیه آنرا تأمین می‌کند گفت: در حالی که تولیدکننده شیر با قیمت آزاد ارز خریده و پس از ان اقدام به صادرات کرده اما باید برگشت ارز به سیستم بانکی با نرخ نیمائی باشد، در صورتی که فروش به اندازه‌ای نبوده که بتواند جوابگوی این موضوع باشد. این سیاست‌های اشتباه باعث کاهش تولید و نهایتاً عدم سود تولیدکننده شده است.ظفری تصریح کرد: متاسفانه در مجلس و بدنه دولت گوش شنوا و یا کارشناسی برای این مسئله وجود ندارد و دولت باید افرادی را که از جنس تولیدکننده هستند به کار گیرد تا نقاط قوت و ضعف این موضوعات را شناسایی کرده تا این معضلات نیز اصلاح شود.او اضافه کرد: علی رغم نام گذاری سال‌های متمادی با عنوان تولید، اما متاسفانه در بدنه دولت، قانون‌گذار و قوه قضائیه هیچکدام توجهی به مشکلات تولیدکنندگان ندارند.مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره اتحادیه تعاونی‌های لبنی ایران با اشاره به اینکه در بدنه دولت هم رانت وجود دارد که باعث شده چندین برند لبنی با منابع بانکی صادرات را در اختیار گیرند خاطر نشان کرد: یک هزار و 200 کارخانه تعطیل شده است و سؤال این است که آیا تولیدکننده باید تولید را کنار بگذارد؟
