مجتبی خسروجردی روزنامه نگار: صنعت نفت و البته بازار صادرات نفت کشورمان از همان نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به نحو قابل توجهی با تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی دولت‌های غربی و مخصوصاً دولت آمریکا رو به رو بوده است. تحریم‌هایی که از سال 2018 و همزمان با خارج شدن یکجانبه دولت ترامپ از توافق برجام، ابعاد و ماهیت جدی‌تری را نیز به خود گرفته‌اند و بر آن بوده‌اند تا با محدودسازی درآمدهای نفتی کشورمان، ایران را از منظر سیاسی و راهبردهای کلان خود در عرصه نظم منطقه‌ای و نظام بین الملل، با چالش‌های جدی مواجه کنند و کشورمان را در همان ریلی قرار دهند که مطلوب جهان غرب است.
به گزارش خبرنگار «نقش اقتصاد»، با این همه، ایران از سال 2018 تاکنون توانسته با استفاده آر تاکتیک‌ها و شیوه‌های مختلف به تدریج، هم میزان تولید نفت روزانه خود را به بیش از 3 میلیون بشکه در روز برساند و هم میزان صادرات نفت روزانه‌اش را به عددی قریب به 2 میلیون بشکه برساند.
اعداد و ارقامی که تا حد زیادی تحریم‌های تحمیلی غرب در حوزه انرژی علیه ایران که قرار بود در قالب توافق برجام لغو شوند را بی اعتبار ساخته است. با این همه، در ادامه این روند معنادار، به تازگی شاهد بوده‌ایم که بر اساس گزارش مرکز آمار اروپا، ترکیه برای نخستین بار در چهار سال اخیر، در ماه‌های مارس و آپریل سال جاری میلادی، اقدام به خرید بیش از 1000 تن نفت و فرآورده‌های نفتی از کشورمان کرده است.
موضوعی که با بازتاب‌های گسترده‌ای نیز همراه شده است و بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این موضوع را بایستی جدیدترین دستاورد ایران در امر خنثی سازی تحریم‌های خارجی علیه کشورمان ارزیابی کرد. با این همه، یک سؤال مهم و محوری همچنان جای طرح دارد و آن این است که محرک‌های اصلی ترکیه در زمینه احیا روند خرید نفت و فرآورده‌های نفتی ایران چه هستند؟
مرکز آمار اروپا در گزارش‌های جدید خود به این مساله نیز اشاره کرده که برخی دیگر از دولت‌های اروپایی نظیر لهستان و بلغارستان هم در ماه‌های گذشته روند خرید نفت ایران را از سرگرفته اند. به نظر می‌رسد برای پاسخ به پرسشی که پیشتر مطرح شد، توجه به 2 نکته ضروری به نظر می‌رسد.
اولاً، به نظر می ردسد که کنشگرانی نظیر ترکیه در محاسبات هزینه-فایده خود، هزینه‌های کمتری را در امر خرید ایران از حیث مواجه شدن با اقدامات تنبیهی دولت آمریکا (در وضعیت کنونی) رصد کرده‌اند. به بیان ساده‌تر، در وضعیت کنونی که اقتصاد ترکیه با تورم بالا دست و پنجه نرم می‌کند و در عین حال، روند منازعات و درگیری‌های ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک در عرصه بین المللی نیز به نحو قابل توجهی افزایش یافته، ترکیه با میدان و فضای مناسبی برای خرید نفت ایران رو به رو شده است. معادله‌ای که به ویژه با توجه به طرح موضوعات مختلف مبنی بر ارائه تخفیف از سوی کشورمان به عنوان مشوق برای خریداران نفت ایران در بازارهای بین المللی، از ابعاد عینی‌تر و ملموس‌تری نیز برخوردار می‌شود. از این رو، به نظر می‌رسد که روند خرید نفت و فرآورده‌های نفتی ایران از سوی ترکیه ادامه دار باشد. دوم اینکه به نظر می‌رسد که دولت ترکیه با توجه به منافع قابل ملاحظه‌ای که از قِبَل توسعه پیوندها و روابط با ایران می‌برد، به این درک راهبردی رسیده که توسعه مناسبات تجاری با تهران به ویژه در حوزه انرژی، هم برای این کشور مزیت دارد و هم می‌تواند در چهارچوب محاسبات مرتبط با قدرت و امنیت ملی ترکیه باشد.روابط ایران و ترکیه سال‌هاست که از ماهیت و جنس خاصی برخوردار است. به نحوی که دو کشور حتی در برهه‌هایی از زمان که با یکدیگر تنش‌های جدی را تجربه کرده‌اند، با این حال، به واسطه پیوندهای نزدیک اقتصادی میان خود، توانسته‌اند سازوکارهای مساعدی را برای حل اختلافات ایجاد نمایند.
به بیان ساده‌تر، منافع اقتصادی دو طرف از رهگذر روابط دوجانبه آنها موجب شده تا این مساله نمودهای عینی خود را در روابط سیاسی آنها هم به نمایش بگذارد و پیوندهایشان را تحکیم کند. از این رو، احیا روند خرید نفت و فرآورده‌های نفتی ایران توسط ترکیه را در واقع بایستی روندی ارزیابی کرد که صرفاً در حوزه بازار انرژی معنا و مفهوم پیدا نمی‌کند بلکه در حوزه‌های راهبردی و ژئوپلیتیک نیز با معانی خاص و قابل تاملی همراه است. مساله ای که در نوع خود از ایجاد شدن فضای بازی و میدان مانور بیشتر برای کشورمان در حوزه‌های مشابه خبر می‌دهد.
