راه بقا از توسعه می‌گذرد

حجت میرزایی اقتصاددان: با افزایش تورم دو سال گذشته تا متوسط سالیانه 45 درصد تعیین دستمزد در ایران موضوع پیچیده‌ای شده، عجیب است دولت در یک هفته نرخ بهره برای سپرده‌گذاران بانکی را دست‌کم 30 درصد افزایش داد و هزینه تأمین مالی و انرژی بنگاه‌ها را بی‌منطق و یکطرفه تعیین می‌کند در مورد دستمزد نگران هزینه‌های تولید شده است و به دستمزد کارگران و حقوق کارکنان که می‌رسند از فشار هزینه‌ها یا انتظارات تورمی سخن می‌گویند.

عقب ماندگی رشد دستمزد از تورم و بقیه متغیرها مثل تورم هزینه اجاره (45) درصدی و خوراک (80 درصدی) و حمل و نقل به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. هزینه مسکن و خوراک به تنهایی حدود 80 درصد مخارج خانوارها در دهک‌های پایین را می‌بلعد.

برای ایران، ادامه زندگی در تحریم غیرممکن است. نه اینکه نمی‌شود، ولی دیگر اسم آن زندگی نیست؛ مرگ تدریجی است. واقعیت این است که در 12 سال گذشته درآمد ارزی ما از 120 میلیارد دلار به حدود 40 میلیارد دلار رسیده است. تقریباً سالانه 10 تا 20 میلیارد دلار خروج سرمایه اتفاق افتاد؛ آن‌هم به‌خاطر همین سازوکارهای تراستی و ناامیدی‌ای که وجود داشت و صاحبان سرمایه هیچ چشم‌اندازی نداشتند. براساس گزارش‌های رسمی در سال 1402 در حدود 20 میلیارد دلار ارز از ایران فرار کرده و حدود 17 میلیارد دلار کسری تراز تجاری داشتیم و این رقم نسبت به سال قبل از آن که پنج میلیارد دلار بود، تقریباً 3.5 برابر شده است.

برنامه‌های اصلاح ساختار یا موضوعی هستند یا برنامه‌های موضعی یا برنامه‌های تغییرات یا تحولات ساختاری خاصی اصطلاحاً پث پلنینگ که مثلاً در حوزه فناوری‌های نوین متمرکز می‌شوند اما هیچ‌جایی در جهان چنین سازوکارهایی وجود ندارد.

راه بقا هم از توسعه می‌گذرد یعنی وقتی که مقابل توسعه می‌ایستیم، بقا را هم نمی‌توانیم حفظ کنیم؛ چراکه واقعیت این است که مسئله دنیای امروز توسعه مستمر با ویژگی‌های پیچیدگی و شتاب و پیوستگی است که هر گام، گام‌های بزرگ‌تری برمی‌دارد و این را اطرافیان ما هم همه متوجه شده‌اند. به هر حال مسئله دنیای امروز توسعه است اما در جامعه ما مسئله بقاست. با این حجم عظیم اختلاس‌ها که ایجاد شده و این زندگی نفس‌گیری که داریم چه از منظر اقتصادی یا محیط زیستی و سایر موارد. واقعیت این است که همه ما با تشویش روزافزون ماندگاری مواجه شده‌ایم و درست هم هست. این خروج بزرگ و گسترده، انعکاسی از همین تشویش است و یک‌یک ما این تشویش و اضطراب را در زندگی حس می‌کنیم.