سامان سفالگر روزنامه نگار: در سال‌های اخیر و با وقوع چندین دور جهش ارزی در اقتصادِ ایران و در عین حال، با توجه به تداوم یافتن برخی چالش‌های ساختاری در اقتصاد کشورمان، شاهد روند صعودی و افزایش قابل توجه قیمت‌ها در بازار مسکن ایران بوده‌ایم. موضوعی که خانه دار شدن را برای طیف‌های قابل توجهی از مردم کشورمان به دلیل عدم تناسب درآمد آن‌ها با قیمت مسکن، به یک رؤیا تبدیل کرده است.
به گزارش «نقش اقتصاد»؛ از این رو، بازار اجاره نیز به نحو قابل ملاحظه‌ای از افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن متأثر شده و شاهد سخت‌تر شدن شرایط برای مستاجران بوده‌ایم. البته که در این رابطه، دولت‌های مختلف کشورمان با اتخاذ سیاست‌هایی نظیر تعیین سقف برای افزایش اجاره بها و یا تخصیص وام‌های حمایتی از مستاجران و به تازگی، تعریف ضمانت اجرای حقوقی برای برخورد با موجرانی که سقف افزایش اجاره بها را رعایت نمی‌کنند، سعی داشته‌اند تا حدی بازار اجاره را ساماندهی کنند و از گستره مشکلات در این حوزه بکاهند. با این همه، بازار اجاره مسکن در ایران، از یک چالش پنهان و جدی نیز رنج می‌برد که مورد اشاره بسیاری از صاحب نظران و تحلیلگران این حوزه هم بوده است.
این چالش نیز چیزی جز حضور قابل توجه اتباع خارجی و به طور خاص افغانستانی‌های ساکن در ایران نیست. مهاجرانی که بر شمار آن‌ها در سال‌های اخیر و با توجه به قدرت گیری مجدد طالبان در افغانستان افزوده شده و برخی آمارها از حضور بیش از 5 میلیون افغانستانی در کشورمان حکایت دارند. در این راستا، این مهاجران بر اساس آنچه اتحادیه مشاوران املاک تهران عنوان کرده، از ظرفیت‌های حقوقی کافی برای خرید ملک در ایران برخوردار نیستند و طبیعی است که به سمت بازار اجاره بروند. در این رابطه، باید توجه داشت که این مهاجران، خود یکی از عوامل قابل توجه افزایش قیمت‌ها در بازار اجاره مسکن به ویژه در آن دسته از شهرهایی در کشورمان هستند که مهاجرپذیرتر از بقیه هستند.
به بیان ساده‌تر، آن‌ها (مهاجران افغانستانی) به دلیل شرایط خاص خود، بعضاً حاضر به پرداخت اجاره بیشتر از عرف هستند و این موضوع با توجه به جامعه گسترده مهاجران افغانستانی در کشورمان و در عین حال سنگین کردن وزن تقاضا در بازار اجاره، بر این حوزه اثرگذاری منفی دارد. موضوعی که تاکنون مورد اشاره بسیاری از تحلیلگران حوزه مسکن بوده و انتقادات جدی از مسوولان مرتبط به دلیل آنچه انفعال آن‌ها در حوزه ساماندهی به مهاجران و اتباع افغانستانی در کشورمان خوانده می‌شود را سبب شده است.
با این همه، یکی از چالش جدی که در نوع خود می‌تواند اثرگذاری منفی پدیده حضور مهاجران خارجی در ایران را بیش از پیش تعمیق کند و گسترش بخشد این است که ما همچنان سیاست‌های منفعلانه‌ای را در این رابطه در پیش گیریم. مجید گودرزی کارشناس بازار مسکن در گفتگو با تجارت نیوز تایکد کرده که: در کشورهای مختلف جهان شاهد آن هستیم که برای اسکان مهاجران، اردوگاه‌هایی ایجاد می‌شود و ابتدا به ظرفیت‌های اسکان نگریسته می‌شود و سپس مهاجران پذیرش می‌شوند.
با این حال، در کشور ما این موضوع مورد توجه نبوده و خود در حوزه‌های مختلف برای ایران ایجاد چالش کرده است. به عنوان مثال، در مدت اخیر بارها این نکته مورد اشاره قرار گرفته که ایران عملاً یارانه زیادی را برای جمعیت بیش از 5 میلیون نفری مهاجران افغانستانی در کشورمان می‌پردازد. این در حالی است که این منابع مالی باید هزینه مردم کشور خودمان شوند. بگذریم که برخی چالش‌های اجتماعی و امنیتی نیز در فضای افزایش جمعیت مهاجران خارجی در کشورمان امکان بروز و ظهور پیدا می‌کنند.
از این رو، مسوولان و دستگاه‌های مرتبط با حوزه مهاجران خارجی، بایستی هر چه سریعتر و با اولویت بالا، به چالش‌های ایجاد شده ناشی از حضور سیلی قابل توجهی از مهاجران افغانستانی در کشورمان رسیدگی کنند. زیرا انفعال در این حوزه، می‌تواند هزینه‌های زیادی را روی دست کشورمان در حوزه‌های مختلف حکمرانی نظیر بازار مسکن بگذارد.
البته که آنچه در این نوشتار مطرح شد، متکی بر انگاره‌های مهاجرستیزانه و یا مخالفت با حضور مردم افغانستان در کشورمان نیست. ملت‌های ایران و افغانستان سابقه تاریخی و فرهنگی مشترکی دارند و اصلِ حاکم در روابط آن‌ها دوستی و مودت است. با این حال، باید توجه داشته باشیم که در عرصه حکمرانی، باید به توازن و تناسب توجه ویژه‌ای داشت و بی توجهی به این موضوع می‌تواند برای کشورها ایجادکننده چالش باشد.
موضوعی که یکی از نمودهای خود را آنگونه که در گزارش حاضر به آن اشاره شد، در بازار اجاره مسکن کشورمان و سخت‌ترشدن اجاره نشینی برای طیف‌های قابل توهی از مردم ایران به نمایش گذاشته است. البته که این چالش را نیز بایستی به اندازه و سهم خود، دید و تحلیل کرد و بزرگنمایی در این رابطه هم جایز نیست.
