گره کور بنزین در ایران

هاشم اورعی کارشناس انرژی: در حال حاضر مصرف روزانه بنزین به 127 میلیون لیتر و گازوئیل به 110 میلیون لیتر در روز رسیده است بعبارت دیگر هرروز هم مصرف بنزین و گازوئیل بیشتر می‌شود و از سوی دیگر نمی‌توان انتظار داشت که تولید افزایش قابل توجهی داشته باشد این یعنی هر روز مسئله حادتر می‌شود.در بودجه امسال پیش‌بینی شده که 6 میلیارد دلار برای واردات بنزین کنار بگذاریم اگر با این فرمان جلو برویم 3 تا 4 سال آینده تمام درآمد نفتی کشور را باید صرف واردات سوخت مایع کنیم و این در حالی است کشوری هستیم که همه چیز به درآمدهای نفتی بستگی دارد، سؤال اینکه اگر قرار باشد همه این درآمد صرف واردات فرآورده‌های نفتی شود، چگونه می‌توانیم بقیه هزینه‌های کشور را تأمین کنیم؟ماجرای بنزین در حال تبدیل به یک ابربحران و گره کور است و کاری هم نمی‌توان کرد اکنون کنترل میزان مصرف سوخت خودروها را رها کرده‌ایم، از یک طرف مرزها را می‌بندیم و اجازه نمی‌دهیم صنعت خودرو مجبور به رقابت با نمونه مشابه خارجی شود و از سوی دیگر دائم هم فراخوان ثبت‌نام خرید خودرو منتشر می‌شود یعنی به همان میزان که خودرو روانه بازار می‌کنیم به همان میزان هم فاصله خودروهای داخل با فناوری‌های روز دنیا بیشتر می‌شود.متوسط مصرف سوخت خودروهای ایران تقریباً دو برابر دنیا است و این قابل قبول نیست، در حالی که اگر فرض کنیم یک‌شبه خودرهای ما استاندارد دنیا شوند مصرف نصف می‌شود.در حال حاضر قیمت گازوئیل در افغانستان 51 هزار تومان و در ایران 300 تومان است، این رویه یعنی اینکه اجازه می‌دهیم قاچاق ادامه پیدا کند.از طرفی20 تا 40 میلیون لیتر در روز سوخت از کشور قاچاق می‌شود، ما نباید شرایط را به این شکل رها کنیم.اگر دولت بنا ندارد بنزین را خصوصی‌سازی کند حداقل اجازه دهد به صورت موازی اشخاص و بخش خصوصی وارد شوند و بنزین را با قیمت بالا وارد و با نرخ بالاتر و خدمات بهتر توزیع کنند، چه بسا عده‌ای حاضرند بنزین را با نرخ بالاتر حتی لیتری تا 10 هزار تومان و کیفیت بهتر خریداری کنند، کماینکه اکنون برخی اشخاص از خودورهای سوخترسان سیار بنزین مورد نیاز خود را تأمین می‌کنند. یعنی بیشتر از قیمت بنزینی که در جایگاه‌های دولتی دریافت می‌کنند حق‌الزحمه پرداخت می‌کنند. ما اصرار داریم همه چیز تمام و کمال دست دولت باشد اما اگر دولت کنار برود و قیمت به سمت آزاد شدن برود اوضاع به روال بهبود را طی خواهد کرد.نمی‌توانیم صنعت خودروسازی را رها کنیم و انتظار داشته باشیم مصرف خودبه‌خود کاهش یابد، این روند افزایشی است و بدون شک ماجرای بنزین روزبه‌روز بدتر می‌شود.واقعاً باید به سمت این برویم که خودروسازان را مجبور کنیم کیفیت را افزایش دهند و این بدون رقابت با نمونه خارجی غیرممکن است، با این فرمان جلو برویم هر روز معضل بنزین حادتر می‌شود.قیمت بنزین ایران با کشورهای همسایه هیچگونه همخوانی ندارد، باید به اقتصاد آزاد اعتقاد پیدا کنیم و این از بدیهیات است و غیر از این راهی نداریم.تمام تمرکز ما روی تولید است که غیرعملی استاکنون بخشی از بنزین را با کاهش کیفیت و بخشی را با توقف تولید دیگر فراورده‌ها و تولید بیشتر بنزین تأمین می‌کنیم و این اشکال دارد چون درواقع درآمد ارزی را کاهش می‌دهیم، علاوه بر این بیش از 3 ماه است که بنزین سوپر در پمپ‌بنزین‌ها موجود نیست و این بدان معناست که کیفیت را پایین می‌آوریم.حتی اگر شرایط هم وجود داشت که تولید را افزایش دهیم باید تمرکز را از تولید به سمت مصرف ببریم تا بتوانیم بنزین را به سمت مسیر درست هدایت کنیم.