محمود خاقانی کارشناس حوزه انرژی: روسیه از دو طریق گاز را به بازارهای بین‌المللی صادر می‌کند؛ یکی خطوط لوله انتقال گازی که هنوز در اروپا فعال است و برخی کشورهای اروپایی از این خطوط گاز را دریافت می‌کنند و برحسب توافقی که با روس‌ها صورت گرفته مشتریان بهای آن را به روبل و یا یورو پرداخت می‌کنند و این موضوع بیانگر این است که اروپا نتوانسته به طور کلی وابستگی به گاز روسیه را قطع کند. روش دوم صادرات گاز روسیه از تاسیسات تبدیل گاز طبیعی به مایع و ال‌ان‌جی است که از این طریق نیز گاز خود را به بازارهای آسیایی از جمله چین و هند انتقال می‌دهد.
در ارتباط گازی، روسیه با دنیا نسبت به نفت با محدودیت جدی مواجه نیست، البته در مورد صادرات نفت نیز یک خط لوله از زمان شوروی سابق با نام خط لوله دروژبا از مسیر اوکراین به کشور اروپایی مثل مجارستان نفت می‌برد و هنوز فعال است. هرچند اخیراً اوکراین عبور نفت از این خط را تا حدی معطل کرد ولی با فشارهایی که سه کشوری که از این خط نفت دریافت می‌کنند و محصور به خشکی هستند مجدداً این خط نفت را انتقال می‌دهد، حتی خط لوله گاز از مسیر اوکراین به اروپای شرقی گازرسانی می‌کند. بنابراین روسیه محدودیت خاصی در بازار گاز یعنی انرژی، عبور از فسیلی به تجدیدپذیر ندارد چون کشورها به این گاز نیاز دارند.در حال حاضر ما در معادله صادرات از مسیر خطوط لوله و ال‌ان‌جی نقشی نداریم و سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادست منابع نفت و گاز و حتی فرآورش و بخش پالایشگاهی در نقطه صفر است، هرچند با چین توافقاتی داریم و بنا بود این کشور در پروژه‌های نفتی و گازی کشور سرمایه‌گذاری کند اما تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است.اکنون ما حتی در صنعت پتروشیمی که خصوصی شده نیز اوضاع خوبی نداریم، قرار بود چین در تولید و ارتقای سطح کالا و محصولات در ایران سرمایه‌گذاری و کمک کند اما در واقعیت امر سرمایه را به دیگر کشورها برده و پولی وارد ایران نشده است. مثلاً 30 میلیارد دلار در پاکستان و یا 60 میلیارد دلار در عربستان، در امارات، کویت و ترکیه، میلیاردها دلار در عراق سرمایه‌گذاری کرده، اما در ایران نفت را برده و کالا تهاتر می‌کند. درواقع ما تحریم را دور می‌زنیم و نفت را می‌فروشیم که چین بتواند کالاهای خود را براحتی وارد بازار ایران کرده و بفروشد، یا اینکه در ازای نفتی که دریافت می‌کند، مثلاً قرارداد اجرای فاز 2 فرودگاه امام و یا توافقاتی با شهرداری برقرار می‌کند. این در حالی است که خودمان هم توان اجرای این پروژه‌ها را داریم.تأثیر برنامه روسیه برای دور زدن تحریم بر نفت و گاز ایران بسیار حداقل است مثلاً 3 سال پیش که رشد اقتصادی چین رو به بالا و قیمت نفت خام در حال افزایش بود و در امریکا هم قیمت نفت خام به دلیل برخی تحولات در خاورمیانه در حال رشد بود، چین و امریکا به طور سری توافق کردند که امریکا روی صادرات نفت ایران به چین چشم‌پوشی کند، البته برنامه‌های تحریمی علیه روسیه که در پی جنگ با اوکراین نیز رخ داد، تا حدی نفت ایران را تحت‌تاثیر قرار داد به طوری که پیچ محدودیت صادرات نفت ایران شل شد. دولت هم اعلام کرد که صادرات افزایش یافته و پول آنهم به کشور برمی‌گردد اما طبق آنچه گفته می‌شود این پول با 30 درصد ریزش به کشور بازمی‌گردد یعنی هم نفت را با حدود 30 درصد زیر قیمتِ نفت روسیه به بازار می‌فرستیم و هم اینکه حدود 30 درصد زمان بازگشت از پول نفت‌مان کم می‌شود یعنی نفت را حدود 50 درصد پایین‌تر از نرخ بازار می‌فروشیم و در این بین چین و امریکا برنده بوده‌اند.
