ساناز نفیسی روزنامه نگار: گروه بین الملل: نزدیک به دو دهه پیش، سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA)، صندوق سرمایه گذاری مستقل قطر، برای سرمایه گذاری درآمد اضافی حاصل از صادرات انرژی در شرکت‌های خارجی تأسیس شد. مأموریت این نهاد «حفاظت و رشد دارایی‌های مالی این کشور و تنوع بخشیدن به اقتصاد» این بازیگر است. علاوه بر اهداف اقتصادی و مالی، این سرمایه‌گذاری‌ها در تقویت نفوذ سیاسی قطر بسیار مهم هستند و به عنوان ابزاری برای طرح قدرت نرم و آگاه نگه داشتن مخاطبان در مورد پیامدهای گسترده‌تر سرمایه‌گذاری‌های این کشور عمل می‌کنند.
فرصت سازی به سبک دوحه
سبد سرمایه گذاری سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA) گواهی بر رویکرد پویا این بازیگر است. در حالی که این کشور با سرمایه گذاری‌های قابل توجه در املاک، امور مالی و انرژی‌های تجدیدپذیر، اروپا را در اولویت قرار می‌دهد، در غول‌های جهانی مانند فولکس واگن و پورشه نیز سرمایه گذاری‌های کلیدی کرده است. این انتخاب‌ها منعکس کننده استراتژی حمایت از شرکت‌های مستقر با پتانسیل رشد هستند. علاوه بر این، هلدینگ های Barclays و Credit Suisse حضور قطر در بخش مالی را تقویت می‌کنند. سازمان سرمایه گذاری قطر از طریق پروژه‌های بادی و خورشیدی، به طور فعال اروپا را به سمت اقتصاد کم کربن سوق می‌دهد. در طول دو سال گذشته، این صندوق سرمایه گذاری‌های خود را در حوزه‌های انتقال انرژی، نیمه هادی‌ها، هوافضا، هوش مصنوعی، فناوری دیجیتال، مراقبت‌های بهداشتی، مهمان نوازی و فرهنگ تقسیم کرده است. این تنوع پویا نشان دهنده استراتژی سرمایه گذاری در حال توسعه و آینده نگر قطر است.
با این حال، قطر در ترسیم آینده‌نگری استراتژیک خود، تلاش‌هایی را برای گسترش سرمایه‌گذاری‌های خارجی فراتر از اروپا و کشف فرصت‌ها در مناطق دیگر پس از شروع کووید-19 در چند سال پیش آغاز کرده است. منصور ابراهیم آل محمود، مدیر عامل صندوق سرمایه گذاری قطر اخیراً اعلام کرده که برای آماده سازی موسسه جهت رسیدگی به جریان‌های ورودی بیشتر در سال‌های آینده خیز جدی برداشته شده است. این تغییر، گواهی بر آینده‌نگری استراتژیک قطر، افزایش هزینه‌ها در آسیا و ایالات متحده (ایالات متحده)، با تمرکز بر تغییرات آب و هوایی، زیرساخت‌ها و دیجیتالی‌سازی است. المحمود توضیح داد: «ما به استقرار نهادهای خود در قاره اروپا ادامه خواهیم داد، اما با توجه به فرصت‌هایی که در ایالات متحده و مکان‌هایی مانند چین و هند می‌بینیم، سهم بیشتری از سرمایه گذاری‌های ما به دو منطقه دیگر اختصاص خواهد یافت». صندوق قطر، سرمایه‌گذاری‌های خود را در حوزه فناوری متمرکز کرده و در دورهای مالی شرکت‌هایی مانند Swiggy در هند و Ensoma در ایالات متحده شرکت می‌کند. این نهاد اکنون بخش نیمه هادی و نرم افزار را در اولویت قرار می‌دهد و با شرکت‌های خصوصی در خرید فناوری همکاری دارد و همزمان بر بازارهای هند، چین و آسیای جنوب شرقی متمرکز شده و از سرمایه گذاری‌های سنتی در شرکت‌های بورسی اروپایی دور شده است. این محور که توسط مسیرهای رشد تولید ناخالص داخلی برتر پیش بینی شده برای آسیا هدایت می‌شود، نویدبخش مزایای اقتصادی قابل توجهی برای قطر است و حس خوش بینی را برای آینده تقویت می‌کند.
معمای مانور قطر در آسیا
در واقع، نفوذ فزاینده آسیا در زنجیره‌های تأمین جهانی فرصت‌های قابل توجهی برای ارتقای امنیت غذایی قطر و اهداف انرژی سبز ارائه می‌دهد. رویکرد صندوق سرمایه گذاری قطر، توانایی این بازیگر برای شناسایی و استفاده از مناطق مهم اقتصادی و استراتژیک را برجسته می‌کند. این نهاد با دارایی بیش از 526 میلیارد دلار، هشتمین صندوق ثروت مستقل جهان است که اکنون در سهام، استارت آپ ها، شرکت‌های فناوری، سلامت، درآمد ثابت، واقعی سرمایه گذاری می‌کند. تغییر استراتژی سرمایه گذاری قطر نیز با اهداف دولت حاکم بر این کشور همسو است. بخش‌های کلیدی مانند تولید، گردشگری و خدمات دیجیتال برای پیشبرد چشم‌انداز 2030 مورد تاکید قرار گرفته‌اند. هدف استراتژی سرمایه‌گذاری آسیایی قطر برای رشد پایدار و کیفیت زندگی بهتر برای شهروندانش است، در این زمینه، اهمیت هند غیرقابل انکار است. صندوق بین‌المللی پول این کشور را به‌عنوان پنجمین اقتصاد بزرگ جهان رتبه‌بندی کرده که قرار است تا سال آینده ژاپن و آلمان را تا سال 2027 پشت سر بگذارد و به سومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شود. در همین حال، تعامل قطر با آسیای مرکزی نشان‌دهنده استراتژی گسترده‌تر این کشور برای تنوع بخشیدن به سرمایه‌گذاری‌ها در سطح جهانی و تقویت مشارکت‌های اقتصادی است. آسیای مرکزی فرصت‌های سرمایه گذاری برای قطر در کشاورزی، زیرساخت‌ها، حمل و نقل، مالی و انرژی را فراهم می‌کند. همچنین به دوحه فرصت می‌دهد تا به شبکه کمربند و جاده چین مرتبط شود. منافع استراتژیک منطقه‌ای قطر تحت تأثیر عوامل اقتصادی و ژئوپلیتیکی است که با قدرت‌های بزرگی مانند چین، روسیه، اروپا، ایران و ترکیه در ارتباط است. در همین راستا گروهی بر این باورند که همکاری در آسیای مرکزی می‌تواند شراکت قطر با ترکیه را تقویت کند.
سفر اخیر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر (ژوئن 2023) به آسیای مرکزی، هدف قطر برای تقویت روابط بین المللی و ایجاد ارتباطات جدید را برجسته می‌کند. این علاقه در تلاش قطر برای تبدیل شدن به یک شریک گفتگودر سازمان همکاری شانگهای (SCO)، در راستای همسویی با سیاست‌های منطقه‌ای ایران، عربستان سعودی و امارات مشهود است. استراتژی سرمایه گذاری قطر فراتر از بازده مالی ساده است و شامل تمرکز استراتژیک بر تقویت روابط دیپلماتیک و گسترش پایگاه صادرات انرژی خود می‌شود. قطر مشارکت‌های سیاسی و اقتصادی خود را با سرمایه گذاری در مناطق و بخش‌های مختلف افزایش می‌داده و موقعیت خود را در بازارهای گاز طبیعی مایع (LNG) بهبود بخشیده است. در واقع، قطر به شدت در حال سرمایه‌گذاری در حوزه گاز مایع است و قصد دارد پروژه‌های مرتبط در میدان شمالی خود را توسعه خود را تا سال 2030 توسعه دهد. این رویه فرصت‌های رشد قابل توجهی را در بازارهایی مانند چین، هند و آسیای جنوب شرقی تعریف خواهد کرد.
چین بزرگ‌ترین بازار گاز مایع قطر است و قراردادهای اخیر با شرکت‌های چینی می‌تواند قطر را تا سال 2026 به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز مایع چین تبدیل کند و از استرالیا پیشی بگیرد. تقاضای فزاینده برای گاز مایع و ظرفیت واردات هند، آن را به یک بازار کلیدی تبدیل کرده است. با این حال، علیرغم جاه طلبی دوحه برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری‌های خارجی خود، به ویژه در آسیا، به دلایل متعدد، از جمله دستیابی به بازده مالی بالاتر، کاهش ریسک سرمایه گذاری، و تقویت مشارکت‌های اقتصادی در بخش انرژی، سرمایه گذاری قطر در این منطقه محدود است. بر اساس برآوردهای جهانی SWF، بیش از 90 درصد از کل سرمایه سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA) در قطر، اروپا و ایالات متحده و حدود 7 درصد در آسیا متمرکز شده است.
توجه به این نکته مهم است که سرمایه گذاری‌های مالی قطر در آسیا نسبتاً جدید است. زمانی که سرمایه گذاران قطری این بازارهای نوظهور را بررسی می‌کنند، ممکن است برای سازگاری و گسترش سرمایه گذاری خود در صنایع و کشورهای مختلف به زمان نیاز داشته باشند. شایان ذکر است، سازمان سرمایه گذاری قطر (QIA) تنها در سال 2021 دفاتر خود را در سنگاپور تأسیس کرد و از آن زمان تاکنون به طور فعال فرصت‌های سرمایه گذاری را در سراسر آسیا از جمله ژاپن دنبال می‌کند. عوامل ژئوپلیتیک بالاخص در میانه رقابت‌های چین و آمریکا در بخش فناوری شرایط را برجسته‌تر کرده است. بسیاری از کشورهای غربی، به رهبری ایالات متحده، نگرانی‌هایی را در مورد سرمایه گذاری و نفوذ چین مطرح کرده‌اند. از آنجایی که قطر روابط اقتصادی خود را با چین تقویت می‌کند، انتظار می‌رود این مشارکت تحت نظارت بیشتر قرار گیرد و به رویکردهای دیپلماتیک دقیق برای مدیریت تنش‌های احتمالی نیاز دارد.
