رسول سلیمی روزنامه نگار:گروه بین الملل: پس از عملیات «انتقامی» و شلیک دویست موشک، ایران با تهدید حمله اسرائیل به زیرساخت‌های اقتصادی و نفتی و هسته‌اش رو به رو شده است. از سوی دیگر تنها عامل جدی بازدارنده برای اسرائیل یعنی آمریکا مشغول چالش‌های انتخاباتی است و همزمان ایران نیز تهدید کرده در صورت آسیب اسرائیل به زیرساخت‌های حیاتی کشورمان، لیستی از اهداف غیرنظامی مرتبط با تولید انرژی در اسرائیل را روی میز دارد تا به آن حمله کند.
اما به نظر می‌رسد در موقعیت فعلی تمام طرف‌های درگیر در جنگ غزه مایل به توسعه درگیری‌ها نیستند. در همین حال، یک منبع مسئول در هیات هماهنگی مقاومت عراق گفته: «گروه‌های مقاومت توافق کردند که در دوره کنونی منافع آمریکا را چه در داخل عراق و چه در منطقه مورد هدف قرار ندهند.» این منبع مسئول که نخواست نامش ذکر شود، به پایگاه خبری «بغداد الیوم» گفته: «این تصمیم در چارچوب استراتژی اجتناب از تشدید تنش و گسترش دامنه جنگ در منطقه گرفته شده است.»
در همین راستا برخی گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که امریکا در حال مذاکره با اسرائیل بر سر اعطای کمک مالی است که بتواند نتانیاهو را بر سر کاهش تنش‌ها در خاورمیانه متقاعد کند. این در حالی است که بایدن نیز در موقعیتی نیست که بتواند کاهش تنش را رهبری کند، به‌ویژه که بعضی سوءظن دارند دولت بنیامین نتانیاهو تمایلی به تعاملی ندارد که به نفع یک دولت دموکرات تلقی شود و نشانه‌ها حاکی از آن است که کنشگری‌های فعلی نتانیاهو نوعی شرط بندی بر سر پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری امریکا است.
نشانه‌های راهبرد اسرائیل درباره لبنان
از جمله این نشانه‌ها آماده شدن اسرائیل برای حمله زمینی به لبنان است. اسرائیل در هفته‌های گذشته با مجموعه‌ای از طرح ریزی‌های عملیاتی توانسته با ترور رهبران و فرماندهان حزب الله و از کار انداختن شبکه ارتباطی سازمان آن به برتری‌هایی دست یابد. اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند حزب الله سازمانی پیچیده و چند لایه است و خواهد توانست مجدداً تشکیلاتش را بازسازی کند.
در همین راستا نیروهای حافظ صلح سازمان ملل مستقر در لبنان (یونیفل) اعلام کرده‌اند که از فعالیت‌های اخیر ارتش اسرائیل در مرز بسیار نگران هستند. یونیفل گفته که ارتش اسرائیل در «مجاورت» یکی از مواضع آن‌ها در حال فعالیت است. این موضع نزدیک به روستای لبنانی مارون الراس در لبنان و در حدود 5 کیلومتری یک شهرک اسرائیلی قرار دارد که توسط ارتش اسرائیل به عنوان «منطقه نظامی بسته» اعلام شد. ناظران سیاسی معتقدند حمله زمینی اسرائیل به لبنان بعد از تشدید حملات هوایی به جنوب لبنان انجام خواهد شد و در بدبینانه‌ترین سناریو، اسرائیل به دنبال تشکیل یک «منطقه حائل» بین مرزهای شمالی خود با لبنان است.
منطقه حائل در فرهنگ لغت تخصصی روابط بین الملل، یک منطقه بی طرف بین دو یا چند کشور است که بسته به نوع منطقه حائل، ممکن است برای جدا کردن دو نقطه یا محدوده جغرافیایی از آن استفاده شود. انواع رایج مناطق حائل عبارتند از مناطق حائل غیرنظامی، مناطق مرزی و مناطق محدود کننده و کمربندهای سبز. چنین مناطقی ممکن است توسط یک یا چند کشور مستقل با اهداف غیرنظامی، امنیتی و نظامی تشکیل شده باشد.
بمباران و تلاش برای متروکه کردن جنوب لبنان
در تأیید این گمانه زنیِ ناظران سیاسی، رسانه‌های غربی پیشتر گزارش کرده بودند ارتش اسرائیل دستور ایجاد یک «منطقه نظامی بسته» را در اطراف سه شهر در مرز با لبنان صادر کرده است. ارتش اسرائیل گفته که ورود به منارا، یفتاح و مالکیا «اکیداً ممنوع» است. این دستور مشابه دستوری است که اسرائیل به دنبال عملیات زمینی در جنوب لبنان صادر کرد. همچنین اسرائیل در ادامه تهاجم زمینی به لبنان، دستور تخلیه تازه‌ای برای حدود 25 روستا در جنوب این کشور را صادر کرده است.
این در شرایطی است که طی روزهای گذشته در مرز لبنان جنگنده‌های اسرائیلی به‌شدت و تقریباً بدون توقف بمباران مناطق جنوب لبنان را تشدید کردند. در دو هفته گذشته، صدها هزار غیرنظامی خانه‌های خود را به مقصد مکان‌های امن‌تر در شمال لبنان ترک کرده‌اند. گفته می‌شود اکنون مسیر صور به سمت شمال، متروکه به نظر می‌رسد و این احتمال تقویت می‌شود که اسرائیل با تجربه جنگ 2006 به دنبال تخریب مناطق مسکونی جنوب لبنان با چشم انداز سناریو غزه است تا به مرور منطقه حائل خود با لبنان را در شعاع حداقل 30 کیلومتری تثبیت کند. تخریب منطقه ضاحیه و بخش‌هایی از جنوب لبنان به اسرائیل اجازه می‌دهد تا محدوده‌ای که پیشتر ساکنان آن از خانواده‌های اعضای حزب الله بودند را خالی از سکنه و «منطقه نظامی» اعلام کند.
راهبرد ایجاد «منطقه حائل نظامی» بین لبنان و اسرائیل
پیشتر نیز کارشناسان روابط بین الملل به خبرآنلاین گفته بودند «اسراییل می‌خواهد در شمال سرزمین‌های اشغالی یک منطقه حائل امن ایجاد کند و برای انجام آن برنامه‌هایی دارد که بخشی از آن ایجاد عمق موجود در جنوب لبنان برای این امنیت است» چه آنکه قطعنامه شماره 1701 شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز، حزب‌الله را از حضور نظامی در منطقه جنوب رودخانه لیتانی، که به عرض حدود 30 کیلومتری در شمال مرزهای جنوب لبنان و اسرائیل قرار دارد، باز می‌دارد. گفتنی است در صورت ایجاد منطقه حائل در جنوب لبنان، اسرائیل قادر خواهد بود با اتکا به پهپادهای هوشمند، رصد منطقه را انجام و از ورود افراد جلوگیری کند.
چه آنکه ناظران سیاسی معتقدند طرح ایجاد «منطقه حائل» از فردای حمله هفتم اکتبر به عنوان یک «راهبرد» روی میز نتانیاهو قرار گرفت تا هم در غزه و هم لبنان، آن را اجرا کند. آنچنان که یکسال قبل ارتش اسرائیل در واکنش به ادامه تشدید تنش‌ها در جبهه شمالی و تاکید بر موضع خود برای ایجاد منطقه حائل و عقب‌راندن حزب‌الله تا شمال رودخانه لیتانی اعلام کرد که جنوب لبنان تا زمانی که حزب‌الله در آن حضور دارد، «منطقه جنگی» است. آن زمان اویخای ادرعی، سخنگوی عربی‌زبان ارتش اسرائیل در این‌باره گفته بود «منطقه جنوب لبنان، منطقه‌ای جنگی است و تا زمانی که حزب‌الله به استقرار نیروهای خود در آن و انجام حملات خود از آنجا ادامه دهد، بر همین منوال این منطقه جنگی خواهد ماند».
همین طرح از سوی اسرائیل درباره غزه نیز دنبال شد. سال گذشته بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز و استناد این رسانه به منابع مصری و منطقه‌ای، اسرائیل به چندین کشور عربی و همچنین کشور غیرعربی ترکیه اطلاع داده بود که قصد دارد پس از پایان جنگ در نوار غزه، یک “منطقه حائل” در بخش فلسطینی‌نشین ایجاد کند. اوفیر فالک، مشاور سیاست خارجی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به رویترز گفته بود که “ایجاد یک منطقه حائل می‌تواند بخشی از برنامه غیرنظامی کردن نوار ساحلی باشد. ”
سایه آوارگی و جنگ بر سر لبنان
در همین راستا فیلیپو گراندی، کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل که به لبنان سفر کرده است، می‌گوید بسیاری از حملات اسرائیل به لبنان قوانین بین‌المللی بشردوستانه را نقض کرده است. گراندی در جریان سفر خود به لبنان با نجیب میقاتی، نخست‌وزیر، و شمار دیگری از مقامات این کشور دیدار کرده است تا راه‌های کمک‌رسانی به آوارگان ناشی از حملات اسرائیل را بررسی کند.
نخست‌وزیر لبنان پیش از این گفته بود بیش از یک میلیون نفر بر اثر حملات اسرائیل آواره و محتاج کمک‌رسانی هستند. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که از حدود یک ماه قبل ساکنان بخش‌های جنوب بیروت به مرور پیام‌های تهدیدآمیزی را مبنی بر تخلیه خانه‌هایشان دریافت کردند. این پیام‌ها از طریق تماس تلفنی یا پیامک به ساکنان مناطق داده شد و هشدار می‌داد که باید فوراً آنجا را ترک کنند.
ایجاد منطقه حائل بین دو کشور در تاریخ سیاست بین الملل سابقه دارد. به عنوان مثال، در 27 جولای 1953، کره شمالی و کره جنوبی توافقنامه آتش‌بس برای ایجاد یک منطقه غیرنظامی به عنوان منطقه حائل در امتداد مرز مشترک خود را به طول 248 کیلومتر امضا کردند. منطقه حائل دو کره به طور متوسط چهار کیلومتر عرض داشت. در دو طرف منطقه، میادین مین و گروه‌های قابل توجهی از نیروهای نظامی وجود داشت.
از دیگر مناطق حائل در قبرس بود. یک منطقه غیرنظامی که قبرس را از قبرس شمالی جدا می‌کرد در 16 آگوست 1974 پس از پایان جنگ بین این 2 ایجاد شد. منطقه حائل تقریباً 180 کیلومتر در سراسر این جزیره گسترش می‌یافت.
نمونه دیگر در سوم آوریل 1991، پس از عملیات طوفان صحرا انجام شد که در آن شورای امنیت سازمان ملل یک منطقه حائل در امتداد مرز بین عراق و کویت ایجاد کرد. این منطقه با سیم خاردار احاطه شده بود و طول آن 200 کیلومتر بود. تا سال 2003، یک گروه ناظر سازمان ملل در این منطقه حائل مستقر بود.
