فرشته رضایی روزنامه نگار: روز یکشنبه محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران در یک گفت‌وگوی تلویزیونی عنوان کرد: اقتصاد ما در همان روز اول نشان داد که در برابر این اتفاق (روی کار آمدن ترامپ) تاب‌آوری بالایی دارد. اقتصاد ایران، اقتصاد 8 سال پیش نیست که انتخاب ترامپ اثر زیادی بر آن داشته باشد. این صحبت‌های فرزین اگر چه دلگرم کننده بود اما مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی قرار گرفت. از نظر آنان فرزین هنوز در حال و هوای دولت سیزدهم به سر می‌برد، اما یک مدیر اقتصادی، بسته به مأموریت کاری خود، لازم است نوع بیان مشکلات و صحبت وی با مردم تفاوت داشته باشد و بیشتر از بسته سیاستی سازمان خود سخن بگوید نه سخنانی به دور از واقعیت.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه آمدن دونالد ترامپ اثر مستقیمی بر اقتصاد ایران ندارد، ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال جاری تورم در کشور به 30 درصد و در ادامه به کانال 20 درصد کاهش پیدا کند.
در این زمینه وحید شقاقی شهری، اقتصاددان گفت: آقای ترامپ و خانم هریس، به عبارتی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها سیاست‌های خارجی و بلند مدتشان در یک راستا است ولی در کوتاه مدت و در تاکتیک با هم متفاوت هستند. دموکرات‌ها مثل همان زمانی که مثلاً آقای اوباما رییس جمهور بود، بر راهبرد فشار تدریجی جهت مذاکره متمرکز می‌شوند ولی سیاستی که ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خودش داشت سیاستش فشار بزرگ بود. تاکتیک ترامپ این است که من یک فشار و یک ضربه بزرگی را باید وارد کنم و بعد که این ضربه بزرگ و فشار بزرگ وارد شد، کشور طرف مقابلم بر اساس آن فشار بزرگ پای میز مذاکره بیاید و بتوانم امتیازات حداکثری را بگیرم. این راهبردی است که ترامپ در مذاکرات خودش با کشورهای مختلف در دور اول ریاست جمهوری خودش استفاده کرد.
با پیروزی جمهوری‌خواهان شرایط سختی را پیش رو داریم
وی در ادامه بیان کرد: لذا تاکتیک و روش ترامپ با هریس و دموکرات‌ها متفاوت است. یک مساله دیگری هم هست که من را نگران کرده این است که در این دوره سنا و احتمال زیاد کنگره دست جمهوری‌خواهان خواهد بود. انتخابات سنا را که جمهوری‌خواهان پیروز شدند به احتمال زیاد کنگره را هم تصاحب خواهند کرد. لذا هم دولت، هم سنا و هم کنگره دست جمهوری‌خواهان می‌افتد. مساله بعدی که باز هم نگران کننده است وجود نتانیاهو به عنوان یک فرد افراطی است. عملاً آنچه من متوجه شدم رابطه نتانیاهو با ترامپ خیلی صمیمی‌تر از رابطه نتانیاهو با بایدن بوده است و احساس کردم که نتانیاهو بیشتر مایل به پیروزی جمهوری‌خواهان است. لذا شرایط بین المللی را سخت برآورد می‌کنم و شرایط سختی را در پیش رو داریم.
وحید شقاقی شهری بیان کرد: از این منظر معتقد هستم که باید بازدارندگی اقتصاد ایران به سرعت ارتقا پیدا کند و تاب‌آوری‌اش باید تقویت شود. اصلاحات و تصمیمات سخت شروع شود. با اینکه به نظر من باز هم دیر شده و ما بخشی از فرصت‌های تاریخی را در دولت گذشته از دست دادیم. حتی در این دو سه ماه هم فرصت را در دولت چهاردهم سوزاندیم و از دست دادیم. ما دیر می‌جنبیم و آینده پژوهی‌مان ضعیف است و در مجموع از قبل خودمان را آماده نمی‌کنیم. لذا به چه کنم، چه کنم در آن شرایط می‌افتیم. ما نیاز به تقویت بازدارندگی داریم. آسیب پذیری‌های بزرگی در اقتصاد ایران وجود دارد که باید این‌ها پوشانده شود.
ضرورت اصلاحات اقتصادی به منظور تاب‌آوری بیشتر
این کارشناس اقتصادی با انتقاد از لایحه بودجه 1404 هم بیان کرد: از همین لایحه بودجه‌ای که به نظر من یک لایحه بودجه غیر مقاوم و با کسری‌های بسیار زیاد است تا سایر حوزه‌هایی که می‌دانیم، باید اصلاحات شروع شود. من هم می‌دانم که اصلاحات دو سه ماه آینده جواب نمی‌دهد، ولی همین که اصلاحات را شروع کنیم خودش یک پیام مثبت به اقتصاد صادر می‌کند. شبیه آینه که من هم می‌دانم که یک بیماری سخت ممکن است چند سال نیاز به درمان داشته باشد ولی از یک جایی که آدم شروع می‌کند یک پیام می‌دهد که من شروع کردم و اراده می‌کنم، تلاش می‌کنم، که این انجام شود. من معتقدم که تاب آوری اقتصاد ایران پایین آمده است. برخلاف آنکه آقای فرزین گفته تاب آوری اقتصاد ما بالاست معتقد هستم که آسیب پذیری‌های زیادی داریم و بازدارندگی‌مان کم است و باید به صورت واقع بینانه برای تقویت بازدارندگی اقتصاد ایران برنامه‌ریزی شود.
باید واقع بینانه با مردم صحبت کرد
شقاقی شهری افزود: در غیر این صورت حملات اقتصادی آمریکا اثرات بیشتری برای اقتصاد ایران خواهد داشت. این دیگر هنر مدیریت و فهم واقع‌بینانه مدیران اقتصادی دولت است. اگر غیرواقع بینانه تصمیم بگیرند شرایط بدتر خواهد شد. باید با واقعیت‌ها کنار بیایند، تحلیل‌های واقع‌بینانه را بپذیرند و تقویت تاب‌آوری اقتصاد ایران را شروع کنند. ما نقاط آسیب پذیر زیادی در اقتصاد ایران داریم؛ از وابستگی به نفت، کسری‌های بودجه، عدم تنوع تجاری اقتصاد ایران گرفته تا رانت و فساد، ضعف بنگاه‌های تولیدی، عدم رقابت پذیری اقتصاد ملی، انحصارات و تولید ضعیف و شکننده اقتصاد ایران.این اقتصاددان ادامه داد: می‌توانم به این لیست چالش‌های بزرگ دیگری هم اضافه کنم. این‌ها هر کدام باید اولویت‌بندی شود که کدام را ما در کوتاه مدت می‌توانیم سریعتر حل کنیم و کدام را باید شروع کنیم؟ ولی زمان‌بر خواهد بود. دولت باید برنامه تاب‌آوری اقتصاد ایران را طراحی و اجرا کند. این را من ندیدم و حداقل می‌توانم بگویم من اطلاعی از این بحث برنامه تاب آوری ندارم. آقای فرزین هم به عنوان یک مقام اقتصادی و سیاسی صحبت می‌کند ولی عموم مردم مساله را می‌فهمند. ما باید واقع بینانه با مردم صحبت کنیم، مردم اطلاعات مختلف را از همه جا دریافت می‌کنند. هر چقدر واقعیت‌ها را بگوییم اعتماد بین دولت و مردم بیشتر می‌شود. ولی خب باید هم واقعیت‌ها و هم برنامه‌هایمان را بگوییم. باید بگوییم واقعیت‌ها این است، احتمال اینکه شرایط اقتصادی سخت‌تر شود وجود دارد، ولی ما برنامه‌هایی را آغاز کردیم که این آسیب پذیری‌ها را کاهش بدهیم و با همراهی مردم می‌خواهیم مقاومت و تاب آوری کشور را بالا ببریم. بازدارندگی را تقویت کنیم و امیدواریم که برنامه‌ها موجب شود که دامنه تحریم‌ها و شدت تحریم‌ها بیشتر از این اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار ندهد. به نظرم این یک مواجهه عقلانی با مساله است.
