مرتضی بهروزی‌فر کارشناس انرژی: زمان دولت سیزدهم توافقی با ترکمنستان برای سواپ گاز انجام شد که عدد آن به حدی کم بود که هیچ تاثیری روی حل ناترازی و تقاضای مصرف داخلی کشور ما نداشته و نخواهد داشت. این گاز قرار بود سالانه 1.5 تا 2 میلیارد متر مکعب از مسیر ایران به آذربایجان سواپ شود و تنها 20 درصد از آن به عنوان سواپ‌فی به ایران پرداخت شود درواقع 2 میلیون متر مکعب گازی که سهم ایران عنوان شده بود بسیار ناچیز بوده و مشکلی را از ما حل نمی‌کرد.تنها نیروگاهی مثل نکا در ایران در روز حدود 13 میلیون متر مکعب مصرف گاز دارد یعنی عملاً گازی که قرار بود از ترکمنستان دریافت کنیم عددی نبود که تاثیرگذار باشد ضمن اینکه بنا بود این گاز سواپ شود بنابراین بود و نبود آن تاثیری در حل ناترازی کشور نداشته و نخواهد داشت.
تاکنون دریافت گاز از ترکمنستان در حد صفر بوده است قطعاً ترکمنستان دنبال کسب منافع بهتری از صادرات و یا سواپ ذخایر گازی خود است بنابراین حتماً برای صدرو و یا سواپ گاز ایران به توافق نرسیده و گازی به ایران ارسال نکرده و اینکه تصور کنیم ایران را به عنوان یک شریک استراتژیک تلقی کرده و برای بلندمدت روی آن حساب کند؛ درست نیست.ما زمانی با ترکمنستان قرارداد گازی داشتیم اما به دلیل تفاقاتی که در زمان دولت احمدی‌نژاد در کشور خودمان رخ داد؛ عملاً نتوانستیم گاز این کشور را دریافت کنیم و درواقع خودمان مذاکرات را ادامه ندادیم و قرارداد کان‌لم‌یکن شد بنابراین طبیعی است ترکمنستان تمایل نداشته باشد با کشوری که سابقه خوبی در موضوع قراردادهای گازی ندارد وارد مذاکره و معامله شود.اینکه کشوری که دومین ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارد واردکننده گاز شود، قطعاً منطقی نیست اما اگر امکان این را داشته باشیم که از یک شریک مورد اعتماد گاز را خریداری کنیم و در شمال کشور به مصرف رسانده و از جنوب و غرب کشور صادر کنیم غیرمنطقی نیست و اقدامی به نفع ما است، چراکه هر قدر که مراودات بیشتری با دنیا داشته باشیم؛ می‌توانیم امنیت بیشتری داشته باشیم اما چنانچه به این گاز فقط برای واردات نگاه کنیم درواقع به بیراهه رفته‌ایم.ما بین 250 تا 300 میلیون متر مکعب در روز ناترازی داریم اما کل تولید و صادرات ترکمنستان در این حد نیست ولی مسلماً در حال حاضر می‌تواند بخشی از ناترازی ما را جبران کند، ضمن اینکه اگر ما حتی تراز مثبت گاز هم داشته باشیم؛ گاز ترکمنستان می‌تواند بخشی از مصرف شمال کشور را تأمین کند تا نیاز به صرف هزینه هنگفت و انتقال گاز از جنوب کشور نداشته باشیم، همچنین می‌توانیم گاز را به دیگر کشورها صادر کنیم و از این نظر دریافت گاز از ترکمنستان به نفع ما است.اگر ما بتوانیم حتی 10 میلیون متر مکعب هم از ترکمنستان گاز دریافت کنیم مسلماً ناترازی بهبود خواهد یافت، اما در کوتاه‌مدت بهینه‌سازی مصرف جواب می‌دهد اگر روی بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف سوخت کار کنیم؛ راحت‌تر می‌توانیم ناترازی را بهبود ببخشیم از سوی دیگر باید با دنیا نیز تعامل کنیم تا روی بخش بالادست و تولید کار کنیم، تا زمانی که هر دوی این بخش‌ها را با هم پیش نبریم حتی اگر واردات داشته و افزایش تولید هم داشته باشیم مشکل حل نمی‌شود و نمی‌توانیم بعنوان صادرکننده بزرگ و یک کشور تاثیرگذار در بازارهای جهانی گاز حرفی برای گفتن داشته باشیم.واردات از روسیه بیشتر شوافی بود که دولت سیزدهم انجام داد، هیچ شبکه‌ای که گاز روسیه را به ایران برساند؛ وجود ندارد، اینکه گفته شود روسیه خط لوله‌ای دارد که ما نیز می‌توانیم از آن استفاده کرده و گاز دریافت کنیم؛ نیز صحت ندارد، قرار بود در بستر خزر از شمال به جنوب یک خط لوله احداث شود تا ایران بتواند از آن خط گاز دریافت کند اما عملاً اجرای این پروژه چند مشکل دارد، اولاً مسئله رژیم حقوقی دریای خزر را داریم که سال‌هاست با این بهانه جلوی احداث خط لوله از ترکمنستان به آذربایجان گرفته شده به محض اینکه حتی در مورد اجرای خط لوله از مسیر دریا به توافق برسیم، قبل از ما ترکمنستان و آذربایجان این کار را کرده و مشکل گازی خود را حل می‌کنند و این یک پاس گل خوب به این دو کشور خواهد بود.
