سارینا سیف روزنامه نگار: کاهش ذخایر گازوئیلی نیروگاه‌ها و اعمال محدودیت‌هایی مانند طرح باک پر برای کامیون‌داران، نشان از کمبود گازوئیل گسترده در کشور دارد. در چنین شرایطی، بنا بر گفته حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، پالایشگاه آبادان با مجوز دولت سیزدهم، گازوئیل صادر کرده است.
با شروع فصل پاییز، قطعی‌های برق به بهانه دستور قطع مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها شروع شد. اما آن‌طور که از شواهد مشخص است، سوخت نیروگاه‌ها به‌شدت کاهش یافته و این می‌تواند دلیل اصلی قطعی‌های برق باشد.
در همین زمینه، مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر، در گفتگوبا خبرگزاری مهر در 7 آبان‌ماه اعلام کرد: «گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته 20 تا 30 درصد کمتر شده و تنها 40 درصد از مخازن سوخت نیروگاه‌ها پر است.»
این موضوع نشان از کمبود گاز، گازوئیل و مازوت در کشور دارد و عملاً ذخایر نیروگاهی در آستانه فصل سرد خالی است. پرسش اساسی این است که به چه علت گازوئیل که سوخت دوم نیروگاهی است در کشور دچار کمبود شده و چرا ذخایر نیروگاهی خالی شده است؟
صادرات گازوئیل پیش از تأمین نیازهای داخلی
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، در گفتگوبا ایلنا در مورد کمبود ذخایر نیروگاهی توضیح داد: «هرساله دولت‌ها مخازن گازوئیل نیروگاه‌ها را پر می‌کردند که در زمان هوای سرد و کمبود گاز از گازوئیل استفاده کنند. اما دولت سیزدهم در اواخر دوران خدمت کاهلی کرد و به نظر می‌رسد گازوئیل تولیدی را به بازارهای صادراتی فروخت. اکنون نیروگاه‌ها کمبود سوخت مایع دارند و در نتیجه مجبورند خاموشی اعمال کنند.»
همچنین بنا بر آماری که از سوی وزات نفت منتشر شده، میزان ذخایر گازوئیل در سال 1403 به‌شدت کاهش پیدا کرده است.
سؤال اساسی آن است که آیا دولت سیزدهم در چنین شرایطی، عامدانه گازوئیل را صادر کرده است؟
صدور مجوز صادرات گازوئیل به پالایشگاه آبادان
حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی، در گفتگوبا تجارت‌نیوز توضیح داد: پالایشگاه آبادان برای بازسازی و نوسازی، قراردادی با سرمایه‌گذار خارجی داشت و قرار بود از محل محصول، پول سرمایه‌گذار برگشت داده شود. از این رو، وزارت نفت دولت سیزدهم به این پالایشگاه مجوز داد که ماهانه 25 هزار تن یعنی حدود 160 هزار بشکه، گازوئیل صادر کند.
او تشریح کرد: این موضوع هم به صورت شفاف اعلام شد و در بورس عرضه و فروخته می‌شد. شایان ذکر است رقم ذکرشده آن‌قدر بزرگ نبود و نباید گفت مانع اصلی کاهش ذخایر گازوئیلی نیروگاه‌ها بوده است.
حسینی ادامه داد: تا جایی که اطلاعات در دست است، تنها پالایشگاه آبادان با مجوز صادر کرده و اگر موردی غیر از این پالایشگاه وجود دارد، ناشی از کم‌لطفی دولت سیزدهم بوده است. اما اگر موضوع صرفاً پالایشگاه آبادان باشد، این موضوع نمی‌تواند محل انتقاد از دولت گذشته باشد.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تشریح کرد: تعهد خارجی از محل فروش محصول وجود داشته است و نمی‌توان گفت چرا پالایشگاه چنین کاری انجام داده است. زیرا آنها مجبور بوده‌اند درآمد ارزی داشته باشند. این اتفاق با شفافیت کامل رخ داده و بدهی خود را از محل صادرات پرداخت کرده‌اند.
صادرات گازوئیل منجر به کاهش ذخایر نیروگاهی شده است
گرچه حسینی رقم صادرشده را تاثیرگذار نمی‌داند، اما عباس کاظمی، مدیرعامل پیشین شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در گفتگوبا ایلنا اعلام کرد: «پالایشگاه آبادان به جای ارسال سوخت به نیروگاه‌ها، 400 میلیون تا 500 میلیون لیتر گازوئیلی را که باید برای زمستان ذخیره می‌شد، در بورس به فروش رسانده و این باعث کاهش ذخایر شده است. فروش گازوئیل در بورس غیرقانونی نبوده، اما تدبیر و دوراندیشی هم در آن مشاهده نمی‌شود.»
به گفته او، در سال‌های قبل، از اردیبهشت تا شهریور سوخت ذخیره می‌شد تا در زمانی که مصرف خانگی بالا و فشار گاز کم می‌شود، بتوان با گازوئیل زمستان را سپری کرد. ظاهراً در تابستان امسال این کار انجام نشده و 1.3 میلیارد لیتر گازوئیل در طول چهار تا پنج ماه در بورس عرضه شده و از این میزان 450 میلیون لیتر به فروش رفته است.
کمبود گازوئیل برای مردم، درآمد صادراتی برای دولت!
آن‌طور که از این اظهارات مشخص است، میزان دقیق صادرات گازوئیل مشخص نیست. اما نکته جالب توجه آنجاست که در شرایطی که ناترازی گازوئیل حاکم است، چطور دولت سیزدهم به فکر صادرات افتاده است؟
اکنون هم میزان ذخایر نیروگاهی کاهش چشمگیری پیدا کرده و هم محدودیت‌هایی که در زمینه گازوئیل بر کامیون‌داران اعمال می‌شود، موضوع کمبود گازوئیل در کشور را به‌خوبی آشکار می‌کند.
در مدت اخیر بسیاری از کامیون‌ها تنها با ارائه بارنامه می‌توانند سوخت‌گیری کنند و از سوی دیگر با اجرای طرح باک پر در مرزهای کشور، مشکلات متعددی برای دارندگان خودروهای سنگین از محل کمبود گازوئیل به وجود آمده است.با این اوصاف چطور اجازه صادرات فرآورده مورد نیاز در کشور داده شده است؟
