سامان سفالگر روزنامه نگار: به تازگی شاهد طرح تبلیغات فراوان در فضای مجازی و حقیقی با محوریت رویداد “بلک فرایدی” در ایران بوده‌ایم. رویدادی که کاملاً وارداتی است و اشاره به فروش بسیاری از کالاها با تخفیف‌های چشمگیر همزمان با پایان سال میلادی در کشورهای غربی دارد. با این حال، بلک فرایدی به یک اپیدمی جهانی تبدیل شده و البته که به کشورمان نیز سرایت کرده است.
به گزارش «نقش اقتصاد»؛ در این راستا، تبِ بلک فرایدی را در روزهای اخیر چه در میان فعالان بازار و چه افکار عمومی کشورمان به عینه شاهد بوده‌ایم. موضوعی که مورد توجه رسانه‌ها نیز بوده است. با این همه، در مورد رویداد مذکور در کشورمان، 2 نکته عجیب به نظر می‌رسد. اولاً، باید این نکته را مد نظر داشت باشیم که بلک فرایدی در خودِ غرب نیز به معنای آنچه ما آتش زدن به مال عنوان می‌کنیم نیست! در کشورهای غربی، با توجه به بافت و چهارچوب‌های اقتصادی که در آن‌ها برقرار است، هزینه‌های انبارداری و نگهداری کالا بسیار سنگین است. از این رو، فعالان بازار با توجه به پایان سال میلادی و آغاز سال نو، حاضرند با تخفیف‌های قابل توجه و فروش کالاهایشان، از وقوع یک ضرر بزرگتر برای کسب و کار خود (که همان پرداخت هزینه‌های سنگین انبار داری است) جلوگیری کنند. این در حالی است که این معادله در مورد ایران لزوماً صدق نمی‌کند. به هر حال اقتصاد کشورمان در 4 سال اخیر میانگین نرخ تورم سالانه حداقل 40 درصد را به ثبت رسانده است. این بدان معناست که گاهی اوقات متاسفانه نفروختن کالاها می‌تواند حامل سود بیشتری برای فعالان اقتصادی باشد. از این رو، منطق بنیادین برگزاری رویداد بلک فرایدی در کشورهای غربی، لزوماً در ایران صدق نمی‌کند. اساساً به همین دلیل هم است که در بحبوحه طرح تبلیغات مرتبط با رویداد بلک فرایدی در ایران، مقام‌های قضایی و صاحب نظران کشورمان نسبت به وقوع رخدادهای منفی نظیر کلاهبرداری و یا افتادن به دام تخفیف‌های غیرواقعی هشدار می‌دهند. نکته دوم اینکه، رویداد بلک فرایدی در کشورهای غربی در پایان سال میلادی و قبل از آغاز سال نو برگزار می‌شود و به نوعی فضای مساعدی را برای مردم این دسته از کشورها جهت تأمین اقلام مورد نیازشان با حداقل قیمت فراهم می‌کند. موضوعی که در نوع خود برای مشتریان و یا همان مردم به مثابه یک تحول مثبت ارزیابی می‌شود. با این حال، متاسفانه ما در کشورمان شبیه به این گزاره را آنطور که باید و شاید شاهد نیستیم. این بدان معناست که قبل از آغاز سال نوی شمسی، نه تنها رویدادی نظیر بلک فرایدی و کاهش قیمت کالاها به نفع مردم را شاهد نیستیم بلکه مدام این بحث مطرح می‌شود که دستگاه‌های نظارتی باید بر شدت فعالیت‌های خود در روزهای قبل از عید و آغاز سال جدید بیفزایند و مانع از گرانفروشی های احتمالی شوند. در این نقطه، ما در حقیقت با یک چالش فرهنگی در حوزه اقتصادی رو به رو هستیم و آن این است که رویدادی با نام بلک فرایدی را به دلیل عالمگیر شدن آن، در کشورمان پر و بال می‌دهیم اما فلسفه آن را به خوبی و در راستای منافع مردم ایران اجرایی نمی‌کنیم. از این رو، اینطور به نظر می‌رسد که در مواجهه با رویدادهایی نظیر بلک فرایدی، به ویژه افکار عمومی کشورمان باید آگاهانه رفتار کنند. به هر حال، در فضای اقتصاد و تجارت، رویدادها با منطق‌های خاصی همراه هستند و اینطور نیست بی دلیل اتفاق بیفتند. این استدلال به معنای نفی رویداد بلک فرایدی نیست بلکه مقصود اصلی نگارنده این است که این رویداد تا حدی حرکتی در راستای منافع عموم مردم است و باید به فلسفه آن توجه داشت. حال وقتی بنیان‌های منطقی این رویداد زیر سؤال برود، این بدان معناست که احتمالاً افکار عمومی با مشکلاتی در رابطه با آن رو به رو خواهند شد. در سال‌های گذشته مدام اخباری دال بر دیر رسیدن اجناس خریداری شده توسط مردم به دستشان (آن‌هایی که خرید اینترنتی می‌کنند)، عدم تطابق کالایی که تبلیغ شده با کالایی که به دست مشتری رسیده، و کلاهبرداری از افراد با استفاده از ابزارهایی نظیر فیشینگ و غیره منتشر شده است. موضوعاتی که همگی برونداد تضعیف بنیان‌های استدلالی برگزاری رویداد بلک فرایدی در کشورمان هستند و سوءاستفاده برخی کنشگران از این مساله را به نمایش می‌گذارند.
