سید ابوالفضل بهرهدار کارشناس حمل و نقل:شهرهای مدرن امروزی مجالی برای استقرار و توسعه فن آوریهای جدید محسوب میشود. در رویکردهای امروزی صاحبنظران بر این باورند که در حوزه مدیریت و برنامهریزی شهری برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و کنترل آلودگیهای شهری، توسعه فن آوریهای جدید در حملونقل، میتواند راهگشای مدیران شهری باشد. بهرهگیری از فناوریهای جدید یکی از زیرساختهای مهم گسترش حملونقل عمومی و در نتیجه توسعه پایدار شهرهاست. دراینبین و به منظور جذب منافع حاصل از استقرار فن آوریهای جدید در حملونقل عمومی، انتقال و پیاده سازی کارآمد آن ضروری به نظر میرسد. از سوی دیگر مفاهیم نوین ناشی از فراگیر شدن فن آوریهای اینترنت نظیر اینترنت اشیاء توانسته ایدههای خلاقانهای را برای اداره شهرها و توسعه فن آوریهای حملونقل فراروی مدیران شهری قرار دهد. از سوی فن آوریهای نوین با کارآمدسازی فرایند تصمیم گیری، امکان بهرهگیری اصولی از منابع انسانی و فیزیکی سازمانها را میسر نموده است. براساس سند چشم انداز 20 ساله ایران باید رتبه نخست منطقه را در زمینه فن آوری به دست آورد. یکی از مصادیق فن آوریهای نوین در مدیریت شهری، استقرار شهرهای الکترونیکی است که از طریق کاهش ترددهای درون شهری و کاهش مسائل زیست محیطی، مدیریت شهری را اثربخشتر نموده است. فن آوریهای جدید و تغییراتی که در نتیجه کاربرد آنها بوجود آمده است. علاوه بر ایجاد فرصت انجام مؤثر کارها، امکان مداخله شهروندان در نظام حکمرانی را فراهم نموده است. با این حال یکی از چالشهای عمده استقرار فن آوریهای نوین، منابع انسانی با کیفیت است که از طریق آموزش و به روز نمودن عامل انسانی فراهم میشود. رفاه اجتماعی در وهله اول مستلزم ریشه کن نمودن فقر در اجتماع است و برخورداری از این امتیاز خود نیازمند ایجاد توانمندی و ظرفیت عمومی برای استفاده از فن آوریهای نوین است. تحقیق و توسعه بدون وجود زمینههای فن آورانه قابل تصور نیست. تغییرات فن آوری میتواند منابع رقابتی در صنایع را متأثر نموده و رشد اقتصادی را در اقتصادهای جهانی سبب شود. این بدان علت است که کشورهای توسعه یافته، استقرار و پیاده سازی فن آوریهای نوین را سرمایه گذاری بلند مدت و سودمند یافتهاند که از طریق مشارکت بخشهای خصوصی میسر شده است. در استقرار فن آوریهای نوین لازم است به نکاتی از قبیل سودآوری، رضایت کاربران و کمک به توسعه اقتصادی کشور مد نظر قرار گیرد. سرمایه گذاری در ایجاد تأسیسات و زیرساختهای رایانهای و غلبه بر موانع از ملزومات توسعه فن آوری است که بهره وری و ارتقای کیفیت را در کشورهای در حال توسعه سبب میشود. استفاده از نتایج و ثمرات فن آوری برای کشورهای در حال توسعه مستلزم تدوین سیاست و سرمایه گذاری است. از سوی دیگر توسعه فن آوری یکی از راهبردهای حیاتی برای دستیابی به اقتصاد دانش محور در کشور است. دراینبین توجه به مفاهیم توسعه فن آوری از قبیل انتقال فن آوری و چرخه حیات آن در خلق ارزش اقتصادی و توسعه پایدار کشور نقش آفرین است. صرف نظر از مبادی فن آوری که میتواند واحدهای دانشگاهی، پژوهشی و یا تحقیق و توسعه باشد، فقدان زمینههای فن آوری در کشور خود یک عامل بازدارنده محسوب میشود. از سوی دیگر لازم است در نظر داشت که توسعه فن آوری خود محصول فرایندهایی است که ایجاد، انتقال، بومی سازی و گستزش فن آوری را در بر میگیرد. همچنین وجود اکوسیستم مناسب میتواند زیرساختهای صنایع، سیاستهای دولت و برنامههای مدیریت شهری را به هم پیوند بزند. تعامل مؤثر میان مؤلفههای محیطی نظیر زیرساختها، سیاستهای دولت، سرمایههای اجتماعی، فرهنگی و مالی محیطی مناسبی برای حذف موانع و ایجاد محیط رقابتی را بر اساس الگوها و سیستمهای ارزش افزا فراهم میآورد. هم افزایی میان مؤلفهها و محرکهای فن آوری قادر است ارزش اقتصادی پایدار را برای کشور به ارمغان داشته باشد. از سوی دیگر یکی از مراحل مهم در خصوص توسعه فن آوری تصمیم گیری در خصوص فن آوریهای منسوخی است که باید از محیط عملیاتی سازمان خارج شود. گاه حاصل این تصمیم حذف پیش از موقع یک فن آوری است که میتواند هزینههای فراوانی را برای سازمانها به همراه داشته باشد. ازاینرو زمانبندی های مناسب اقدامات فرایندی را برای پیشگیری از هدر رفت منابع مالی سبب میشود.
انتقال فن آوری از روشهای متعددی نظیر نوآوری، نفوذ و نظایر آن صورت میگیرد که میتواند باتوجهبه میزان گستردگی فعالیتها، توسعه فن آوری را برای سازمان و مدیران امکانپذیر نماید. نبود زیرساختهای فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و نبود اطلاعات کافی دررابطهبا منابع و امکانات به محدودیتهای قانونی و اجتماعی برای استقرار فن آوریهای جدید منتهی میشود. لازم است توجه شود که انتقال فن آوری مفهومی مبتنی بر نوآوری است؛ لذا انطباق نظاممند با فرایندهای پشتیبان نظیر واحدهای تحقیق و توسعه و یا مراکز پژوهشی بر اثربخشی و کارایی تأثیر میگذارد. در حوزه خدمات شهری انتقال فن آوری هنگامی موفق است که جلوه ارائه خدامت در مدیریت شهری را دگرگون نماید. در غیر این صورت فرایند انتقال فن آوری ناموفق بوده و به رفع نیازهای مشتریان و جامعه منتهی نمیشود. دراینبین یک راهبرد مناسب برای بهرهگیری اثربخش از چرخه توسعه فن آوری مشارکت تمامی عوامل و عناصر در سطوح صنعتی و سازمانی است که به توسعه فن آوری صبغهای پویا میبخشد. ازاینرو توسعه فن آوری در کشور بیش از هر چیز به تقویت تواناییها و ایجاد ساختارهای مناسب باتوجهبه ویژگیهای خاص محلی بستگی دارد.