دلیل ناترازی در ایران

مانا نصرالهی کارشناس انرژی: ناترازی انرژی زمانی اتفاق می‌افتد که عرضه و تقاضا با هم همخوانی نداشته باشند. مصرف بیش از حدمعمول، نوسانات در تولید منابع انرژی به ویژه انرژی‌های تجدیدپذیر داشته باشیم و هرکدام از این عوامل باعث ایجاد مشکلات و بحران اقتصادی در کشور می‌شود.رشد تقاضا و افزایش جمعیت از جمله دلایل اصلی ایجاد ناترازی انرژی است ما از یک سو رشد تقاضا داریم و از سوی دیگر منابع انرژی از جمله سوخت فسیلی مثل نفت و گاز محدود شده و استخراج مصرف آن نیز به دلیل توسعه‌نیافتگی دچار اشکلاتی است.عدم وجود سیاست‌های مؤثر برای مدیریت انرژی و توسعه زیرساخت‌ها باعث ایجاد این ناترازی شده استموضوع دیگر نوسانات قیمتی در بازار است، قیمت انرژی در دنیا تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله عوامل سیاسی و جنگ‌های منطقه‌ای قرار دارد که خود در پروسه مصرف تاثیرگذار است.کمبود انرژی، افزایش قیمت، مسائل زیست محیطی از عمده پیامدهای ناترازی انرژی است مباحث مطرح شده تنها در ایران اتفاق نمی‌افتد بلکه در اکثر کشورها رخ می‌دهد. به عنوان مثال با شروع جنگ اوکراین حتی آلمان که جزء کشورهای توسعه یافته بوده مجبور به استفاده از سوخت زغال سنگ شد این در حالیست که آلمان به موضوعات زیست محیطی بیشتر اهمیت می‌دهد یا اینکه ما در فصل زمستان مصرف مازوت داریم.اکنون راندمان تولید برق از پنل‌های خورشیدی در دنیا حدود ۳۶ درصد است، باید توسعه منابع تجدیدپذیر در اولویت اساسی مسئولان باشد با توجه به اینکه ما در کشور ۳۰۰ روز آفتابی و مناطقی همچون کویر لوت و یا پتانسیل تولید انرژی بادی در استان سیستان و بلوچستان را برای توسعه تجدیدپذیرها داریم اگر از این موقعیت به موقع استفاده کرده بودیم اکنون این امکان را داشتیم که علاوه بر تأمین برق مورد نیاز کارخانجات برق مازاد را نیز صادر کنیم.مبحث دیگر بهینه‌سازی مصرف انرژی است نه اینکه تنها فرهنگ صرفه‌جویی را نهادینه کنیم بلکه بهینه و درست مصرف کردن را در جامعه پیاده‌سازی کنیم. متاسفانه در کشور ما درست مصرف کردن جا نیفتاده است. همچنین موضوع دیگر متنوع‌سازی سبد سوخت و مدیریت تقاضا است. به عنوان مثال کشور ژاپن با وجود اینکه در دنیا بهترین فناوری روز دنیا را دارد باز هم از بخاری نفتی استفاده می‌کنند. آن‌ها براین باورند که در یک فصلی از سال می‌شود از منابع ارزان استفاده کرد.در بحث ساخت و سازها بخشنامه‌هایی وجود دارد که سازمان نظام مهندسی و ناظران باید آن را در ساخت وسازها لحاظ کنند. واقعیت امر این است که ما در کشور مشکل قوانین نداریم چیزی که در این بین مسئولان از آن غافل شدند اجرای این قوانین است که متاسفانه روی کاغذ مانده است.باید در استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی بهینه‌سازی انرژی لحاظ شود. بحث دیگر کاهش هدررفت انرژی است که متاسفانه تاسیسات موجود در کشور ناکارآمد بوده به گونه‌ای که عایق‌بندی و بکارگیری سیستم‌های قدیمی باعث اتلاف و هدررفت انرژی می‌شود؛ چراکه این تاسیسات هیچوقت بروزرسانی و بهینه نمی‌شوند و همکاری و اعمال تشویقی نیز از سوی مسئولان دیده نمی‌شود که افراد بتواند از تاسیسات و فناوری روز استفاده کنند.تاسیسات و تجهیزات جایگاه مهمی در مدیریت مصرف انرژی و کاهش هدررفت انرژی دارد و باید در استفاده از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی بهینه‌سازی انرژی لحاظ شود.