الزامات ثبات ارزی در کشور

وحید شقاقی اقتصاددان: دولت و بانک مرکزی، اصلی‌ترین نهاد هستند که باید یک برنامه روشن زمان‌بندی شده و باثبات برای سیاست‌های ارزی کشور داشته باشد. در سال‌های اخیر بانک مرکزی مکرراً سیاست‌های ارزی و مواجهه خود را با بحث دلار تغییر داده است. این موضوع فعالان اقتصادی را گیج می‌کنند و پیش‌بینی‌پذیری را کاهش می‌دهد و اختلالات اقتصادی را زیاد می‌کند.در همین سال‌های اخیر بانک مرکزی مدام رویکردهای خود را تغییر داده است؛ از نرخ دلار 28 هزار و 500 تومانی که مطرح شد و ایراد هم در آن زمان گرفته شد، چون آن زمان آقای فرزین صحبت از تثبیت نرخ ارز زد، تا بحث مواجهه بانک مرکزی با نرخ نیما. همچنین راه‌اندازی مرکز مبادله مطرح شد. حالا هم دوباره یک مرکز توافقی راه‌اندازی کرده‌اند. بحث این است که کسی دلار بازار آزاد را گردن نمی‌گیرد. چنین مواجهه‌ای، واقعاً یک مواجهه خطرناک با اقتصاد ایران است؛ به خصوص زمانی که تحریم‌ها تشدید می‌شود. فقط من انتظارم از دولت این است که یک برنامه روشنی برای مهار و ثبات ارزی و مدیریت ارز داشته باشد. این مساله یک الزاماتی دارد که باید الزامات آن هم رعایت شود. اگر ما نتوانیم بازار آزاد را مهار کنیم، کل بازارهای دیگر پیرو بازار آزاد ارز حرکت می‌کند. یعنی من معتقدم بازار آزاد ارز، راهبر سایر بازارهای ارزی و سایر نرخ‌های ارزی است. الان ایراد این است که کسی بازار آزاد ارز را گردن نمی‌گیرد. الان قیمت دلار در بازار آزاد حدود 74 هزار تومان است. اول این نرخ را یک نفر باید گردن بگیرد و این نرخ را بپذیرد. آقای فرزین که می‌گفت که این نرخ تلگرامی است و این نرخ را قبول ندارم و مردم به این نرخ نگاه نکنند.این در حالی است که زندگی و سفره مردم با نرخ بازار آزاد تعیین می‌شود؛ مگر می‌توانیم به آن توجه نکنیم. بر این اساس، دولت اول باید نرخ بازار آزاد را بپذیرد و دوم برای مدیریت بازار آزاد دلار برنامه داشته باشد، اما الان هیچ کدام از این دو رکن مشاهده می‌شود.نکته این‌جاست که اگر دولت بخواهد این کار را انجام دهد، یک الزامات و اقدامات عاجل و سخت‌گیرانه‌ای لازم است؛ مثل حکمرانی ریال و مدیریت سخت‌گیرانه ریال در اقتصاد کشور. دومین اقدام، کنترل حساب سرمایه است. سومین، مدیریت واردات و کاهش کسری‌های تجاری غیرنفتی است. چهارمین اقدام، مبارزه سخت‌گیرانه با قاچاق و واردات غیررسمی است. پنجمین اقدام، نظارت هوشمند بر مصرف منابع ارزی کشور است. ششمین اقدام، نظارت هوشمند بر نظام توزیع در بازار کالاست.این‌ها، الزامات مدیریت بازار ارز است. ما این الزامات را انجام نمی‌دهیم و بازار آزاد دلار را هم گردن نمی‌گیریم و آن را رها کردیم. این موجب می‌شود که سایر نرخ‌ها پشت سر بازار آزاد شروع به افزایش می‌کنند. این اتفاق که بیفتد، موجب می‌شود که دیگر تورم به اعداد و سطوح بالاتر برسد. ما اگر نتوانیم بازار آزاد دلار را کنترل کنیم، تورم سال آینده بالای 45 درصد خواهد شد. اگر تورم بالا رود، دوباره در یک دور باطل دلار را بالا می‌برد. دوباره همین دورهای باطل تکرار می‌شود. بر همین اساس، دوباره وارد یک دورهای باطل در افزایش نرخ دلار و افزایش نرخ تورم می‌شویم. این الزامات اگر اجرایی نشود، نمی‌توانیم این دورهای باطل را متوقف کنیم و مردم له می‌شوند.

همه ما وضعیت معیشت مردم را می‌بینیم. دیگر شدیدتر از این واقعاً طبقه متوسط و فقیر توان تحمل ندارد. این اتفاق عجیبی است که می‌افتد. من کاری با بازار توافقی ارز ندارم، نظر من این است که باید بازار آزاد مهار شود، چون راهبر و پیشرو و سیگنال‌دهنده بازار آزاد دلار است. این دلار بازار آزاد است که به اقتصاد علامت می‌دهد.اگر نتوانیم دلار بازار آزاد را مهار کنیم، سایر نرخ‌ها پشت سر نرخ بازار آزاد ارز حرکت خواهند کرد. آن زمان دیگر نمی‌توانیم اقتصاد را مدیریت کنیم و اقتصاد وارد مرحله خارج از کنترل می‌شود.

اولاً باید دولت یک برنامه ثبات ارز طراحی کنیم و دوم این‌که، باید دلار بازار آزاد را بپذیرد و به این مساله ورود کند. سوم این‌که تدابیر و الزامات و اقدامات عاجل و سخت‌گیرانه داشته باشد تا حداقل دلار بازار آزاد وارد اعداد غیرواقعی نشود و در حد تعادل خود حفظ شود و از مسیر تعادلی خارج نشود.البته فعلاً دلار بازار آزاد از مسیر تعادلی خارج نشده، اما من از دیروز و پریروز نگرانی‌هایی را در بین فعالان اقتصادی مشاهده می‌کنم که می‌تواند موجب شود دلار بازار آزاد از مسیر تعادلی هم خارج شود. این‌گونه سایر نرخ‌ها باید دنبال آن بدوند. یعنی بازار آزاد را نتوانیم مهار کنیم، سایر نرخ‌ها مثل نرخ ترجیحی، نرخ توافقی و… باید دنبال آن بدوند.