وقت مناسبی برای تک نرخی شدن ارز نیست/ سیاست جدید ارزی نگران‌کننده است

وحید شقاقی‌شهری درباره سیاست‌های جدید ارزی کشور و حذف ارز نیمایی و راه اندازی بازار توافقی و تجاری در راستای اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز اظهار داشت: در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور به هیچ عنوان برای اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز مساعد نیست و کسانی که شعار یکسان سازی نرخ ارز را می‌دهند باید به تجربه سال 72 مراجعه کنند.

وی تاکید کرد: در اقتصاد امروز کشورمان شرایط یکسان سازی نرخ ارز فراهم نیست و به طور قطع حرکت به این سمت با یک شکست مواجه خواهد شد.

این کارشناس با بیان اینکه اقتصاد ایران محل آزمون و خطا برای مدیران نیست و نباید باشد و مدیران باید سیاست‌های قابل دفاع اتخاذ کنند، اقتصادی ادامه داد: موضوع دیگر این است که بانک مرکزی در سه سال گذشته موضوع مهم ارزی کشور را در آزمون و خطا قرار داده است و سیاست‌ بانک مرکزی درباره ارز سیاست آزمون و خطایی بوده که این بسیار نگران کننده‌است. در طول سه الی چهار سال گذشته در بانک مرکزی سیاست‌های متعددی برای بخش ارز کشور به اجرا رسیده‌ که پایبند به آن سیاست‌ها هم نبود و نیست. در دوره‌ای سیاست تثبیت ارز 28 هزار و 500 هزار تومان مطرح شد، در دوره‌ای سامانه نیما راه‌اندازی شد و در دوره‌ای هم مرکز مبادله ارز و طلا به راه افتاد و امروز هم بازار توافقی را مطرح کرده‌اند. دیدیم که به این سازو کار و مراکز هم پایبند نبوده و عمر این مراکز و سامانه‌های ارزی به بیشتر از یکسال نمی‌رسد و دوام نمی‌آورند و این بسیار نگران‌کننده است.

شقاقی‌شهری گفت: با کلیات بازار توافقی موافق هستم و هیچ مخالفتی با مرکز توافقی ارز ندارم چراکه عملا بازار توافقی می‌تواند رانت بزرگ ارزی در کشور را از بین ببرد و واردات را کنترل و عطش واردات را مهار کند، اجازه نمی‌دهد که جیب یکسری اقلیت پر شود و این موضوعات از مزایای نرخ توافقی ارز محسوب می‌شوند.

وی افزود:‌ اما ایراد کار این است که نرخ توافقی دنباله رو بازار آزاد است. نرخ ارز توافقی پیرو و دنباله‌رو نرخ ارز بازار آزاد خواهد بود و متاسفانه دولتمردان هم بازار آزاد ارز را به گردن نمی‌گیرند و مدعی هستند که بازار آزاد ارتباطی به دولت ندارد و این بسیار خطرناک است. اینکه اعلام شد که نرخ بازار آزاد تلگرامی و غیر واقعی است و ارتباطی به دولت ندارد و مردم به نرخ بازار آزاد توجه نداشته باشند، جملات بسیار عجیبی بودند چراکه دقیقا زندگی مردم با همین نرخ بازار آزاد در نوسان است و امروز هم نرخ دلار در بازار آزاد از 74 هزار تومان عبور کرده‌ است. مردم برای علامت‌گیری تنها نرخ بازار آزاد را ملاک قرار می دهند از این رو نرخ ارز در بازار و مرکز و سامانه دیگری به این حد اهمیت ندارد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد:‌ فعالان اقتصادی و مردم برای علامت گیری بازار توافقی را مد نظر قرار نمی‌دهند شاید در ابتدای کار بازار توافقی کشف نرخ آن اطلاع رسانی شود اما پس از دو هفته دیگر قیمت ارز در بازار توافقی برای مردم اهمیتی نخواهد داشت همانطور که عموم مردم به دنبال نرخ نیما نبودند و همچنان هم از این پس به دنبال نرخ بازار آزاد خواهند بود. آن نرخی که سیگنال صادر و انتظارات تورمی و نرخ کالا و خدمات را با خود همراه می‌کند و سایر نرخ‌ها همه دنباله رو آن هستند، نرخ بازار آزاد است. با این حال حتی یک مسئول هم نرخ بازار آزاد را نمی‌پذیرد.

وی با تاکید بر اینکه اگر نتوانیم نرخ بازار آزاد را مدیریت کنیم، تمام نرخ‌ها با نرخ بازار آزاد حرکت خواهند کرد، گفت: دولت باید برای ثبان نرخ ارز در بازار آزاد برنامه داشته باشد و افق روشن و برنامه مشخصی را در این حوزه اعلام و الزامات اجرای این برنامه‌ها مانند کنترل حساب سرمایه، حکمرانی ریال، شفافیت گردش پول در اقتصاد، مهار سختگیرانه قاچاق کالا، نظارت هوشمند بر مصارف ارزی کشور، نظارت هوشمند بر توزیع کالا در اقتصاد ایران، مدیریت واردات رسمی و کاهش کسری تجارت‌های غیرنفتی را فراهم کند.

شقاقی‌شهری افزود: در طول سال‌های گذشته شاهد سرنوشت بدی در اقتصاد ایران بودیم که نمونه آن چای دبش است که پرونده آن در قوه قضاییه باز مانده و پرونده‌های نظیر چای دبش بسیار بود که نشان دهده این است که نظارتی بر مصرف ارز کشور وجود ندارد. منابع ارز محدود و ارزشمندی در اختیار داشتیم که بخش عمده آن به دلیل موارد بی‌جا هدر دادیم.

وی با بیان اینکه قطعا بازار توافقی ارز بهتر از سامانه نیما است اما موضوع مهمتر بازار آزاد ارز است که اگر مدیریت نشود نرخ دلار در این بازار افزایش پیدا می‌کند و به ناچار و تدریج نرخ سایر بازارها هم با آن حرکت خواهند کرد، اظهار داشت: اگر این الزامات رعایت نشود، بازار آزاد کنترل نخواهد شد که یکی از مهمترین این الزامات کنترل تورم است که آن هم به برنامه‌ریزی جامع نیاز دارد اما الان از سوی دولت نه برنامه‌ای مشخص برای کنترل تورم و نه برنامه‌ای برای تثبیت بازار ارز اعلام نشده‌ و راه‌اندازی بازار توافقی بدون این الزامات بسیار خطرناک است.

وی با اشاره به حجم بازار آزاد گفت: باید توجه داشت بیش از 30 درصد عرضه و تقاضای ارزی کشور در بازار آزاد انجام می‌شود. در ایران بیش از 25 میلیارد دلار قاچاق کالا وجود دارد به طور قطع قاچاق کننده این میزان ارز را از بازار توافقی تامین نمی‌کند و به سمت بازار آزاد می‌رود. یا مردمی برای حفظ ارزش پول خود نسبت به خرید دلار اقدام می‌کنند،‌ قطعا برای تامین ارز مورد نیاز خود به بازار توافقی مراجعه نمی‌کنند و ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد می‌خرند. یا در بحث فرار سرمایه که عدد آن هم کم نیست ارز مورد نیاز از بازار آزاد تامین می‌شود.

این کارشناس اقتصادی افزود: به طور کلی در هرگونه اقتصاد زیرزمینی در بازار آزاد اتفاق می‌افتد و به همین دلیل است که بیش از 30 درصد عرضه و تقاضای ارزی کشور بر عهده بازار آزاد است. حال اگر این بازار آزاد کوچک بود، این میزان نگرانی ایجاد نمی‌شد.

شقاقی‌شهری تاکید کرد:‌اگر الزامات گفته شده رعایت و به اجرا می‌رسید، التهابات بازار آزاد کاهش پیدا می‌کرد و نرخ بازار توافقی و بازار آزاد به تدریج نزدیک بهم می‌شدند و همان سیاست یکسان سازی نرخ ارز محقق می‌شد اما الان اتفاقی که می‌افتد این است که نرخ بازار آزاد نمی‌ایستد و حرکت می‌کند و نرخ توافقی هم به دنبال نرخ بازار ازاد می‌دود. بنابراین در این شرایط، وقت مناسبی برای یکسان سازی نرخ ارز و تک نرخی شدن نیست.

وی گفت:‌ در شرایطی که نرخ بازار آزاد افزایش پیدا می کند و به دنبال آن نرخ بازار توافقی هم افزایش پیدا می‌کند در واقع وارد یک لوپ تورم دلار می‌شویم و این یک چرخه شومی است که ما را گرفتار خود می‌کند، بنابراین این سیاست جدید ارزی بسیار نگران کننده است. هم سیاست ارزی دولت گذشته ایراداتی داشت و هم سیاست ارزی دولت فعلی ایراداتی دارد.

این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: قرار بود سامانه نیما هم دستوری نباشد اما به صورت دستوری اداره شد و از حالت بازار خارج و به نابازار تبدیل شد. مفهوم بازار در اقتصاد این است که دخالتی در آن صورت نگیرد. سیاست بازار توافقی این است که در آن دخالتی نشود و حالتی شبیه به بازار آزاد را داشته باشد اما غافل از اینکه در اقتصاد ایران حجم قاچاق،‌ پنهانکاری و اقتصاد غیررسمی بسیار زیاد است و به همین دلیل بازار آزاد از حرکت نخواهد ایستاد و علامت دهنده به کل اقتصاد ایران و راهبر ارز کشور بازار آزاد است، اتفاقا بازار دورغین نیست و کاملا واقعی و مردم آن را می‌پذیرند.

منبع:ایلنا