فرشاد پرویزیان نایب رئیس انجمن اقتصاد ایران: بانک‌ها برای گردآوری منابع، هزینه‌هایی از جمله تبلیغات و سود بانکی پرداخت می‌کنند. از طرف دیگر، بانک‌ها هزینه‌های اداری نیز دارند. با در نظر گرفتن این شرایط، قیمت تمام‌شده پول برای شبکه بانکی مشخص می‌شود. یعنی بانک برای هر ریال باید چقدر هزینه کند تا سپرده جذب کند و بتواند با پرداخت تسهیلات، سود بگیرد.
قیمت تمام‌شده پول در بانک‌های ایران در مقایسه با بانک‌های جهان بالاست. دلیل اول این موضوع، نرخ سود بالای سپرده‌ها و دلیل دوم، هزینه‌های بالای اداری است. چراکه تعداد شعبات فیزیکی بانک‌ها در ایران به اندازه کل اتحادیه اروپاست اما گردش مالی آنها بسیار پایین‌تر است.
در این حین بخشی از تأمین هزینه‌های بانک‌ها با انجام عملیات عقود مبادله‌ای و مشارکتی که سودده هستند و بخشی دیگر، از عملیات کارمزدی تأمین می‌شوند. بانک‌ها خدمات مختلفی ارائه می‌دهند که سودی برای آنها ندارد اما بابت انجام این خدمات، کارمزدهای مختلفی دریافت می‌کنند.
بانک‌ها در دنیا به سمت افزایش عملیات کارمزدی می‌روند؛ به این دلیل که انجام عملیات کارمزدی نیازی به جذب منابع ندارد. این کارمزدها هم نرخی دارند که در بانک‌های خصوصی رقابتی هستند و هر بانکی که هزینه زیادی بگیرد، مردم سراغش نمی‌روند.
از طرفی بانک‌ها در ایران به دنبال انجام عملیات کارمزدی نیستند و مردم نیز عادت ندارند که بابت دریافت خدمات بانکی پول دهند. یعنی در ذهن و فرهنگ مردم، پرداخت کارمزد برای دریافت خدمات بانکی جا نیافتاده است؛ در حالی که وقتی پولی از یک بانک به بانکی دیگر جابه‌جا می‌شود، یک نرم افزار، ساختار، کارمند و تشکیلاتی برای انجام این فرایند، فراهم شده است.
مردم باید بپذیرند در هیچ جای دنیا، خدمات بانکی رایگان انجام نمی‌شود. به‌علاوه، مردم تصور می‌کنند چون زمانی بانک‌ها دولتی بودند، وظیفه‌شان این است که خدمات را رایگان انجام دهند. به همین دلیل، وقتی کارمزد تعیین می‌شود، حتی اگر عدد بسیار کمی هم باشد، مردم واکنش نشان می‌دهند. با وجود این، با پیشرفت عملیات بانکی، مردم با مفهوم کارمزد هم آشنا شدند و به آن عادت کردند.
با کارمزد خدمات بانکی، آدامس بادکنکی هم نمی‌توان خرید
نکته دیگر آن است که کارمزد خدمات بانکی با نرخ‌های تورمی و اوضاع کشور هماهنگ نیست. برای مثال، هزینه کارمزد جابه‌جایی مبلغ ۱۵ میلیون تومان، معادل ۷۰۰ تومان است اما با این ۷۰۰ تومان، یک آدامس بادکنکی هم نمی‌توان خرید.
از آنجا که مردم احساس می‌کنند که کارمزد خدمات بانکی باید رایگان باشد و تا حالا پولی برای دریافت این خدمات پرداخت نمی‌کردند، حالا به افزایش نرخ کارمزدها واکنش نشان می‌دهند.
مردم می‌گویند خدمات بانکی در بانک‌های ایران، مطابق استانداردهای جهانی نیست. همچنین این پرسش برای مردم پیش می‌آید که چرا باید هزینه ناکارآمدی بانک‌ها و بالا بودن قیمت تمام‌شده پول را پرداخت کنند؟
یکی از علل هزینه‌های بالای عملیات بانکی، فقدان بهره‌وری منابع در نظام بانکی است. بانک‌ها با علم به وضعیت اقتصادی کشور و تورم بالا، منابع خود را به خرید املاک اختصاص داده‌اند تا ارزش دارایی‌هایشان را حفظ کنند. وقتی بانک‌ها شعبه‌های جدید تأسیس کنند، کاری به هزینه‌های اداری و سربار ندارند؛ زیرا با افزایش قیمت ملک، تمام هزینه‌ها جبران می‌شود.
مساله بنیادی در کشور، بحث هزینه کارمزد نیست؛ موضوع اصلی این است که اساس نظام بانکی کشور، فشل و ناکارآمد است. بدهی بانک‌ها بیشتر از دارایی آنهاست. به عبارت دیگر، بانک‌ها ورشکسته هستند اما از واژه ناترازی برای آنها استفاده می‌شود تا مردم وحشت نکنند.
ادر شرایطی که کل سیستم بانکی ناتراز بوده، شبکه بانکی فشل است و بانک‌ها با خلق نقدینگی، تورم ایجاد می‌کنند، موضوع کارمزد اهمیت چندانی ندارد.
بانک‌ها میلیون‌ها برابر بیشتر از این کارمزد به مردم و اقتصاد لطمه وارد می‌کنند. بهتر است بانک‌ها کارمزد خدمات بانکی را 100 برابر کنند ولی دیگر خلق نقدینگی نکنند تا تورم 40 درصدی به مردم تحمیل شود.
