سمانه رمضانی روزنامه نگار: با وجود داشتن دومین ذخایر بزرگ گازی جهان، ایران به دلیل عدم بهره‌برداری بهینه از تکنولوژی‌های پیشرفته و مدیریت ناکارآمد، همچنان با مشکلات جدی در تأمین انرژی مواجه است، این چالش‌ها شامل قطعی گاز، فشار بر مصرف داخلی و کاهش توان صادراتی می‌شود که نیازمند اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری و بهره‌برداری از منابع است.
به گزارش «نقش اقتصاد» ایران با داشتن دومین ذخایر بزرگ گازی جهان، از نظر منابع طبیعی در جایگاه برجسته‌ای قرار دارد، با این حال با وجود این ظرفیت عظیم کشور همچنان با چالش‌های زیادی در تأمین نیازهای داخلی خود در حوزه انرژی به ویژه گاز، روبه‌رو است.
یکی از مهم‌ترین دلایل این مشکلات عدم بهره‌برداری صحیح و مؤثر از این منابع است؛ استفاده نکردن از تکنولوژی‌های پیشرفته برای برداشت بهینه از میدان‌های گازی به‌ویژه در میدان‌های مشترک با دیگر کشورها و میدان پارس جنوبی، همچنین عدم سرمایه‌گذاری کافی در زمینه توسعه زیرساخت‌های گازی باعث کاهش تولید و کیفیت برداشت شده است، علاوه بر این در بسیاری از موارد نیروی کارامد و متخصص در این بخش به‌خوبی به کار گرفته نمی‌شود که این امر موجب ناکارآمدی در مدیریت منابع و بهره‌برداری از ذخایر عظیم گازی کشور شده است، این در حالی است که کشورهای دیگر با استفاده از تکنولوژی‌های روز و سرمایه‌گذاری‌های کلان به‌طور مؤثری از منابع مشترک استفاده کرده و توانسته‌اند ضمن تأمین نیازهای داخلی خود، صادرات خود را نیز افزایش دهند.
در نتیجه، ایران به‌عنوان یک کشور غنی از منابع گازی در شرایط کنونی با چالش‌های جدی در تأمین انرژی مواجه است، که نیازمند توجه ویژه به اصلاح سیاست‌ها، بهبود مدیریت منابع و استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای بهره‌برداری بهینه از این منابع است.
فرزین سوادکوهی، کارشناس انرژی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود ذخایر گسترده گازی همچنان با قطعی گاز مواجه هستیم، عنوان می‌کند: عمده دلیل این مسئله افزایش شدید مصرف داخلی است، مصرف گاز در کشور به‌ویژه در بخش خانگی از میزان تولید پیشی گرفته است، به‌عبارتی ما در حالی که به توسعه زیرساخت‌های گازرسانی و توجه به مصرف گاز اهمیت زیادی داده‌ایم، در زمینه توسعه و افزایش تولید گاز از میادین گازی سرمایه‌گذاری کافی نداشته‌ایم، به‌ویژه در زمینه بهبود ضریب بازیافت چاه‌ها، که نقشی اساسی در افزایش تولید دارند، هیچ پیشرفت چشمگیری حاصل نشده است.
به گزارش «نقش اقتصاد» این کارشناس انرژی ادامه می‌دهد: مهم‌ترین میدان گازی کشور، میدان پارس جنوبی است که حدود 700 میلیون متر مکعب گاز در روز تولید می‌کند که اکنون با افت فشار مواجه است، برای حل این مشکل و افزایش برداشت از این میدان نیاز به استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته داریم که متاسفانه در 20 سال گذشته هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری و پیشرفتی در این زمینه صورت نگرفته است در حالی که کشورهای همسایه همچون قطر که در میدان‌های مشترک با ایران است، با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و استفاده از فناوری‌های روز از مشکلات مشابه جلوگیری کرده و هم‌اکنون گاز خود را به بهترین شکل استخراج و صادر می‌کند.
وی اظهار می‌کند: در حالی است که ایران دومین دارنده بزرگترین مخازن گازی جهان است، حتی قادر به تأمین نیاز داخلی خود نیست، چه برسد به صادرات؛ ایران در حال حاضر کمتر از دو درصد از تجارت جهانی گاز را در اختیار دارد و این برای کشوری با چنین منابع عظیمی بسیار تاسف‌بار است و به‌جای اینکه گاز کشور صرف تولید ارزش افزوده از طریق صنایع مختلف شود، مجبوریم گاز صنایع را قطع کنیم تا بتوانیم نیاز خانگی را تأمین کنیم، در هیچ جای دنیا این‌گونه نیست که گاز صنایع را قطع کنند، زیرا صنایع نه‌تنها به تولید و اشتغال کمک می‌کنند، بلکه ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کنند که باعث رشد اقتصاد می‌شود. بنابراین، محدود کردن گاز صنایع علاوه‌بر آسیب به تولید داخلی، موجب تضعیف اقتصاد کشور نیز خواهد شد.
کارشناس انرژی می‌افزاید: ما در حالی که می‌توانستیم گاز را به صنایع پتروشیمی بدهیم و از آن به‌شکل بهینه بهره‌برداری کنیم، اکنون به‌جای اینکه گاز را صادر کرده و از آن درآمد بیشتری کسب کنیم در تأمین نیازهای داخلی خود نیز با مشکل مواجه شده‌ایم، در شرایط کنونی ظرفیت‌های پتروشیمی ایران که می‌توانست به رشد اقتصادی کشور کمک کند، به‌طور کامل استفاده نمی‌شود و این یک فرصت از دست رفته است.
وی در خصوص راهکارهای حل مشکل می‌گوید: ایران نیازمند یک استراتژی انرژی جامع و بلندمدت است. این استراتژی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که بر افزایش تولید گاز، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی تمرکز داشته باشد؛ در صورتی که چنین استراتژی مشخصی از ابتدا وجود داشت، اکنون مشکلات زیادی نداشتیم. اما متاسفانه ایران در زمینه انرژی هیچ نقشه راه مشخصی نداشته است و این غفلت کشور را به وضعیت کنونی رسانده است.
کارشناس انرژی می‌افزاید: سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت گاز و نفت برای افزایش تولید و به‌ویژه استفاده از تکنولوژی‌های جدید، نیازمند ایجاد امنیت اقتصادی و سیاسی است.؛ سرمایه‌گذاران چه داخلی و چه خارجی باید اطمینان داشته باشند که می‌توانند با خیال راحت وارد پروژه‌ها شوند و در بلندمدت به سود برسند. به‌عنوان مثال ما باید از فناوری‌هایی که در کشورهای پیشرفته برای افزایش تولید گاز و کاهش هزینه‌ها استفاده می‌شود، بهره‌مند شویم.
وی ادامه می‌دهد: در کنار سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت لازم است که برنامه‌های کوتاه‌مدت نیز تدوین و اجرایی شوند، برای مثال باید با استفاده از روش‌های فوری و اضطراری به مدیریت بحران گاز پرداخته و تلاش کنیم تا از قطعی گاز و افت فشار در بخش‌های مختلف جلوگیری کنیم، این اقدامات باید در کنار برنامه‌های بلندمدت باشد تا ضمن برطرف کردن مشکلات کوتاه‌مدت در آینده بتوانیم تولید گاز را افزایش داده و از ظرفیت‌های خود بهره‌برداری کنیم.
کارشناس انرژی در پایان متذکر می‌شود: با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و به‌سازی زیرساخت‌ها، ایران می‌تواند به‌جای اینکه به یک مصرف‌کننده صرف تبدیل شود، به‌طور مؤثر از منابع گازی خود استفاده کرده و آن را به صنایع مختلف اختصاص دهد، این امر می‌تواند به رونق اقتصادی و بهبود وضعیت کشور در بازار جهانی گاز کمک کند.
در ادامه مرتضی افقه، اقتصاددان در گفتگو با «نقش اقتصاد» در این باره ظهار می‌کند: پس از پایان جنگ ایران در مسیر توسعه اقتصادی اشتباهاتی را مرتکب شد و نتوانست وابستگی خود را به درآمدهای نفتی کاهش دهد؛ متاسفانه ساختار حکمرانی و مدیریت کشور نیز در این سال‌ها به‌سمت توسعه نیروی انسانی و منابع پایدار نرفت بلکه بیشتر بر اساس اولویت‌های سیاسی و ایدئولوژیک تنظیم شد، این امر باعث شد که مدیران و مسئولین اجرایی نه بر اساس شایستگی‌ها، بلکه بر اساس معیارهای سیاسی انتخاب شوند که نتیجه آن ناکارآمدی در مدیریت منابع به‌ویژه در بخش انرژی بوده است.
وی در ادامه می‌گوید: این ناکارآمدی در حکمرانی موجب تخلیه و استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی مانند آب، منابع زیرزمینی، جنگل‌ها و مراتع شده است، همچنین به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری به‌موقع در زیرساخت‌های گازی و نفتی ایران نتوانسته است به درستی از ذخایر گاز خود بهره‌برداری کند، این عدم توجه به توسعه پایدار باعث شده که امروز کشور با بحران کمبود گاز و انرژی مواجه شود.
اقتصاددان در ادامه عنوان می‌کند: یکی از مشکلات بزرگ در این زمینه ادامه وابستگی کشور به نفت و گاز به‌عنوان منابع اصلی درآمد است، ایران علی‌رغم داشتن منابع فراوان نتوانسته است به‌طور مؤثر این منابع را برای رشد و توسعه پایدار استفاده کند، همچنین، به‌دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی ایران به‌ویژه در سال‌های اخیر با بحران‌هایی در تأمین انرژی روبه‌رو شده است.
وی متذکر می‌شود: در حال حاضر ایران به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری در توسعه میادین گازی و نفتی نمی‌تواند به‌طور مؤثر نیاز داخلی خود را تأمین کند، چه برسد به اینکه از ظرفیت‌های صادراتی خود بهره‌برداری کند. به‌عنوان مثال ایران در گذشته گاز از کشورهای آسیای میانه وارد می‌کرد و به‌جای آن نفت خود را صادر می‌کرد، این وضعیت نشان‌دهنده بحران‌هایی است که به دلیل ضعف در مدیریت منابع و عدم سرمایه‌گذاری به‌وجود آمده است.
اقتصاددان دربار راهکاهرهای پیشنهادی می‌گوید: برای حل این مشکلات ایران نیازمند یک تغییر اساسی در حکمرانی و مدیریت منابع است، همچنین باید ساختار مدیریتی کشور به‌گونه‌ای تغییر کند که اولویت‌های اقتصادی و رفاه مردم بر اساس شایستگی‌ها و نیازهای واقعی کشور انتخاب شوند، نه بر اساس معیارهای سیاسی و ایدئولوژیک.، همچنین سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش انرژی باید به‌طور جدی پیگیری شود تا کشور بتواند از ظرفیت‌های طبیعی خود بهره‌برداری کند و از وابستگی به واردات و منابع خارجی رهایی یابد.
به گزارش «نقش اقتصاد»، ایران با وجود برخورداری از دومین ذخایر بزرگ گازی جهان به دلیل مشکلات ساختاری و مدیریتی هنوز نتوانسته به‌طور بهینه از این منابع بهره‌برداری کند؛ استفاده نکردن از تکنولوژی‌های پیشرفته در استخراج و عدم سرمایه‌گذاری کافی در بهبود فرآیندها و زیرساخت‌ها باعث کاهش بهره‌وری و ایجاد بحران‌های انرژی مانند قطعی گاز و فشار بر مصرف داخلی شده است، همچنین عدم توجه به نیروی کارآمد و متخصص در این بخش همراه با حکمرانی ناکارآمد موجب هدررفت منابع طبیعی و ناتوانی در پیش‌بینی نیازهای آینده شده است، در نهایت برای حل این مسائل ایران نیازمند یک تغییر اساسی در رویکرد خود به مدیریت منابع انرژی، سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین و استفاده بهینه از منابع انسانی متخصص است تا بتواند از پتانسیل‌های خود در بخش گاز به‌طور مؤثر بهره‌برداری کرده و بحران‌های انرژی را به‌طور پایدار حل کند.
