دکتر رئوف پیشدار استاد دانشگاه: مساله آلودگی هوا که حالا تقریباً همه شهرهای ایران درگیر آن هستند، از سال 1339 مورد توجه بوده است ولی در عمل نه آن‌زمان و نه دوره حاضر، اقدامی عملی و مؤثر برای رفع و حلّ آن نشده و نتیجه این شده که به گفته وزیر بهداشت دولت حاضر، سالی تا 50 هزار نفر از عوارض مستقیم آلودگی هوا جان می‌دهند.
در هجدهم مهرماه سال 1339 دکتر جهانشاه صالح وزیر بهداری وقت در اظهاراتی گفت: «هوای تهران برای زندگی ناسالم است و باید جمعیت شهر و شمار اتوموبیل ها کنترل شود.»
جمعیت تهران در سال 1335 / یک میلیون و 512 هزار نفر یعنی 7/9 درصد جمعیت کشور و در سال 1345 فاصله دو سرشماری، دو میلیون و 719 هزار نفر برابر با 10/5 درصد جمعیت کشور شد. استاندار به «اعتماد آنلاین» گفته است جمعیت تهران بین 18 تا 19 میلیون نفر با اتباع خارجی که منظور افغانستانی‌ها هستند. وزیر کشور جمعیت افغانستانی‌ها در ایران را شش میلیون نفر و منابع دیگر هشت میلیون تن و بیشتر ذکر کرده‌اند. به گزارش استاندار هرساله 200 تا 250 هزار نفر به جمعیت تهران اضافه می‌شود و پایتخت در آستانه 20 میلیونی شدن است.
از اخطار دکتر صالح تا حالا، 64 سال، فرصت کمی نبود که اگر اراده‌ای برای زندگی سالم مردم نزد مسئولان وجود می‌داشت، به حل مساله ای می‌پرداختند که همهٔ عوامل آن هم شناخته شده است و بارها هم مورد تحقیق و راهکاریابی قرار گرفته است.
خنده دارتر از این نشنیده‌ام در حالی که تهران همه ساله بویژه در فصل سرما بیشتر از آلودگی هوا می‌نالد، مسئولان شهری و شهرداری در ملاقات با خارجی‌ها مثل ملاقات اخیر با شهردار سارایوو شعار آمادگی برای انتقال تجربیات مبارزه با آلودگی هوا را می‌دهند!
علیرضا زاکانی، شهردار تهران 28 آذر 1403 در گفتگوی ویژه با شبکه خبر تلویزیون، با وجود آمارهای هشداردهنده درخصوص آلودگی هوا، به عملکرد مدیریت شهری در حوزه هوای پاک «نمره خوبی» داد. این در حالی است که از ابتدای سال 1403 تا 28 آذر ماه فقط پنج روز هوای پاک در تهران ثبت شده و 92 روز هوای ناسالم گزارش شده است.
در بحث آلودگی هوا، برای 23 دستگاه اداری مسئولیت تعریف شده است اما هیچ زمانی گزارشی از کارهای آن‌ها اگر شده باشد! منتشر نشده است و تنها چاره تعطیلی دانسته شده است که آن‌هم بحران را از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر منتقل می‌کند.
هوای بد و آلوده که اکثر روزهای سال تهران و شهرهای بزرگ کشور با آن روبرو هستند، از ابعاد مختلف یک «فاجعه ملّی» است. آمارهای بانک جهانی، خسارت ناشی از آلودگی هوا در کلان شهرهای ایران را حدود 10 میلیارد دلار برآورد کرده است که یک سوم از این رقم متعلق به شهر تهران است.
بانک جهانی در سال 2004 خسارت ناشی از آلودگی هوا در ایران را حدود هفت میلیارد دلار اعلام کرده بود که آمار جدید نشانگر افزایش بی سابقه میزان این خسارات به اقتصاد ایران است.
در یادداشت‌های قبلی‌ام در مورد آلودگی هوای تهران و دیگر کلان شهرهای کشور مستنداً نوشتم؛ آنچه سبب وضعیت موجود شده، قانون گریزی نهادهای مسئول و بی اعتنایی به مصوبات قانونی و توصیه‌های کارشناسی بوده است که البته باید به آن مسائل فرهنگی و اجتماعی و رفتاری شهروندان را نیز افزود.
فراوانی آلاینده‌ها در هوای تهران امروز نه فقط یک مساله زیست محیطی که به دلایلی چند یک تهدید جدی از منظر امنیت ملّی است و نگاه به موضوع از همین منظر بود که کمیسیون امنیت ملّی مجلس شورای اسلامی را وداشت تا مساله را در سال 1387 در دستور کار خود قرارداده و آن‌را به عنوان یک «تهدید امنیتی» جدی مورد بررسی قرار دهد که البته بعد رها و موضوع از بیخ و بُن فراموش شد و همه چیز به «باد» سپرده شد.
