مِهردخت میرزایی روزنامه نگار: مهراد عباد، عضو اتاق بازرگانی درمورد حذف ارز نیما و راه‌اندازی سیستم تک‌نرخی شدن ارز گفت: متأسفانه چند دهه‌ای می‌شود که ما از ابزار کنترل ارز استفاده کرده‌ایم و همین موضوع در درازمدت به اقتصاد کشور آسیب زیادی وارد کرده؛ تا جایی که در برخی از مواقع، به نفع دولت‌ها بوده است و آن‌ها به همین وسیله توانسته‌اند؛ یا به جبران بودجه‌های خود بپردازند و یا این که تلاش کرده‌اند تا بودجه‌هایشان به صورت تصاعدی افزایش پیدا نکنند. به همین دلیل، شاید از این طریق به موفقیت‌های موقتی دست پیدا کرده باشند ولی واقعیت این است که در درازمدت به دلیل فاصله بیشتر نرخ ارزها، بازار غیررسمی ایجاد شده است که اغلب مردم، این نوع بازار را به رسمیت نمی‌شناسند و درواقع، نرخ‌های بازار به جز کالاهایی که قیمت‌گذاری دستوری شده با توجه به نرخ آزاد تعیین می‌شوند و همین امر باعث شده است تا همیشه شاهد یک فاصله‌ای بین نرخ ارز آزاد و ارزهای سوبسیددار باشیم.
عضو اتاق بازرگانی تهران در ادامه گفتگو با «نقش اقتصاد» بیان کرد: انواع ارزها با نرخ‌های یکهزار و 500 تومان تا 4 هزار و 200 تومان و 28 هزار تومان تجربه شده‌اند و تصمیم فعلی دولت این است که بازار توافقی را راه‌اندازی کند. در نتیجه، اگر ملاک کار واقعاً توافق بین خریدار و فروشنده باشد و بانک مرکزی هیچ گونه محدودیتی برای آن‌ها ایجاد نکند، با وجود این که به نظر بنده هنوز به سیستم تک‌نرخی ارز نرسیده‌ایم ولی می‌تواند یک قدم خوبی باشد که این موضوع مشروط بر این است که به درستی اجرا شود.
مهراد عباد با اشاره به اهمیت تک‌نرخی شدن ارز در کشور اظهار کرد: برای این که در کشور توسعه اقتصادی داشته باشیم نیاز داریم که ارز تک‌نرخی باشد؛ چراکه در هیچ جای دنیا چنین شرایطی وجود ندارد و درواقع، با ارز چندنرخی که خودش عامل ایجاد فساد و بازار سیاه است، نمی‌توان به توسعه اقتصادی دست پیدا کرد و برای این منظور به ارز تک‌نرخی نیاز داریم.
عضو اتاق بازرگانی تهران تأکید کرد: متأسفانه چندین دولت از زیر بار تک‌نرخی شدن ارز شانه خالی کردند و اگرچه ممکن است کار سختی باشد؛ چراکه قطعاً روی قیمت مصرف‌کننده تأثیرگذار است ولی چند نرخی بودن معضلی است که بالاخره باید حل شود. به همین دلیل، برای این که فشار زیادی به بازار وارد نشود بهتر است که دولت‌ها در قبال این شرایط جدید مزایای بیشتری؛ هم برای مصرف‌کننده و هم برای متقاضیان ارز ایجاد کرده تا به نوعی بتوانند تعادل را حفظ کنند.
مهراد عباد با تأکید بر فراهم شدن بسترهای لازم به منظور تک‌نرخی کردن ارز عنوان کرد: فقط تک‌نرخی کردن ارز نمی‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و برای این منظور نیاز است تا یک سری کارها انجام شود و مردم هم، باید درمورد این موضوع آگاهی داشته باشند. چون بدون شک، اصلاحات بدون درد نمی‌شود و در این میان، مردم و بنگاه‌داران به ویژه بخش خصوصی باید همراهی کنند و علاوه بر این، دولت موظف است که یارانه‌های خود را به صورت بهینه‌تر هزینه کند تا بتواند خدمات بهتری را به مردم و متقاضیان ارز ارائه کند.
عضو اتاق بازرگانی تهران عباد اشاره کرد: در این سال‌ها شاهد بودیم که بحث چندنرخی بودن ارز مشکلاتی را در واردات ما به همراه داشته و در صادرات نیز، به همین ترتیب بوده است و درواقع، در این دو حوزه ضعیف عمل کرده و باعث شده است صادرات ما ضعیف و ضعیف‌تر شده و به نوعی، فساد در واردات کشور زیاد شود و علتش این است که ارزهای بسیار ارزان به این موضوع تخصیص داده می‌شد و بدون شک، هر جایی که تفاوت‌های ارزی وجود داشته باشند امکان شکل‌گیری فساد هم، وجود دارد.
مهراد عباد با بیان این که تک‌نرخی شدن ارز، اقدام مفیدی است یادآور شد: تک‌نرخی شدن ارز اقدام بسیار خوبی است اما نباید به تنهایی انجام شود و نباید توقع داشت سامانه‌ای که راه افتاده است باعث تک‌نرخی شدن ارز شود بلکه باید اجازه داد بازار آزاد تعیین‌کننده نرخ ارز باشد و مردم و بنگاه‌داران و کسبه بتوانند با نرخ تعادلی بازار، کار خود را انجام دهند.
عضو اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به این پرسش که «آیا در حال حاضر، شرایط تک‌نرخی شدن ارز در کشور وجود دارد یا خیر؟» تصریح کرد: الان، شرایط بسیار خوبی برای تک‌نرخی شدن ارز نداریم ولی شاید بهتر باشد که امسال، این کار انجام شود. زیرا این اقدام باید سال‌ها پیش صورت می‌گرفت در حالی که هر سال، شرایط سخت‌تر از سال قبل می‌شود.
اگرچه بسیاری از مواقع، دولت‌ها تک‌نرخی شدن ارز را به تعویق انداختند اما بالاخره هر طور که شده است باید جلوی ضرر گرفته شود؛ هرچند که این مسئله نیازمند سلسله حمایت‌هایی است که باید همزمان انجام شوند تا بازار خیلی دچار آشفتگی و بهم ریختگی نشود و امیدوارم تک‌نرخی شدن ارز هم، به گونه‌ای نباشد که به یکباره و شبانه اتفاق بیفتد و این اصلاح، ناگهانی صورت نگیرد. چون برای انجام این کار حتماً باید از نظر کارشناسان استفاده شده تا کمترین آسیب به بازارها و اقتصاد کشور وارد شود. البته باید توجه کرد که هر اصلاحاتی، دردهای خاص خود را به همراه دارد و به همین علت، تک‌نرخی شدن ارز باید با یک برنامه جامع و با کمترین ضرر انجام شود.
مهراد عباد با اشاره به تأثیر حذف ارز نیمایی بر کوتاه شدن دست دلالان افزود: به نظر بنده، اگر حذف ارز نیمایی به صورت واقعی باشد و بانک مرکزی در سامانه جدید نرخی تعیین نکند که از یک حدی، بیشتر و یا کمتر باشد و روند به گونه‌ای پیش برود که واقعاً نرخ ارز آزاد باشد؛ هرچند که ممکن است در کوتاه‌مدت، با التهابی همراه باشد و نرخ ارز با عدد بالاتری شناسایی شود ولی به نظرم، در بلندمدت به نفع اقتصاد کشور است و در این میان، اگر بتوانیم شرایط تعامل جهانی‌مان را نیز، بهبود دهیم بدون شک، این حباب‌ها شکسته می‌شوند.
عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: متأسفانه، در صادرات این مشکل را داشته‌ایم که شرکت‌ها از کارت‌های یک‌بار مصرف استفاده کرده و کالایشان را با آن کارت‌ها صادر می‌کردند و سپس، ارز خود را آزاد می‌فروختند تا پول بیشتری بدست آورند و همچنین در واردات نیز، خیلی با این مشکل روبرو بوده‌ایم. زیرا به دلیل ارزان بودن ارز، واردکنندگان پروفرمایی که می‌گرفتند بعضاً بیشتر از حدی بود که کالا وارد کرده و ارز ارزان بیشتری دریافت می‌کردند ولی کالا را وارد نمی‌کردند در حالی که در این سامانه جدید، عملاً شرایط بهتر خواهد شد.
او تأکید کرد: دلال‌ها افرادی هستند که کارت‌های اجاره‌ای می‌گذارند و هیچ گونه مالیاتی پرداخت نمی‌کنند و در زمینه تخصیص ارز هم، دلالی شکل گرفت و علتش این بود که به خاطر ارزان بودن ارزها، خیلی از صرافی‌ها در سامانه نیما، نرخ ارزی را ثبت می‌کردند ولی در خارج از سامانه، درصدهایی می‌گرفتند برای این که چنین کاری انجام دهند و متأسفانه، در شرایطی هم که ارز کم بود خیلی از واردکنندگان مجبور بودند تن به این کار دهند و به نوعی، دلال‌پروری و دلال‌بازی شکل گرفته بود که قرار است در سامانه جدید حذف شود.
مهراد عباد درمورد ارز تولیدکنندگان بزرگ کشور گفت: پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها و فولادی‌ها همیشه ارزهای ارزان‌تری داشته‌اند و قبل‌تر، اگر کسی می‌توانست در سامانه نیما ارز پتروشیمی یا فولادی‌ها را خریداری می‌کرد و از آن‌جایی که ارزهای ارزان‌تری بودند صادرکنندگان نیز، با رقم‌های کمتری در سامانه نیما می‌فروختند و یا بعضاً خودشان از محل ارز صادراتشان استفاده می‌کردند و به نوعی، به خاطر ارزهای تقریباً ارزان‌تر سرِ شرکت‌های کوچک و متوسط کلاه گذاشته می‌شد و این نوع ارزها نصیب آن‌ها نمی‌شد. در نتیجه اگر در سامانه جدید تعادلی به وجود بیاید به نظرم مفید و کمک‌کننده است و این سامانه باید به حدی شفاف و واقعی باشد که اگر قرار است تمام مبادلات ارزی یک‌جا باشند به معنای واقعی این‌طور باشد.
عضو اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: قبلاً قرار بود سامانه جامع تجارت محل تمام فعالیت‌های آنلاین فعالان بخش خصوصی باشد ولی در سال‌های گذشته، سامانه‌های مختلفی راه‌اندازی شده‌اند و امیدوار هستیم سامانه جدید مثل سامانه نیما نباشد که فقط تا حدی ظاهر آن تغییر کرده و نرخ ارزها افزایش پیدا کرده باشد و واقعاً واردکننده‌ها و صادرکننده‌های ما بدون واسطه و دستور دولت بتوانند با یکدیگر به توافق برسند و ارزشان را با هم خرید و فروش کنند.
مهراد عباد در پایان خاطرنشان کرد: بدون شک، حذف ارز نیمایی و راه‌اندازی تک‌نرخی شدن ارز در بلند مدت به نفع کشور است و باعث می‌شود دولت دخالت خود را در بازار ارز کمتر کند. زیرا متأسفانه، دخالت‌های دولت باعث التهاب بیشتر در این بازارها شده است ولی اگر بازار ارز را آزاد بگذارد تا واردکنندگان و صادرکنندگان با توافق طرفین، با یکدیگر در ارتباط باشند و دولت صرفاً نظارت داشته باشد تا فساد و شفافیت ارزی مشخص شود شرایط در آینده بهتر خواهد شد و اگرچه حذف ارز نیمایی و راه‌اندازی سیستم تک‌نرخی شدن ارز در کوتاه‌مدت تأثیر خود را بر اقتصاد و معیشت مردم خواهد گذاشت ولی باید توجه کرد این از همان اصلاحاتی است که با وجود درد داشتن، با تحمل کردن می‌توان امیدوار بود تا شرایط اقتصادی کشور از این بدتر نشود.
