محمد زند روزنامه نگار: با کاهش دمای هوا و افزایش مصرف انرژی، قطعی برق در روزهای گذشته دوباره آغاز شده است. این مسئله نه‌تنها مشکلات فراوانی برای شهروندان به همراه داشته بلکه مدارس، ادارات و دانشگاه‌ها را نیز با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این روند ادامه یابد، تبعات آن می‌تواند ابعاد گسترده‌تری پیدا کند و حوزه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد.
قطعی برق و بحران زندگی روزمره
به گزارش روزنامه «نقش اقتصاد» خاموشی‌های مکرر در روزهای سرد زمستان، زندگی روزمره را دچار اختلال جدی کرده است. بسیاری از خانواده‌ها برای گرمایش منازل خود وابسته به وسایل برقی هستند و در نبود برق، شرایط طاقت‌فرسایی را تجربه می‌کنند. کاهش فشار گاز نیز در برخی مناطق به دلیل افزایش مصرف، بحران را تشدید کرده و خانوارها را در شرایط نامطلوبی قرار داده است. قطعی برق نه‌تنها تأثیر مستقیمی بر آسایش و رفاه عمومی دارد، بلکه مشکلاتی را در بخش‌های مختلف خدماتی نیز ایجاد می‌کند. بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که به برق پایدار نیاز دارند، در صورت عدم تأمین انرژی کافی با خطرات جدی روبه‌رو خواهند شد. همچنین، بازارها و اصناف که بخش زیادی از فعالیت‌های خود را با تجهیزات برقی انجام می‌دهند، با کاهش تولید و فروش مواجه می‌شوند که در نهایت اقتصاد خرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در برخی مناطق، قطعی برق باعث افزایش استفاده از وسایل گرمایشی غیراستاندارد شده است که خطراتی همچون آتش‌سوزی، گازگرفتگی و آسیب‌های جدی به دنبال دارد. بسیاری از خانوارها به دلیل قطع برق، ناچار به استفاده از چراغ‌های نفتی یا بخاری‌های گازی شده‌اند که در شرایط نامناسب می‌تواند جان افراد را به خطر بیندازد. در همین حال، مشکلات مرتبط با ترافیک شهری نیز به دلیل خاموش شدن چراغ‌های راهنمایی و رانندگی تشدید شده است.
بحران در مدارس، ادارات و دانشگاه‌ها
یکی از بخش‌هایی که بیشترین آسیب را از قطعی برق متحمل شده، حوزه آموزش است. بسیاری از مدارس و دانشگاه‌ها به تجهیزات الکترونیکی، سیستم‌های گرمایشی و اینترنت وابسته‌اند. قطعی‌های پی‌درپی باعث شده که برگزاری کلاس‌های آنلاین و حضوری با مشکلات جدی روبه‌رو شود و دانش‌آموزان و دانشجویان نتوانند روند آموزشی خود را به‌درستی دنبال کنند. قطع اینترنت به دلیل خاموشی‌ها، مشکلات مضاعفی برای آموزش مجازی به وجود آورده است. بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان که برای دسترسی به منابع درسی و شرکت در کلاس‌ها به اینترنت نیاز دارند، با مشکلاتی نظیر قطع ناگهانی ارتباط و از دست دادن دسترسی به اطلاعات آموزشی روبه‌رو شده‌اند. این مسئله به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که در آستانه امتحانات هستند، فشار روانی شدیدی ایجاد کرده است. در ادارات و سازمان‌های دولتی نیز اختلال در ارائه خدمات، کاهش بهره‌وری کارکنان و افزایش نارضایتی عمومی از جمله پیامدهای خاموشی‌های اخیر است. کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ، از واحدهای تولیدی گرفته تا شرکت‌های خدماتی، به برق پایدار نیاز دارند و خاموشی‌های پی‌درپی می‌تواند عملکرد اقتصادی کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند. بسیاری از واحدهای صنعتی نیز که به تجهیزات سنگین و خطوط تولید وابسته‌اند، با توقف ناگهانی تولید، خسارات جبران‌ناپذیری را متحمل شده‌اند.
فشار بی‌سابقه بر زیرساخت‌های انرژی
کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که زیرساخت‌های توزیع برق کشور با افزایش مصرف در روزهای سرد سال دچار فشار مضاعف شده است. شبکه برق کشور، که در سال‌های گذشته با کمبود سرمایه‌گذاری مواجه بوده، توانایی پاسخگویی به این حجم از تقاضا را ندارد. بسیاری از نیروگاه‌ها با ظرفیت کامل فعالیت می‌کنند، اما به دلیل عدم توسعه متناسب با رشد جمعیت و مصرف، مشکلات تأمین انرژی همچنان ادامه دارد. عدم مدیریت صحیح در سیاست‌گذاری‌های کلان انرژی و نبود برنامه‌های کارآمد برای توسعه ظرفیت تولید برق، از جمله دلایلی است که بحران خاموشی‌ها را تشدید کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر سرمایه‌گذاری کافی در این حوزه انجام نشود، کشور با بحران‌های گسترده‌تری مواجه خواهد شد و احتمال وقوع خاموشی‌های طولانی‌مدت در سال‌های آینده افزایش می‌یابد. در کنار کمبود تولید، هدررفت انرژی نیز یکی از مشکلات اساسی شبکه برق کشور است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که درصد قابل‌توجهی از برق تولیدی به دلیل فرسودگی تجهیزات و ضعف در سیستم توزیع، به هدر می‌رود. این موضوع باعث شده که حتی در شرایطی که تولید برق به میزان کافی انجام می‌شود، تأمین برق پایدار برای تمامی نقاط کشور امکان‌پذیر نباشد.
چگونه می‌توان از تکرار بحران جلوگیری کرد؟
برای کاهش بحران خاموشی‌ها، مجموعه‌ای از اقدامات اساسی باید در دستور کار قرار گیرد. نخستین گام، اصلاح الگوی مصرف انرژی است. دولت باید با فرهنگ‌سازی و ارائه راهکارهای عملی، شهروندان را به مصرف بهینه انرژی تشویق کند. همچنین، صنایع بزرگ نیز باید به استفاده از تکنولوژی‌های کم‌مصرف و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورند تا وابستگی به شبکه سراسری کاهش یابد. سرمایه‌گذاری در تولید برق پایدار از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به کاهش خاموشی‌ها کمک کند. توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر همچون انرژی خورشیدی و بادی، علاوه بر کاهش فشار بر نیروگاه‌های سنتی، می‌تواند تأمین پایدار انرژی را تضمین کند. در کنار این اقدامات، دولت باید مشوق‌هایی برای افزایش بهره‌وری در صنایع و تولیدکنندگان ارائه دهد تا مصرف انرژی در سطح ملی بهینه‌سازی شود. بهبود زیرساخت‌های توزیع نیز نقش مهمی در کاهش خاموشی‌ها دارد. دولت باید با نوسازی شبکه‌های برق و استفاده از فناوری‌های جدید، میزان هدررفت انرژی را کاهش دهد. این اقدامات نه‌تنها به تأمین پایدار برق کمک می‌کند، بلکه هزینه‌های اضافی ناشی از ناکارآمدی شبکه را نیز کاهش خواهد داد.
آینده بحران انرژی در کشور
با توجه به روند فعلی مصرف و کمبود منابع تولیدی، بحران برق در کشور می‌تواند در سال‌های آینده تشدید شود. چنانچه سرمایه‌گذاری کافی برای افزایش تولید برق و مدیریت مصرف انجام نشود، نه‌تنها در فصل زمستان بلکه در تابستان نیز با خاموشی‌های گسترده مواجه خواهیم شد. این وضعیت می‌تواند به تعطیلی واحدهای تولیدی، کاهش رشد اقتصادی و افزایش نارضایتی عمومی منجر شود. سیاست‌گذاران و مسئولان حوزه انرژی باید هرچه سریع‌تر اقدامات عملی برای مقابله با بحران خاموشی‌ها را در دستور کار قرار دهند. برنامه‌ریزی دقیق برای توسعه زیرساخت‌ها، افزایش ظرفیت تولید و ارتقای بهره‌وری در مصرف، تنها راهکارهای ممکن برای جلوگیری از تشدید بحران انرژی در آینده است. قطعی برق دیگر یک مشکل مقطعی نیست، بلکه به یکی از چالش‌های کلان کشور تبدیل شده که نیازمند تصمیمات قاطع و راهکارهای بلندمدت است. اگر تدابیر لازم اتخاذ نشود، قطع برق می‌تواند به بحران‌های عمیق‌تری منجر شود و حتی امنیت اقتصادی و اجتماعی کشور را با تهدید مواجه کند. باید از امروز برای تأمین پایدار انرژی برنامه‌ریزی کرد تا آینده‌ای بدون خاموشی برای مردم رقم بخورد.
