«نقش اقتصاد» از احداث خط لوله جديد ترکيه به نخجوان گزارش مي دهد
فرصت جديد صادراتي براي گاز ايران
نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: آذربايجان و ترکيه سرانجام کار ساخت خط لوله گاز براي اتصال شبکه توزيع در ترکيه به منطقه خودمختار نخجوان را که سال‌ها به تعويق افتاده بود آغاز کردند. احداث اين خط لوله طي مراسمي با حضور الهام علي‌يف رييس‌جهموري آذربايجان و رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور ترکيه در تاريخ ۲۵ […]
نعیم نوربخش روزنامه نگار و مترجم: آذربايجان و ترکيه سرانجام کار ساخت خط لوله گاز براي اتصال شبکه توزيع در ترکيه به منطقه خودمختار نخجوان را که سال‌ها به تعويق افتاده بود آغاز کردند. احداث اين خط لوله طي مراسمي با حضور الهام علي‌يف رييس‌جهموري آذربايجان و رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور ترکيه در تاريخ ۲۵ سپتامبر رسماً آغاز شد. در اين مراسم موافقت‌نامه‌هايي در حوزه‌هاي انرژي، حمل‌ونقل و مسکن‌سازي به امضا رسيد.
احداث اين خط لوله که به واسطه تفاهم‌نامه‌اي که در دسامبر ۲۰۲۰ ميان آذربايجان و ترکيه امضا شده بود آغاز مي‌شود بايد تا پايان سال ۲۰۲۴ به اتمام برسد. اين خط لوله از شاه‌لوله ترانزيتي در ايگدير ترکيه آغاز مي‌شود و پس از طي ۸۰ کيلومتر به مرز نخجوان رسيده و در داخل خاک اين منطقه نيز ۱۷٫۵ کيلومتر امتداد مي‌يابد. اين خط لوله پس از رسيدن به مرحله بهره‌برداري به آذربايجان امکان مي‌دهد که به واسطه خط لوله صادرات گازش به ترکيه بتواند گاز منطقه نخجوان را نيز تأمين کند. به اين ترتيب منطقه نخجوان از گاز وارداتي از ايران بي‌نياز خواهد شد.
تقاضاي سالانه نخجوان براي گاز طبيعي ۵۰۰ ميليون مترمکعب برآورد مي‌شود و طبق ادعاي وبسايت رسمي دولت آذربايجان ظرفيت خط لوله تازه‌تأسيس روزانه ۲ ميليون متر مکعب خواهد بود. اين يعني ظرفيت سالانه اين خط لوله ۷۳۰ ميليون مترمکعب در سال بوده و قابل افزايش تا دو برابر نيز مي‌باشد. ظرفيت نهايي ۱٫۵ ميليارد مترمکعبي اين خط لوله را با استناد به مدارک مناقصه برگزار شده توسط طرف ترک مي‌توان برآورد کرد که قطر ۱۶ اينچي را براي اين خط لوله پيش‌بيني کرده است.
در نتيجه مي‌توان اين گونه برداشت کرد که طرح آذربايجان براي احداث يک خط لوله صادراتي به موازات کريدور زنگزور که آذربايجان را از مسير ارمنستان به نخجوان متصل مي‌کند، فعلاً مسکوت مي‌ماند. وزير انرژي آذربايجان پرويز شهبازوف در ماه مارس پيشنهاد داده بود از اين کريدور هم براي حمل‌ونقل و هم براي انتقال انرژي به اروپا استفاده شود اما به طور خاص اشاره‌اي به صادرات گاز نکرده بود.
وضعيت خود کريدور زنگزور نيز هنوز در ابهام قرار دارد. انديشه احداث اين کريدور به دنبال برقراري آتش‌بس طي جنگ دوم قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ با ميانجيگري روس‌ها مطرح شده بود. بند نهم توافق‌نامه آن آتش‌بس ارمنستان را به تضمين امنيت خطوط حمل‌ونقل افراد و وسايل نقليه ميان آذربايجان و نخجوان متعهد مي‌کرد. قرار بود مرزبانان مرزي روس تأمين امنيت و نظارت بر وضعيت اين کريدور را بر عهده بگيرند.
اما روابط باکو و ايروان آن‌قدر گرم نيست که بخواهيم انتظار برقراري خطوط ترانزيت ميان دو کشور را داشته باشيم. با وجود اين هرچند نامحتمل است احداث خط لوله‌اي که گاز آذربايجان را از ارمنستان به ترکيه برساند، علاوه بر باکو براي ايروان نيز مزايايي به همراه خواهد داشت. چنين خط لوله‌اي علاوه بر اين که مي‌تواند گاز آذربايجان يا ساير کشورهاي حاشيه درياي خزر را به اروپا و ترکيه برساند مي‌تواند به ارمنستان نيز منابع تازه‌اي از گاز برساند که رقيب گازپروم روسيه باشد. در حال حاضر انحصار بازار واردات گاز ارمنستان چه از ايران و چه از روسيه در اختيار گازپروم روسيه است.
ظرفيت ترانزيتي و بازرگاني
خط لوله احداثي ميان ترکيه و نخجوان چه تا آذربايجان امتداد بيابد يا نيابد در وضعيت فعلي نيز اين ظرفيت را دارد که دادوستد گازي در منطقه را تقويت کند و حتي در آينده براي صادرات گاز به ترکيه و اروپا مورد استفاده قرار بگيرد. اگرچه اين خط لوله اساساً به منظور جايگزيني گاز وارداتي از ايران با منابع آذربايجان ساخته شده است، مي‌توان خطوط لوله‌اي احداث کرد که در هر دو مسير رفت و برگشت قابل استفاده باشد.
اين خط لوله مي‌تواند مشوقي براي ايران باشد تا در رقابت با گاز آذربايجان از قيمت گاز طبيعي خود بکاهد تا بتواند آن را از همين مسير به ترکيه و اروپا صادر کند. اگر تقاضاي گاز در نخجوان در سطح فعلي سالانه ۵۰۰ ميليون متر مکعبي باقي بماند و ظرفيت خط لوله ميان ترکيه و نخجوان به سقف ۱٫۵ ميليارد متر مکعبي خود برسد، معنايش اين خواهد بود که ظرفيت صدور سالانه يک ميليارد متر مکعب گاز ايران به ترکيه فراهم خواهد شد.ترکيه در حال حاضر به موجب يک قرارداد بلندمدت از ايران گاز خريداري مي‌کند اما علاقه دارد که به منابع تازه‌اي دست بيابد تا بتواند آن را در هاب گازي آنکارا که قرار است در شمال غربي ترکيه احداث شود براي مصرف در بازار داخلي يا صادراتي مورد دادوستد قرار دهد.
منبع: اوراسيانت
