رييس اتاق بازرگاني تهران: جهان وارد انقلاب پنجم توسعه شد ما بين انقلاب دو و سه ماندهايم
فعالان اقتصادي به دنبال ترک وطن
زهرا علی‌اکبری روزنامه نگار: گروه اقتصادي: محمود نجفي عرب در يک گفتگوي اختصاصي با استناد به آمار و ارقام و تشريح شرايط در جهان و ايران، پرده از واقعيت تلخي برداشت که البته افکار عمومي نيز نسبت بدان حساسيت ويژه‌اي نشان مي‌دهد. نجفي عرب معتقد است ايران همچنان درگير انقلاب دوم و سوم صنعتي است […]
زهرا علی‌اکبری روزنامه نگار: گروه اقتصادي: محمود نجفي عرب در يک گفتگوي اختصاصي با استناد به آمار و ارقام و تشريح شرايط در جهان و ايران، پرده از واقعيت تلخي برداشت که البته افکار عمومي نيز نسبت بدان حساسيت ويژه‌اي نشان مي‌دهد.
نجفي عرب معتقد است ايران همچنان درگير انقلاب دوم و سوم صنعتي است اما جهان در حال ورود به انقلاب پنجم است و اين به معني دقيق عقب ماندن از قافلهٔ توسعه در جهان است.
خطر استهلاک جدي است
نجفي عرب با اشاره به اينکه موج مهاجرت نيروي کار و البته کارآفرينان از ايران جدي است و بايد سياستگذار تدبيري در خصوص آن بيانديشد، به نرخ بالاي استهلاک سرمايه‌گذاري در کشور اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۱ روند تشکيل سرمايه در ايران منفي بوده است اين بدان معناست که ميزان تشکيل سرمايهٔ ما در سال ۱۴۰۱ نصف سال ۱۳۹۰ بوده است. حال شما ببينيد در همين يک دهه جهان چقدر تغيير کرده و کشورهاي اطراف ما نيز تا چه ميزان جلو رفته‌اند.
او گفت: من عددها را نمي‌گويم تا شبهه ايجاد نشود، تنها به نسبت‌ها اشاره مي‌کنم تا عمق فاجعه روشن شود. به هر حال اين محاسبات بر اساس قيمت‌هاي ثابت سال ۱۳۹۵ محاسبه شده‌اند.نجفي عرب گفت: از سوي ديگر در شرايطي که تشکيل سرمايه در ايران طي يک دهه نصف شده، شاهد نرخ بالاي استهلاک سرمايه هستيم. ميزان استهلاک سرمايه در کشور هر سال حدود پنج درصد از دارايي‌هاي کشور است.
وي در توضيح اين مطلب ادامه داد: اگر دارايي‌هاي کشور اگر در سال ۱۳۹۰ پنج هزار و خرده‌اي همت بوده، اين رقم هر ساله ۵ درصد کاهش يافته است.
رييس اتاق بازرگاني تهران تاکيد کرد: ضرر اين اتفاق اين است که ما از تکنولوژي روز جهان عقب مي‌مانيم و در نتيجه بهره‌وري ما کاهش مي‌يابد. همين حالا هم بسياري از ماشين‌آلات صنعتي ما عمر بيست ساله دارند در حالي که در جهان کسي معطل ما نيست و همه در حال پيش رفتن هستند اما ما درگير بحران‌هاي ابتدايي و اوليه ماندهايم.
او به تغييرات شديد تکنولوژيکي در جهان اشاره کرد و گفت: در همين دو دهه ماشين‌آلات توليدي کيفي وارد بازار شده است اما صنعت ما متاسفانه به اين ماشين‌آلات جديد دسترسي ندارد.وي سپس به بحران جدي ديگري به نام عدم ورود سرمايهٔ خارجي به ايران اشاره کرد و گفت: در کنار نرخ بالاي استهلاک، قديمي شدن ماشين‌آلات و نصف شدن تشکيل سرمايه در ايران اشاره کرد و گفت: در يازده سالهٔ منتهي به سال ۱۴۰۱ سرمايهٔ خارجي چنداني وارد ايران نشده و در بهترين حالت بالاترين سرمايهٔ ورودي به ايران ۵ ميليارد دلار بوده که اين رقم نيز در سال ۱۴۰۱ به يک ميليارد و پانصد ميليون دلار کاهش يافته است.
بخش خصوصي را به بازي نمي‌گيرند
نجفي عرب در بخش ديگري از سخنانش با انتقاد از سياست جاري تاکيد کرد: متاسفانه با وجود تمامي بحران‌ها بخش خصوصي را به بازي نمي‌گيرند و سياست جاري اين است که دولت و شبه دولتي‌ها اقتصاد را در اختيار داشته باشند اين در حالي است که در شرايط تحريمي بخش خصوصي قادر به فعاليت است.
او در توضيح اين مطلب ادامه داد: سهم بخش خصوصي از حوزه صنعت و خدمات در ايران تنها حدود ۱۲ درصد از توليد ناخالص داخلي است. اين سهم با احتساب کشاورزي بيشتر از بيست درصد کل اقتصاد نيست.
رييس اتاق بازرگاني تهران به حوزهٔ تخصصي فعاليت خود يعني بخش دارو اشاره کرد و گفت: به عنوان مثال در حوزهٔ دارو بخش خصوصي خالص سهمي بيشتر از بيست درصد ندارد و خصولتي‌هايي مثل تأمين اجتماعي و آستان مقدس رضوي و ستاد اجرايي فرمان امام و بانک‌ها و … در اين حوزه بيشترين فعاليت را دارند. اين در حالي است که اين بخش‌ها رادر کنار بخش خصوصي طبقه‌بندي مي‌کنند و مي‌گويند اين ميزان از سهم صنعت دارو در اختيار بخش خصوصي است حال آنکه تمامي حوزه‌هاي غير دولتي خصوصي محسوب نمي‌شوند.
وي به سخنان مقام رهبري اشاره کرد و گفت: حتي مقام رهبري هم گفته‌اند جايي که بخش خصوصي مي‌تواند سرمايه‌گذاري کند دولت نبايد حضور داشته باشد اما عطش براي حضور دولت‌ها و شبه‌دولتي‌ها هنوز بالاست.
نجفي عرب به تجربهٔ سه دهه خصوصي‌سازي در ايران اشاره کرد و گفت: حتي در فرآيند خصوصي‌سازي نيز عمدتاً سهام شرکت‌ها به صندوق‌هاي بازنشستگي و بانک‌ها و زيرمجموعه‌هاي خود دستگاه‌ها واگذار شد. به عبارت ديگر وقتي صندوق بازنشستگي هر بخشي سهام قابل واگذاري آن دستگاه را خريد، ديگر خصوصي‌سازي اتفاق نمي‌افتد اتفاقاً کار وارد بحران‌ها و مشکلات اساسي مي‌شود.
رييس اتاق بازرگاني تهران به اهميت بخش خصوصي در شرايط غيرعادي اقتصاد ايران اشاره کرد و افزود: بخش خصوصي در هر شرايطي قادر است مسيرها را پيدا کند و رتق و فتق امور را انجام دهد اما متاسفانه حتي در پارلمان و قوهٔ مجريه نيز بخش خصوصي را جدي نمي‌گيرند.
او به قانون برنامه هفتم توسعه که اين روزها در مجلس در حال بررسي است، اشاره کرد و گفت: ببينيد در اين برنامه پنج ساله، بخش خصوصي چه جايگاهي دارد و چقدر در راستاي تقويت اين بخش گام برداشته شده است؟
رييس اتاق بازرگاني تهران از تصويب قوانيني چون پيمان‌سپاري ارزي انتقاد کرد و گفت: چطور بگوييم اين قانون پدر بخش خصوصي را درآورده و پيمان‌سپاري چون سدي برابر صادرات قد علم کرده است؟
نجفي عرب ادامه داد: شما از يک سو با اتخاذ سياست‌هايي حل مشکلي که خودتان ايجاد کرديد پيمان‌سپاري گذاشتيد؟
وي گفت: کل سهم بخش خصوصي واقعي از صادرات تنها ۱۲ ميليارد دلار است، شما مي‌توانيد حداقل اين دوازده ميليارد دلار را از پيمان‌سپاري معاف کنيد و اين قانون را براي بخش شبه‌دولتي‌ها و خودتان اجرا کنيد، اما متاسفانه انبوهي کارت بازرگاني به دليل آنکه ۶۰ درصد پيمان را برنگرداندند باطل شده است. حالا سئوال من اين است که مگر تحريم نيستيم، مگر سيستم بانکي تحريم نيست، چطور توقع داريد در اين شرايط تحريمي در مدتي مشخص ارز را برگردانند؟ پيمان‌سپاري ارزي واقعاً پدر صادرات و بخش خصوصي را درآورده است.
او شمار کارت‌هاي بازرگاني تعليق شده را بين ۴۴۰ تا ۴۵۰ کارت اعلام کرد و گفت: تعليق يعني اين‌ها امکان ترخيص کالاهايشان از گمرک را ندارند و قادر به صادرات هم نيستند، اين تصميم هم به زيان توليد است هم به زيان صادرات. در حالي که دولت مي‌تواند يک سري کالا مشخص کند و بگويد در قبال صادرات، امکان ورود اين اقلام هست اما مي‌بينيم که ارز ترجيحي را در قانون برنامه هفتم نيز گذاشتند در حالي که اين ارز ترجيحي فسادزاست. وقتي ارز ترجيحي را گذاشته‌اند يعني بايد قيمت دستوري هم پابرجا بماند و در نتيجه اين سهم مهلک دوباره به اقتصاد تزريق مي‌شود.
مهاجرت فعالان اقتصادي جدي است
رييس اتاق بازرگاني تهران به بحران جدي مهاجرت کارآفرينان و نيروي کار از ايران اشاره کرد و گفت: ما مي‌بينيم حتي برخي فعالاني که در حوزه‌هاي استارتاپي دارند کار مي‌کنند به دليل اين کاهش سرعت اينترنت و کاهش باند، مايل به مهاجرت هستندو ترجيح مي‌دهند به کشورهاي اطراف بروند.
او گفت: در اين شرايط ميل به مهاجرت طبيعي است. مسئولان آمار خروج نخبگان را دارند و نيازي نيست من اين رقم را بگويم. نياز اصلي ما اين است که سياستگذار اين بحران را درک کند و براي حل آن چاره بيانديشد.
