سامان سفالگر روزنامه نگار: رهبر معظم انقلاب اسلامی، سال 1402 را سالِ “مهار تورم و رشد تولید” نامگذاری کردند. شعاری که همسو با تاکیدات پیشین ایشان و البته اشارات مکرر بسیاری از نخبگان و تحلیلگران ایرانی مبنی بر ضرورت مخاطب قرار گرفتن چالش‌ها و مشکلات اقتصادی ایران و ایجاد فضا و استانداردهای بهترِ رفاهی و معیشتی برای مردم کشورمان است. با این حال، اینکه صرفاً ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی در نامگذاری سال جاری را معطوف به معادلات داخلی کشورمان بدانیم و از توجه به بافتِ گسترده‌تر آن در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی غافل شویم، چشم اندازهای دقیقی را از این موضوع بازتاب نخواهد داد.
به گزارش نقش اقتصاد؛ بر کسی پوشیده نیست که ژئوپلیتیک و هندسه قدرت جهانی، در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی تا حد زیادی در حال تغییر و دگرگونی است و بسیاری از ناظران و تحلیلگران، از ظهور واقعیت‌های جدید در عرصه معادلات کلان بین المللی در آینده نزدیک خبر می‌دهند. جالب است که در این رابطه شاهدیم مثلاً برخی اندیشکده ها و تحلیلگران آمریکایی از این مساله صحبت می‌کنند که آمریکا تا سال 2030، موقعیت برتر خود به عنوان قطب قدرت اقتصادی و نظامی جهان را از دست می‌دهد و متناسب با این مساله، کریدورهای قدرت جهان هم از غرب به شرق، تغییر مسیر خواهند داد. به بیان ساده‌تر، غرب دچار نوعی افول هژمونیک در چهارچوب چرخه و سیکل‌های قدرت در نظام بین الملل می‌شود و در نقطه مقابل، قدرت‌های نوظهور و شرقی، امکان کنش و فعالیت بیشتری پیدا می‌کنند و می‌توانند بخش قابل توجهی از معادلات آتی نظام بین الملل در سطوح و عرصه‌های مختلف را تعریف و رهبری کنند. در این چهارچوب، تاکید مقام معظم رهبری بر “مهار تورم و رشد تولید”، جدای از اینکه حامل پالس‌ها و پیام‌های معناداری برای مناسبات و معادلات اقتصادی داخلی کشورمان است، در ابعاد بین المللی نیز هدفگذاری های خاصی را دنبال می‌کند که توجه به آن‌ها به ویژه با توجه به سرعت بالای تحولات جاری جهانی، از اهمیت زیادی برخوردرا است. در این راستا، به طور خاص می‌توان به 3 پیام عمده و محوری در این رابطه اشاره کرد.
1: تغییر ریل دیپلماسی اقتصادی و مقابله با چالش‌های تحمیلی غرب
یکی از نکاتی که در بحبوحه تغییر کریدورهای قدرت جهان از غرب به شرق، در منظومه سیاست خارجی دولت سیزدهم به وضوح قابل مشاهده و شناسایی بوده، تغییر ریل دیپلماسی اقتصادی ایران و کشف ظرفیت‌ها و مناطق مغفول در این حوزه بوده است. در این راستا، تاکنون شاهد بوده‌ایم که دولت سیزدهم توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی با کشورهای منطقه آمریکای لاتین، آفریقا و البته منطقه آسیای مرکزی و کشورهای همسایه و مجاور با ایران و البته قدرت‌های شرقی همچون چین و روسیه را به نحوی جدی در دستورکار قرار داده است. معادله‌ای که در نوع خود از یک تحول بنیادین در چهارچوب معادلات دیپماسی اقتصادی ایران در عرصه بین المللی (با کمرنگ کردن جهان غرب) حکایت دارد و مطمئناً زنگ خطر را در بسیاری از پایتخت‌های غربی که سنتا مایل به وابستگیِ اقتصاد و تجارت خارجی ایران به جهان غرب بوده و هستند را به صدا در آورده است. معادله‌ای که سبب می‌شود تا آن‌ها متناسب با کنشگری فعال ایران در تغییر ریل دیپلماسی اقتصادی خود، چالش‌های سیاسی و اقتصادی جدی را برای کشورمان ایجاد کنند. در این فضا، تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بر مهار تورم و رشد تولید، تا حد زیادی معطوف به تقابل با اقدامات گسترده‌ای است که قدرت‌های غربی علیه ایران و همسو با تغییرات ایجاد شده در دیپلماسی اقتصادی کشورمان، در دستورکار قرار داده و خواهند داد. از این منظر، شعارِ امسال که از سوی رهبری عنوان شده، تا حدی نیز متمرکز بر تقابل با اقدامات غیرسازنده ای است که دشمنان کشورمان با توجه به اِعمال تغییرات جدید در سیاست و تجارت خارجی ایران، علیه کشورمان در پیش گرفته‌اند و به دنبال آسیب زدن به ایران هستند. اقداماتی که در سال‌های گذشته نیز عمدتاً معطوف به فلج کردن بخش تولید ایران و افزاسش ناامیدی میان مردم کشورمان به واسطه افزایش نرخ تورم بوده‌اند.
2: افزایش اعتماد به نفس ملی
یکی دیگر از مسائلی که در بحبوحه تغییر معادلات حاکم بر دیپلماسی اقتصادی کشورمان، در فضای تغییر هندسه و ژئوپلیتیک قدرت جهانی بایستی مد نظر باشد و در شعار امسال کشورمان مبنی بر مهار تورم و افزایش تولید که توسط رهبر معظم انقلاب بیان شد نیز مورد توجه بوده این است که تمرکز بر دو مؤلفه مذکور، با تجه به تغییرات کلان جهانی، نه تنها موقعیت بین المللی ایران را در نظم جدید بین المللی که پایه‌های آن از همین حالا در حال ایجاد است، تقویت می‌کند بلکه اعتماد به نفس ملی را افزایش و همراهی مردم با مسیر جدید که گزینه مطلوبِ دشمنان کشورمان نیست را نیز افزایش خواهد داد. به بیان ساده‌تر، وقتی قرار است ایران وارد یک نظم و معادله جدید شود، ذهنیت‌های سابق نیز باید متناسب با شرایط جدید تغییر کنند و اگر در این مسیر، مردم ایران ببینند که مسیر تازه، حامل دستاورد و نکات مثبت برای آن‌ها است، اعتماد و عزم و اراده بیشتری را نیز نسبت به انتخاب راه جدید از خود نشان خواهند داد. معادله‌ای که البته با آینده نگری در شعار امسال توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی مورد اشاره و توجه قرار گرفته است.
3: عینیت بخشی به دستاوردهای عملی ایران در همسویی با نظم جدید جهانی
در نهایت باید گفت که ایران در ماه‌های گذشته، شاهد عضویت در نهادهای مهم بین المللی نظیر سازمان همکاری‌های شانگهای و یا سازمان بریکس بوده است. نهادهایی که بسیاری از ناظران و تحلیلگران از آن‌ها به عنوان سازمان‌هایی بنیادین در شکل دهی به معادلات آتی نظام بین‌الملل یاد می‌کنند. البته که ایران در ابتکارهای اقتصادی مختلف که قدرت‌های شرقی در آن‌ها حضور فعال دارند نظیر ابتکار چینی یک کمربند یک جاده و یا کریدور شمال-جنوب که ایران و روسیه در قالب آن منافع محوری دارند نیز فعال است. در این نقطه، بدون تردید، کنش‌های فعال ایران در حوزه‌های مذکور، بایستی با دستاوردهای عینی برای مردم کشورمان نیز همراه شود. در این رابطه ذکر یک مثال می‌تواند مفید باشد. فرص کنید یک کشور مدام از داشتن ارتشی قدرتمند سخن گوید. با این حال، در بزنگاه‌های مهم و حساس، این ارتش و نیروی نظامی هیچ کارایی جهت استیفای حقوق مردم آن کشور نداشته باشد. در این نقطه بسیاری این سؤال را مطرح خواهند کرد که فاید این ارتش چیست؟ در مورد عضویت ایران در سازورکارهای اقتصادی با بازیگری محوری قدرت‌های نوظهور و شرقی نیز وضعیعتی مشابه حاکم است. ایران می‌تواند با مهار تورم و رشد تولید و استفاده از ظرفیت‌های تازه اقتصادی در محیط بین‌المللی (به واسطه توسعه روابط با قطب‌های جدید قدرت در جهان)، پیشرفت‌های جدید برای کشور را عینیت سازی کرده و عزم ملی جهت حرکت در مسیر تازه را تقویت کند. معادله‌ای که در ابتکار رهبری در انتخاب شعار امسال یعنی مهار تورم و رشد تولید، مورد توجه ایشان بوده است.
