«اینترنت ماهواره ای» به ایران می آید؟

یاسمین نسبتی روزنامه نگار: این روزها بحث حول محور اینترنت ماهواره‌ای استارلینک داغ است و پرسش‌های زیادی در این مورد مانند اینکه اینترنت ماهواره‌ای چیست، مطرح می‌شود.

پس از آنکه فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در سایر کشورها شتاب گرفت، این فناوری چند سالی است که در ایران هم مورد توجه قرار گرفته و پس از گذشت چندین ماه از چگونگی نحوه فعالیت این نوع ماهواره در کشور، اخیراً در جلسه هیات مقررات رادیویی اتحادیه بین المللی مخابرات، شرکت اسپیس ایکس مکلف به همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شده است.

اما هدف پروژه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک (Starlink) که زیر نظر شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) متعلق به ایلان ماسک اداره می‌شود، رساندن اینترنت پرسرعت به بسیاری از نقاط جهان به خصوص مناطقی است که تا پیش از این دسترسی به شبکه اینترنت در آنها ممکن نبوده است.

ایدهٔ استفاده از ماهواره‌ها برای اتصال به شبکهٔ جهانی اینترنت، موضوع جدیدی نیست به طوری که در اوایل دهه 90 شرکت «Teledesic» برای انجام چنین کاری افتتاح شد. این شرکت و شرکت‌های مشابه هنگامی که پس از ارسال ماهواره‌های زیاد همچنان با مشکل اتصال ضعیف مواجه بودند، ورشکست شدند. با این وجود پروژه استارلینک تفاوت‌های چشم‌گیری نسبت به سایر پروژه‌ها دارد که از جملهٔ آنها می‌توان به هزینه کمتر ارسال ماهواره‌ها به مدار، سرعت بیشتر و کاهش تأخیر در برقراری ارتباط اشاره کرد.

این ماهواره می‌تواند با توجه به ویژگی‌های ذاتی خود مانند پایداری، انعطاف‌پذیری، تأخیر کم و تأمین ظرفیت قابل ملاحظه و ارزان‌قیمت، کمک شایانی در کاهش شکاف دیجیتال در کشور و سیگنال‌رسانی به مناطق محروم و دورافتاده داشته و به عنوان بخش مهمی در لایه زیرساخت و خدمات پایه معماری شبکه اینترنت نقش‌آفرین است. در این راستا شرکت فضایی اسپیس‌ایکس پروژه اینترنت ماهواره‌ای «استارلینک» را در سال 2015 با هدف فراهم کردن پوشش گسترده اینترنت آغاز کرد.

حال اینترنت ماهواره‌ای کم و بیش در برخی از کشورها فعالیت خود را آغاز کرده و در ایران هم بعضاً عنوان می‌شد که نزدیک 100 استارلینک فعال شده است اما مسئولان تاکید داشتند درصورتی که این فناوری به صورت قانونی در کشور بخواهد فعالیت کند، از آن استقبال می‌کنند.

به طور مثال وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها در سخنان خود به این موضوع اشاره کرده و گفته است طبق قواعد بین المللی هر اپراتور اینترنت ماهواره‌ای که بخواهد در قلمروی یک کشور سرویس ارائه کند باید قواعد سرزمینی آن کشور را رعایت کند. طبق گفته وی، این قواعد به همه این اپراتورها از جمله استارلینک ابلاغ شده است و اگر این قواعد را بپذیرند، از فعالیت آنها استقبال می‌کنند؛ در واقع 3000 روستا وجود دارد که هنوز به اینترنت متصل نیستند که با این اقدام می‌توان آن‌ها را به اینترنت متصل کرد.

در نهایت پس از پیگیری‌های انجام شده ابتدای تابستان امسال اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) اعلام کرد که ارائه خدمات از سوی استارلینک در مرزهای جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم رعایت قوانین سرزمینی، غیرمجاز است.

مطابق یکی از قطعنامه‌های ITU، ارائه خدمات از سوی یک شرکت خارجی در چارچوب مرزهای کشور دیگر منوط به دریافت مجوز از سوی آن کشور است که در بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد استارلینک برای ارائه اینترنت ماهواره‌ای هیچ مجوزی را تاکنون از جمهوری اسلامی ایران دریافت نکرده است.

اما پس از گذشت چندین ماه در جلسه اخیر هیات مقررات رادیویی اتحادیه بین المللی مخابرات یا همان RRB، شرکت اسپیس ایکس مکلف به همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شد.

در این جلسه مدارک و مستندات تکمیلی ایران در خصوص فعالیت بدون مجوز منظومه ماهواره‌ای استارلینک در ایران مورد بررسی قرار گرفت و جلسه به اتفاق آرا خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه شده توسط این شرکت را خلاف مقررات بین المللی شناخت و از شرکت اسپیس ایکس (مالک اینترنت ماهواره‌ای استارلینک) و کشورهای مسئول خواست که به قید فوریت اقدامات خود را منطبق بر قواعد سرزمینی ایران کند و برای اخذ مجوز فعالیت خود در ایران از طریق رگولاتوری این کشور اقدام کند.به این ترتیب گام مهمی برای قانون مند کردن فعالیت استارلینک در کشورمان برداشته شد تا امکان بهره برداری قانونی هموطنان از این سرویس فراهم شود.موضوعی که با گذشت چند روز از اعلام این خبر، وزیر ارتباطات در حاشیه جلسه هیأت دولت به آن اشاره کرد و گفت نمایندگان ارائه دهنده اینترنت ماهواره‌ای شرکت استارلینک بعد از مذاکرات با سازمان تنظیمات مقررات ایران و پذیرفتن قوانین سرزمینی ایران می‌توانند فعالیت خود را شروع کنند.