ساناز نفیسی روزنامه نگار: گروه بین الملل: ناظران می گویند، با شعله‌ور شدن جنگ در خاورمیانه، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل کم‌رنگ شده و تا زمانی که سرنوشت جنگ در غزه نامشخص باشد، آینده کریدور خاورمیانه- اروپا نیز نامشخص است.
کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) در حاشیه اجلاس گروه 20 در دهلی نو در میان هیاهوهای فراوان راه اندازی شد. به باور ناظران یکی از ستون‌های کلیدی استراتژی‌های جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده در اقیانوس آرام و خاورمیانه، تعریف این پروژه به عنوان “معامله بزرگ واقعی” است. نارندرا مؤدی، نخست وزیر هند – که کشور تحت رهبری‌اش تصمیم گرفته تا سلطه جهانی زنجیره تأمین چین را از بین ببرد – آی مک را به عنوان «پایه تجارت جهانی» برای صدها سال آینده قلمداد می‌کند. غرب نیز امیدوار است تا آی مک بتواند نفوذ ژئوپلیتیک فزاینده چین را محدود کند. با این حال، درگیری‌های جاری اسرائیل و حماس توسعه این کریدور را متوقف کرده است.
آینده مبهم کریدور خاورمیانه
ناظران می گویند، با شعله‌ور شدن جنگ در خاورمیانه، چشم‌انداز عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل کم‌رنگ شده و تا زمانی که سرنوشت جنگ در غزه نامشخص باشد، آینده کریدور خاورمیانه- اروپا نیز نامشخص است. آی مک به عنوان یک شبکه دریایی و راه آهن بین قاره‌ای که نه تنها کالا بلکه انرژی و داده را از طریق خطوط لوله و کابل‌ها انتقال می‌دهد، سواحل هند را به بازارهای اروپایی متصل می‌کند. چنین اتصالی از طریق مسیر کشتیرانی به امارات متحده عربی و سپس به واسطه شبکه ریلی از عربستان سعودی، اردن و سرزمین‌های اشغالی گذشته، پس از آن کالاها برای عبور از دریای مدیترانه و پهلو گرفتن در یونان در کشتی‌ها بارگیری می‌شوند. پس از ورود به یک بندر اروپایی، کالاها به آلمان، ایتالیا و فرانسه منتقل می‌شوند – کشورهایی که همگی یادداشت تفاهم توافق شده در دهلی نو دراین باره را امضا کرده‌اند.آنگونه که پولتیکو نوشته، پروژه آی مک یک تعهد بزرگ است که با بسیاری از چالش‌های لجستیکی و مالی روبرو است. امروز بزرگ‌ترین مانع در برابر اجرای این پروژه، جنگ میان اسرائیل با حماس هست هرچند در باب این کریددور و آینده‌اش سؤال‌های بسیاری باقی است. به عنوان مثال، هنوز مشخص نیست که دقیقاً کدام بازیگر ده‌ها میلیارد دلار مورد نیاز برای بهبود زیرساخت‌های موجود و پر کردن شکاف‌ها را پرداخت خواهد کرد. این کریدور به بیش از 2 هزار کیلومتر راه آهن نیاز دارد و بخش‌های بزرگی از آن هنوز باید در منطقه چالش برانگیز خاورمیانه ساخته شود. تاکنون هیچ مطالعه‌ای برای امکان سنجی در مورد خطوط لوله‌ای که قرار است برای انتقال هیدروژن پاک گذاشته شود، یا کابل‌های دیجیتال پرسرعت وعده داده شده برای بهینه سازی مشاغل دیجیتال انجام نشده است. علاوه بر همه اینها، یک شرکت دولتی چینی در حال حاضر سهامدار عمده بندر پیرئوس است – بزرگ‌ترین بندر یونان و اصلی‌ترین نقطه ورود آی مک به اروپا.
چالش‌های طرح ابتکاری «بایدن»
آنگونه که تحلیلگران می گویند، چالش‌های ژئوپلیتیکی به همین جا ختم نمی‌شود. برای اولین بار، مسیر کشتیرانی از حیفا در سرزمین‌های اشغالی به یونان از آب‌های مورد مناقشه ترکیه می‌گذرد. نیازی به گفتن نیست که آنکارا از چنین فرایندی راضی نمی‌باشد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، هشدار داد: «هیچ کریدوری بدون ترکیه وجود ندارد». علاوه بر این، کارشناسان به یک مسئله اساسی‌تر اشاره کرده‌اند که انتظار می‌رود آی مک کشورهای حاشیه خلیج فارس را از نزدیک‌تر شدن به چین منصرف کند. به گفته عبدالخالق عبدالله، کارشناس علوم سیاسی امستقر در امارات، در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس نه با آمریکا و نه با چین کاملاً همسو نیستند و تصمیمات خود را بر اساس منافع ملی اتخاذ می‌کنند. این تحلیلگر به پولیتیکو گفت: «ما برای هیچکس نیستیم. گاهی اوقات منافع ما با ایالات متحده و گاهی با چین همسو می‌شود. خلیج فارس اکنون به اندازه کافی اعتماد به نفس دارد که بتواند تصمیمات خود را بگیرد.»با این حال، هیچ یک از این نگرانی‌های موجود مانع از اعلام پروژه آی مک نشد. برخی کارشناسان معتقدند که این ممکن است به این دلیل باشد که این پروژه، بیشتر یک ترفند سیاسی است. به جای یک پروژه جدی که غرب در آن سرمایه گذاری جدی خواهد کرد، یک نقطه صحبت برای انتخابات آینده است. اما طرفداران آی مک معتقدند که این پروژه با اراده سیاسی قوی پشتیبانی می‌شود. به عنوان مثال، عربستان سعودی و امارات به دنبال تنوع بخشیدن به سوخت‌های فسیلی هستند و آی مک را به عنوان ابزاری برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی خود بدون هیچ گونه محدودیتی می‌دانند. بایدن هم به نوبه خود، مصمم به ایجاد یکپارچگی اقتصادی در مناطق مختلف به عنوان راهی برای متوقف کردن چین در مسیر خود است. و اندکی پس از 7 اکتبر، رئیس جمهور ایالات متحده مدعی شد که اگرچه مدرکی ندارد، اما متقاعد شده که یکی از دلایل حملات حماس توقف یکپارچگی ادعایی منطقه‌ای در هم صدایی با اسرائیل است.
یک دیپلمات ارشد هندی مستقر در اروپا به شرط ناشناس ماندن به پولیتیکو گفت: «علاقه آمریکا به کاوش و توسعه زنجیره‌های تأمین هند در دوران بایدن تشدید شده است». در همین راستا، ماه‌ها قبل از امضای یادداشت تفاهم در مورد آی مک، تاجر هندی گوتام آدانی در ژانویه برای خرید سهامی در بندر حیفا از چینی‌ها پیشی گرفت. او سپس از یونان بازدید کرد تا امنیت بنادر را نیز تضمین کند. واسیلیس کورکیدیس، رئیس اتاق بازرگانی و صنعت پیرئوس در این باره گفت: «ما از علاقه هند به دسترسی بیشتر به بندر پیرئوس و سرمایه گذاری در سایر بنادر یونان به منظور ایجاد دروازه‌هایی برای صادرات خود به اروپا استقبال می‌کنیم». در همین حال، عربستان قبلاً متعهد شده که 20 میلیارد دلار در آی مک سرمایه گذاری کند – که احتمالاً بخش بزرگی از آن صرف ایجاد شبکه ریلی داخلی مورد نیاز خواهد شد. بنابراین، در میان امضاکنندگان، به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا بی میل‌ترین است. به گفته تحلیلگران، سکوت اتحادیه اروپا برای به چالش کشیدن چین پنهان نیست و موافقت این اتحادیه با پیوستن به ای مک ممکن است راهی برای آرام کردن بایدن باشد. جنگ غزه همچنین دلیلی برای عدم اشتیاق اروپا است و به گفته این دیپلمات هندی، پیشرفت پروژه را “آهسته” کرده است. ژاکوب کرکگارد از صندوق مارشال آلمان نیز به همین ترتیب فکر می‌کند. همه اینها به این معنی است که مهمتر از همه، آینده «آی مک» اکنون به ازسرگیری مذاکرات عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل بستگی دارد، که می‌تواند به هر سمتی پیش برود. با این حال، عبدالله امیدوار است که به محض اینکه گرد و غبار فروکش کند، مذاکرات یک بار دیگر آغاز شود.
