رسول سلیمی روزنامه نگار:مذاکرات غیرمستقیم ایران با ایالات متحده در عمان در حال انجام است. این در حالی است که ناظران سیاسی معتقدند علی باقری در فقدان رئیس جمهور و وزیر خارجه به عنوان سرپرست وزارت خارجه انتخاب شده و بعید است از اختیارات لازم برای ادامه مذاکرات در فاصله کمتر از 50 روز تا تشکیل دولت جدید در ایران برخوردار باشد.
به هرحال این مذاکرات در حالی با گذشت سی روز از حمله موشکی ایران به اسرائیل صورت می‌گیرد که حساسیت جمهوری خواهان به مذاکره با ایران بعد از آنکه کشورمان به عنوان مهمترین حامی حماس شناخته شد، آنچنان بالاگرفت که در امریکا درباره چگونگی مواجه با ایران هسته‌ای اختلاف نظرها افزایش یافته است.
از سوی دیگر با آغاز جنگ غزه همچنان که تحلیلگران پیشبینی می‌کردند همچون آغاز جنگ اوکراین، متغیر مداخله گر جدیدی به مذاکرات برجام برای رفع تحریم‌ها افزوده شد تا باز شدن قفل تحریم‌ها نیازمند کلیدهای بیشتری باشد.
در نتیجه کانال ارتباط ایران و امریکا در دولت سیزدهم، با آغاز جنگ غزه غالباً شاهد پیام‌هایی مرتبط با تحولات منطقه بود و کمتر صحبت از رفع تحریم‌ها در چارچوب برجام می‌شده است. در همین راستا حسین امیرعبداللهیان در سال 1402 گفته بود: «آمریکایی‌ها دو بار به ما پیام دادند، پیام‌ها دو محور داشت؛ در محور اول گفتند که دنبال گسترش دامنهٔ جنگ نیستیم. محور دوم این بود که گفتند از ایران می‌خواهیم خویشتن‌داری کند و دیگر طرف‌ها را هم به خویشتن‌داری توصیه کند.»
اهداف امریکا برای مذاکره با ایران
مذاکرات ایران و امریکا تا قبل از جنگ غزه به صورت محرمانه و از کانال عمان و به نمایندگی رابرت مالی در چارچوب برجام در حال پیگیری بود. اما افشای اطلاعات رابرت مالی در رسانه‌های انگلیسی زبان داخل ایران بر روند مذاکرات اثرگذاشت و فشار جمهوری خواهان به دولت بایدن را برای برکناری مالی به دنبال داشت.
همزمان با این مذاکرات نیز نگرانی کشورهای اروپایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران، فشارها بر آژانس بین المللی انرژی اتمی را افزایش داد. اما رافائل گروسی، مدیر کل اژانس بین المللی انرژی اتمی، به تازگی گفته که مرگ رئیس جمهور و وزیر خارجه ایران باعث “وقفه موقت” مذاکرات با تهران شده است.
چه آنکه با وجود برخی اظهارنظرها در داخل کشور درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای ایران متناسب با رفتار اسرائیل، وادانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا تاکید کرده که واشنگتن معتقد نیست که جمهوری اسلامی در حال حاضر بر روی یک بمب هسته‌ای قابل ازمایش کار می‌کند.
در همین حال به نظر می‌رسد راهبرد اصلی دولت بایدن این است که از تشدید جنگ غزه به یک جنگ منطقه‌ای جلوگیری کند و از دیپلماسی و بازدارندگی استراتژیک برای منطقی سازی تصمیمات در خاورمیانه استفاده کند. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا نیز بر تلاش‌های جاری برای حفاظت از ثبات منطقه و جلوگیری از یک جنگ تمام تمام عیار تاکید کرده و گفته امریکا انتظار دارد عربستان سعودی و اسرائیل روابط خود را در قالب یک تعامل دو طرفه بهبود ببخشند.
این در حالی است که پیش‌تر روزنامه کویتی الجریده 19 اردیبهشت-به نقل از یک منابع بلندپایه مدعی شده بود که ایران و آمریکا چهارشنبه 12 اردیبهشت – گفت‌وگوهایی را برای احیای مذاکرات هسته‌ای در یکی از کشورهای همسایه در جنوب خلیج‌فارس انجام داده‌اند که می‌توان آن را بازگشت به محدودسازی تنش عنوان کرد. این روزنامه کویتی مدعی شد که دور جدیدی از نشست‌های امنیتی غیرمستقیم تهران و واشنگتن در یکی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس برگزار شده و طی آن درباره راه‌های کاهش تنش در منطقه و حمایت تهران از آتش‌بس در غزه در قبال احیای توافق نانوشته‌ای که پیش از این بین تهران و واشنگتن درباره توافق هسته‌ای حاصل شده بود، گفت‌وگو کردند.
این در شرایطی است که با چشم انداز در پیش بودن انتخابات امریکا، تحلیلگران معتقدند «روی کار آمدن دوباره ترامپ، فضای سیاسی علیه ایران را بسیار سخت خواهد کرد. از سوی دیگر لبه سخت برخورد کاخ سفید با تهران خود را بیشتر به نمایش می‌گذارد و ترامپ با بهره برداری از آنچه بایدن ساخته است، می‌تواند فشار شدیدتری را بر تهران وارد کند. که در این میان نقش همگرایی میان ائتلاف عربی_عبری_غربی به ضرر تهران خواهد بود.»
از این رو آنچه درباره تاثیرگذاری سیاست خارجی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایران اهمیت دارد این است که کدام نامزدهای ریاست جمهوری قادر خواهند بود تضمین‌های لازم برای آغاز مذاکراتی فراگیر برای حل مسائل منطقه‌ای و رفع تحریم‌ها را از مقامات عالی نظام دریافت کنند تا به پشتوانه آن تضمین‌ها بتوانند به مردم اطمینان دهند قادر خواهند بود تحریم‌ها را برای کاهش فشار اقتصادی به اقشار کم درآمد و طبقات ضعیف کاهش دهند. چه آنکه تحلیلگران معتقدند استمرار تحریم‌های امریکا تاثیری بر طبقات ثروتمند نداشته و حتی منافع آنها را بیش از هر زمانی تأمین خواهد کرد.
