ساناز نفیسی روزنامه نگار: گروه بین الملل: سفر سه روزه هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به چین نشان دهنده بهبود روابط دیپلماتیک، ارتقاء روابط تجاری و سرمایه گذاری دوجانبه و گامی مهم در جهت الحاق ترکیه به بلوک ضدغربی بریکس بود. فیدان با وانگ یی وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ارشد دولت چین از 3 تا 5 ژوئن در پکن دیدار کرد. او بعداً در شهرهای ارومچی و کاشغر سین کیانگ توقف داشت و در آنجا راه حلی برای بحران جاری اویغور پیشنهاد کرد. پس از یک سری حملات، چین از سال 2017 بیش از یک میلیون اویغور را در بازداشتگاه‌هایی که پکن از آن به عنوان «اردوگاه‌های بازآموزی» یاد می‌کند، نگهداری کرده است.
فرصت سازی آنکارا
ترکیه خانه جمعیت زیادی از اویغورها است که بسیاری از آنها از آزار و اذیت در سین کیانگ گریخته‌اند. فیدان، بالاترین مقام ترکیه‌ای که پس از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که سال 2012 به سین کیانگ سفر داشت، به میزبانان چینی خود گفت: «تغییر نگرش جهان در مورد حقوق فرهنگی و زندگی اویغورها در اینجا برای چین و برای همه. ما مفید است». در ارومچی و کاشغر که او آنها را «شهرهای ترکی-اسلامی» نامید، فیدان و همراهانش از مساجد و بازار بزرگ دیدن کردند و با کودکان در خیابان گپ زدند.
به گزارش خبرگزاری آناتولو، فیدان گفت که آنکارا قوم اویغور ترک را پل مهمی بین چین و جهان اسلام می‌داند و ابراز تمایل کرد که آنها در رفاه و صلح در چین زندگی کنند.
او افزود: بنابراین آنچه ما همیشه می گوییم این است: ما از سیاست چین واحد، تمامیت ارضی و حاکمیت آن حمایت می‌کنیم. همتای او وانگ نیز تاکید کرد چین اهمیت احترام متقابل را می‌شناسد و با دخالت خارجی در امور داخلی دیگران مخالف است.
آنگونه که آسیا تایمز نوشته، سیبل کارابل، مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات استراتژیک کشورهای جنوب شرقی آسیا در دانشگاه گدیک استانبول، به سایت خبری المانیتور مستقر در ایالات متحده گفت: «این موضوع تقریباً یک تابو بین دو طرف بود. من معتقدم رویکرد هر دو طرف با پختگی بالایی همراه بود».
فیدان درباره روابط اقتصادی تاکید داشت: چین دومین شریک تجاری ترکیه است. در حال حاضر حجم مبادلات تجاری بین دو کشور به 50 میلیارد دلار نزدیک شده است، اما این تا حدودی به نفع چین است. سال 2023، ترکیه 44.9 میلیارد دلار کالا از چین وارد کرد اما تنها 3.3 میلیارد دلار صادرات داشت. آنکارا مایل است چین با خرید بیشتر محصولات کشاورزی، غذایی و سایر محصولات ترکیه، این کسری را کاهش دهد. همچنین مایل است گردشگران چینی بیشتری از ترکیه دیدن کنند. به گزارش گلوبال تایمز، وانگ تاکید داشت که چین مایل به گسترش واردات محصولات کشاورزی و تقویت همکاری در فرهنگ، آموزش، گردشگری و سایر زمینه‌ها از جمله هوانوردی است. جت‌های مسافربری ساخته شده توسط شرکت هواپیمایی تجاری چین (COMAC) ممکن است به زودی گردشگران چینی را به آنکارا و استانبول برساند.
فرصت سازی از یک تهدید
فیدان در جریان این سفر اذعان کرد که فضا برای سرمایه گذاری بیشتر چینی‌ها در ترکیه وجود دارد و پروژه کریدور میانه، که احیای مسیر تجاری جاده ابریشم باستانی را در نظر می‌گیرد، با طرح کمربند و جاده چین هم افزایی بالقوه دارد. ترکیه در سال 2015 به کمربند و جاده پیوست اما پیش از این نه تنها به عنوان یک فرصت بلکه به عنوان یک رقیب به آن نگاه می‌کرد.
کریدور میانی – که به عنوان مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر نیز شناخته می‌شود – از اروپا به چین از طریق ترکیه، گرجستان، آذربایجان و سپس قزاقستان یا ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان می‌گذرد. نسبت به مسیر شمالی که از روسیه می‌گذرد، کالاهای بیشتری را به موازات و جابه جایی حمل می‌کند. شعبه‌ای به نام کریدور ترانزیتی لاجورد یا ترانزیتی ترکیه-گرجستان-آذربایجان-ترکمنستان-افغانستان که هنوز در دست توسعه است، در نظر گرفته شده تا افغانستان را به دریای سیاه و دریای مدیترانه راه دهد. همچنین آسیای مرکزی را به خاورمیانه، پاکستان و هند وصل خواهد کرد.
سفر فیدان به دنبال سفر آلپارسلان بایراکتار وزیر انرژی ترکیه به پکن در ماه مه انجام شد، جایی که او با وزیر منابع ملی چین، مقامات دولتی و مدیران شرکت‌ها برای بحث در مورد همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای و تجدیدپذیر، معادن و مواد معدنی از جمله فلزات خاکی کمیاب ملاقات کرد. در جریان این سفر، دو کشور تفاهم نامه‌ای در زمینه انرژی امضا کردند.
ساخت سومین نیروگاه هسته‌ای ترکیه در رأس مذاکرات با شرکت ملی هسته‌ای چین در خارج از کشور بود. بایراکتار همچنین در مورد راکتورهای ماژولار کوچک و انرژی هیدروژن با شرکت سرمایه گذاری انرژی دولتی و تأسیسات ذخیره انرژی با سازنده باتری CATL گفتگو کرد.
فیدان با تاکید بر مواضع مستقل ترکیه به میزبانان خود گفت: در حالی که اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا داریم، فرصت‌های جدیدی را برای همکاری با چندین شریک در پلتفرم‌های مختلف مانند بریکس بررسی می‌کنیم. فیدان قصد دارد در نشست وزیران خارجه بریکس در نیژنی نووگورود در 10 تا 11 ژوئن شرکت کند. در نشست سپتامبر 2023 خود در ژوهانسبورگ، بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) از عربستان سعودی، اتیوپی، ایران، امارات متحده عربی و آرژانتین دعوت کرد تا به اعضای کامل این بلوک تبدیل شوند. خاویر مایلی، رئیس‌جمهور راست‌گرای جدید آرژانتین این پیشنهاد را رد کرد اما چهار بازیگر دیگر در ژانویه امسال به این نهاد پیوستند. ترکیه دهمین کشوری شد که به برنامه ایستگاه تحقیقاتی بین المللی قمری به رهبری اداره ملی فضایی چین و Roscosmos پیوست. در آن زمان، لو زلنی، مدیر علمی موسسه تحقیقات فضایی آکادمی علوم روسیه، گفت: «ما در فکر سازماندهی یک همکاری بزرگ در زمینه اکتشاف ماه در چارچوب بریکس هستیم».
