چابهار و رقبایش

بهروز آقایی کارشناس بنادر: استفاده مطلوب از زیرساخت‌های ترانزیتی ایران مستلزم تغییر نگاه، هم‌افزایی و مساعی همه دستگاه‌های مرتبط در کاهش زمان و هزینه انتقال کالا است. با این حال با وجود ظرفیت‌های خوب ایجاد شده در بنادر کشور خصوصاً بندر چابهار، به دلیل نبود استراتژی و رویکرد مناسب در توسعه ترانزیت و انتقال کالا از طریق کشور، در بهره‌گیری از فرصت‌ها خصوصاً در افزایش سهم تجارت از جابجایی بین‌اللملی کالا موفق نبوده‌ایم. جریان عبور و تجارت جهانی منتظر غفلت دولت‌ها و ایجاد تأخیرات، قوانین دست و پا گیر و رویکردهای بخشی و صنفی نخواهد بود. از سوی دیگر کشورهای همسایه برای جذب و انتقال کالای سایر کشورها از قلمرو خود به شدت در حال رقابت هستند.نمونه بارز آن در منطقه، ایجاد خط سراسری ریلی شرق به غرب از خاک روسیه شامل خط سراسری راه آهن TSR و TCR است. در شرق، کشور همسایه پاکستان با وجود مشکلات سیاسی با دولت هند و تضاد منافع چین و هند در پاکستان، از طرفی به دنبال تکمیل پروژه OBOR با چین و از سوی دیگر به دنبال تسهیل انتقال کالای ترانزیتی با هندوستان از طریق گذرگاه‌های زمینی است. در غرب کشور با راه‌اندازی بندر ام القصر جریان انتقال کالای ترانزیتی از ام‌القصر و بصره به شمال عراق و امتداد آن تا ترکیه در حال انجام است. در جنوب کشور نیز انتقال کالا و تجاری‌سازی حمل‌ونقل کالا، از اولویت‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس است.ابتدا هماهنگی و همت تمامی دستگاه‌ها جهت روان‌سازی و حذف تشریفات زائد اداری انتقال کالا در قلمرو کشور از ضروریات است. مطمئناً اهتمام به روان‌سازی ترانزیت با تغییر رویکرد مدیران و تصمیم‌گیران کشور از نگاه و پیش‌فرض «نیاز کشورهای همسایه و منطقه به انتقال کالا از طریق کشور» به «ترانزیت کالا به عنوان یک فرصت اقتصادی و مؤثر در توسعه کشور» میسر خواهد شد.در ادامه، فعال‌سازی دیپلماسی قوی با کشورهای همسایه جهت انتقال ریلی و جاده کالا از گذرگاه‌های مرزی از ضروریات است. توسعه زیرساخت‌ها خصوصاً توسعه امکانات مورد نیاز در پایانه‌های مرزی و حذف برخی از عوارض که عملاً جذابیت‌های ترانزیت کالا را حذف کرده نیز ضروری است. توجه به نیازمندی‌های بخش خصوصی حمل‌ونقل بین‌الملی و عدم توجه به نوسازی و بازسازی ناوگان زمینی حمل کالا موضوعاتی است که معمولاً متولیان دولتی ترانزیت از توجه به آن غافل شده‌اند.