استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی

محمد صادق مهرجو کارشناس اقتصاد انرژی: در خصوص چند و چون استفاده حداکثری از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها برای توسعه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی در دولت چهاردهم باید گفت که یک بحث بسیار مهم از دانش بنیان‌های فعال در صنعت نفت و گاز که در دولت سیزدهم مغفول مانده بود، استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی بود.یکی از بحث‌های اصلی صنعت پتروشیمی تولید محصولاتی است که قادر به آفریدن ارزش افزوده بالایی هستند. به عنوان مثال از بیش از 100 نوع کاتالیستی که در صنعت پتروشیمی استفاده می‌شود، فقط چند مورد آن بومی سازی شده است؛ در همین راستا بدیهی است که استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در این مورد بسیار کارآمد است.برای نمونه به ذکر یک مثال دیگر از فضای موجود برای نقش آفرینی دانش‌بنیان‌ها در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی باید پرداخت، از موارد مهمی که در پایین دست صنعت پتروشیمی بسیار مورد نیاز است، ایجاد لاینسس برای پالایشگاه‌های داخلی است. در همین راستا کاملاً واضح است که فضای بسیاری برای استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در پایین دست وجود دارد.در پالایشگاه‌های کوچک مقیاس نیز احتیاج مبرمی به خدمات دانش بنیانی وجود دارد. در کل می‌توان گفت که با شناخت ضعف‌های بنیانی صنعت نفت و گاز و یافتن گلوگاه‌های فنی می‌توان نقشه راه توسعه این صنعت با تکیه بر توان فنی دانش بنیان را تدوین کرد. در بالادست صنعت نفت و گاز هم اکنون کار تکراری روتین فنی انجام می‌شود، اما در بخش‌های پایین دستی فضای زیادی از کار مغفول مانده است.در بخش‌های بالادستی صنعت نفت و گاز و در بحث تولید بار اول برخی از شرکت‌های دانش بنیان اتفاقات بسیار مهمی را رقم زدند. شایان ذکر است که استفاده از دانش بنیان‌ها در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز برای نخستین بار در کشور اتفاق افتاده است. به عنوان مثال در بحث احیاء چاه‌های کم بازده، برای اولین بار به دانش بنیان‌ها اجازه بازدید و تحقیقات داده شد. در همین راستا توقع معجزه داشتن غیر منطقی است.بالا بردن توقعات از هر طرحی موجب شکست آن خواهد شد؛ چرا که این شیوه برای اولین بار در کشور در حال اجرا است و باید در نظر داشته باشیم که نباید در ابتدا هدف تولیدی داشته باشیم. تحقیقات دانش بنیان در موضوع احیاء چاه‌های کم بازده یا تعطیل تاکنون نتیجه خاصی نداشته است، اما طی این تحقیقات ارزش بسیاری برای توسعه صنعت کشور دارد.بایستی انتظارات خود را از دانش بنیان‌ها مدیریت کرده و با این اتفاق خود را از پیش بازنده نکنیم. شایان ذکر است که با تدوین طرح جامع و نگاه راهبردی آینده نگرانه به صنعت نفت می‌توانیم گلوگاه‌های مورد نیاز برای ورود دانش بنیان‌ها را مشخص کنیم. همچنین بایستی از سواستفاده از اسم دانش بنیانی به مقاصد مختلف جلوگیری کرده و تعریف دقیق‌تری برای نقش دانش بنیانی تنظیم کنیم.