عدم تکافوی منابع سنتی و نیاز شهرداری‌ها

سید محسن حسینی کارشناس شهرسازی: شهرداری‌ها به منظور تأمین نیازهای مالی جاری و عمرانی خود از منابع داخلی (درآمد عملیاتی، بودجه عمومی، اندوخته‌ها و …) و منابع خارج از شهرداری استفاده می‌کنند. منابع داخلی شهرداری به طور معمول پاسخگوی نیازهای مالی آنها نیست در نتیجه شهرداری امکان اجرای همه پروژه‌های شهری که حیات شهر و رفاه و امنیت شهروندان به آن‌ها وابسته است را پیدا نمی‌کند از طریق تعامل با نظام مالی خارج از منابع خود اقدام به تأمین مالی پروژه‌ها می‌کند.یکی از مشکلات اساسی شهرداری‌ها در تأمین مالی پروژه‌ها و پوشش هزینه‌های جاری خدمات شهری، اتکای بیش‌ازحد به عوارض ساختمانی و مازاد تراکم است که موجب ناپایداری منابع مالی و درآمدی شده و برنامه ریزی آتی را با مشکل مواجه می‌سازد. الگوی تأمین مالی مناسبی که اتکا به این درآمدها را کاهش دهد و درآمدهای پایدار را جایگزین کند از نیازهای اساسی اقتصاد شهری است که این الگوی تأمین مالی مناسب، لازم است با استفاده از 6 معیار عدالت، شفافیت، کارایی، پایداری، کفایت و عملیاتی بودن همواره در اهداف شهرداری‌ها تعریف شود. تأمین مالی پروژه‌های شهری نیازمند وجود بازارهای مالی (مثل بانک‌ها یا بازار سرمایه در بازارهای مالی) برای ارائه وجوه مالی موردنیاز شهرداری‌ها است تا بتوانند این وجوه را در اختیار شهرداری‌ها قرار دهندبا عنایت به ماده یک قانون درآمد پایدار و هزینه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مصوب مجلس شورای اسلامی، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها می‌توانند در چهارچوب قوانین و مقررات از انواع ابزارهای تأمین مالی و روش‌های اجرائی مناسب برای اجرای طرح‌های مصوب شهری و روستایی و طرح‌های سرمایه گذاری و مشارکتی با پیش بینی تضامین کافی استفاده کنندهنگامی که منابع سنتی تکافوی نیازها را نکند، لازم است شهرداری‌ها اقدام به ایجاد منابع جدید کنند. این منابع دارای انواعی هستند. در قراردادهای (BOT) ساخت، بهره برداری و انتقال هزینه سنگین سرمایه گذاری اولیه را از دوش شهرداری برداشته و بخش خصوصی مطالعات، طراحی، ساخت و بهره برداری و همچنین تأمین مالی همهٔ مراحل را می‌پذیرد.انتشار اوراق مشارکت برای بهره گیری از کمک‌های مردمی با ایجاد انگیزه‌های تشویقی اقتصادی برای خریداران و تضمین باز خرید این اوراق توسط بانکها و یا سازمانهای مالی صورت می‌گیرد. صندوق مشترک شهرداریها هم به عنوان پشتیبان در تأمین اعتبار شهرداری‌ها عمل می‌کنند و برای سرمایه گذاری در تاسیسات زیربنایی به آنها وام می‌دهند و به عنوان ابزاری جهت خودکفایی شهرداری‌ها عمل می‌کنند.صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی مانند اوراق سهام، اوراق بهاداراسلامی قرض الحسنه، اوراق بهادار اسلامی اجاره، اوراق بهادار اسلامی منفعت، اوراق بهادار اسلامی مشارکت، اوراق بهادار اسلامی استصناع، اوراق بهادار اسلامی مضاربه، اوراق بهادار اسلامی سلف، اوراق بهادار اسلامی مرابحه، اوراق بهادار اسلامی مزارعه، اوراق بهادار اسلامی مساقات، صکوک مالکیت دارایی و صکوک نمایندهٔ سرمایه گذاری است.