نرخ تعادلی ارز و چند نکته

مهدی دارابی کارشناس اقتصادی: در صورت تک نرخی کردن ارز، در یک دوره کوتاه مدت قیمت ارز افزایش اما در نهایت نرخ‌ها در بازار آزاد کاهشی می‌شود.ما معمولاً دو ماه اول تابستان یعنی از انتهای خرداد تا اواسط تابستان به صورت فصلی شاهد کاهش تقاضا هستیم. به نظر من این کاهش تقاضا با انتظارات مثبت نسبت به روابط خارجی ایران بعد از انتخابات همراه شده و همراهی این دو عامل منجر به کاهش قیمت دلار شده است.قیمت واقعی ارز همانی است که در بازار رقم می‌خورد و نرخ تعادلی که در بازار به‌وجود می‌آید، مبنا است. نرخ تعادلی این‌گونه نیست که بگوییم اکنون نرخ تعادلی 56 یا 59 هزار تومان است. نرخ تعادلی صرفاً به شما یک روند بلند مدت را ارائه می‌دهد اما قیمت در بازار را پیش‌بینی نمی‌کند.روند بازار ارز شبیه بازار سهام است. در بازار سهام، سهم یک ارزش ذاتی دارد و امکان دارد قیمت سهام در بازار با ارزش ذاتی خیلی فاصله پیدا کند و تا چند ماه هم این اتفاق ادامه داشته باشد. ارز هم به همین شکل است. نمی‌توانید بگویید نرخ تعادلی فلان قیمت است و شرایط بازار باید عیناً مشابه نرخ تعادلی باشد. مدل‌های مختلفی برای نرخ تعادلی وجود دارد که هر کدام یک نرخی را به شما می‌دهد. بنابراین نمی‌توان قضاوت کرد که آن نرخی که در بازار وجود دارد آیا نرخ تعادلی واقعی هست یا نه. به صورت کلی نرخ تعادلی به ما نشان می‌دهد که تقریباً از سال 97، تورم و نرخ ارز در تناسب با همدیگر بوده‌اند. همان نیروهایی که موجب تورم شده‌اند، زمینه نرخ رشد ارز را فراهم کرده‌اند. تورم و نرخ ارز روی هم تأثیر دارند ولی مهم‌تر از آن این است که نیروهای مشترکی هستند که برای هر دو، یک روند افزایشی ایجاد می‌کنند. اگر بازار نفروشد، منطقاً باید قیمت‌ها بالا برود. اما اکنون در بازار به میزانی که نمی‌فروشند، خرید هم نمی‌کنند. اگر نرخ ارز بالا نرود، مفهومش این است که تقاضا هم نیست. چون در این حوزه آمار درستی نداریم، بر مبنای رفتار فروشندگان ارز نمی‌توانیم تحلیل درستی ارائه بدهیم.در بازار دارایی به قیمت‌ها نگاه می‌کنیم و می‌توانیم رفتار متقاضیان و فروشندگان را حدس بزنیم. قیمت به ما می‌گوید که ما کاهش تقاضا داریم و قیمت هنوز پایین است. اما درباره ارز همواره با رشد تقاضای فصلی و ریسک‌های سیاسی شاهد رشد نرخ هستیم. وقتی همچنان نیروهای تورمی فعال هستند، نرخ ارز رشد می‌کند اما درباره نرخ‌ها نمی‌شود پیش‌بینی کوتاه مدت کرد. در حال حاضر به صورت کلی روند رو به رشد ارز همچنان وجود خواهد داشت اما انتظار داریم که نرخ‌ها به صورت جهشی رشد نکنند. اگر ریسک‌های بیرونی شدیدی رخ ندهد، تغییرات نرخ ارز یکنواخت‌تر از دوره‌های قبل رخ خواهد داد. انتظار این است که شرایط مدیریت شود و اگر افزایش نرخ ارزی داریم، کاملاً یکنواخت باشد. به نظر من تاکنون این تغییرات اثرش را گذاشته است. معمولاً بازارهای دارایی انتظاراتشان را پیش پیش اعمال می‌کنند. از این به بعد باید دید چه تغییرات سیاسی رخ می‌دهد و این تغییرات چه اثری را روی بازار منتقل می‌کند. انتخاب رئیس کل بانک مرکزی، کابینه، رویکرد کابینه و تصمیمات آن بابت نظام چند نرخی یا نسبت به واردات و صادرات، همه این موارد روی بازار اثر دارد. وقتی یک مقدار اطلاعات جدیدتری برسد، تاثیرش در بازار و مدل ذهنی فعالان بازار مشاهده خواهد شد.